آبخیز یک واحد منطقی برای برنامه ریزی هماهنگ در استفاده از اراضی و  مدیریت موثر  و پایدار منابع طبیعی و محیط زیست است.

به گزارش نای قلم، آبخیز یک سیستم پویا و یکپارچه اجتماعی، اقتصادی و بیولوژیکی است که می تواند دارای جوامع شهری، روستایی، جنگلداری، صنایع اصلی و فرعی  و همچنین امکانات تفرجگاهی باشد.

هر نوع  تلاشی که در راستای فاکتورهای آب، خاک، گیاه و هوا  بر اساس سیاست های اجرایی صورت می گیرد، آبخیزداری نامیده می شود.

هدف مدیریت منابع آبخیز عبارت است از تحت کنترل درآوردن عملیات کشاورزی، دامپروری، ساختمان سازی، راهسازی، قطع درختان و به طور کلی هرگونه عملی چه مفید و چه مضر، چه مثبت و چه منفی، ارزیابی آنها و توجه به وضعیت آبخیز براساس خصوصیات زمین شناسی، خاک شناسی، پوشش گیاهی، اقلیم شناسی، هیدرولوژی و ارائه رهنمودها و پیشنهادها جهت اجرا و مدیریت صحیح در مورد همه عوامل طبیعی و زیستی هر اکوسیستم در واحدهای طبیعی خاص واعمال مدیریت بر روی عواملی که در توزیع آب و کیفیت هیدرولوژیکی تاثیر دارند تا به صورت مطلوب و علمی، خاک حوضه آبخیز از فرسایش حفظ شود.

آبخیزداری الهی ترین نگاه به طبیعت است و آبخیزدار را می توان پزشک طبیعت نامید. یک آبخیزدار خوب با بررسی دقیق ومطالعه علمی حوضه آبخیز، به تعبیری دردهای یک حوضه را شناخته و در جهت درمان آن برنامه ریزی می کند.

آبخیزداری با نگاهی خدا گونه عرصه طبیعت را برای زیست و بهره برداری انسان مهیا می کند. شاید این تعابیر کمی اغراق آمیز به نظر برسد اما می شود تمام علوم را هدیه ای از جانب خدا برای حکومت بر کره خاک دانست.

با توجه به اهمیت این موضوع، آذربایجان‌غربی یکی از استان‌های موفق در اجرای طرح‌های آبخیزداری کشور طی سال‌های اخیر محسوب می‌شود و با اجرای این طرح‌ها در زمان‌بندی تعیین شده از وقوع سیل در بسیاری از نقاط سیل‌خیز استان جلوگیری و بحران‌ها به ویژه در اوایل سال جاری مدیریت شد.

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان غربی در خصوص اهمیت اجرای طرح های آبخیزداری می گوید: یكی از اهداف و شعارهای اساسی و كلیدی آبخیزداری حفاظت خاك و كنترل فرسایش آن است.

میرصمد سیدموسوی می افزاید: از طریق اعمال سیاست های حفاظت خاك و كنترل فرسایش در چهارچوب برنامه های آبخیزداری منافع زیادی نصیب ما می شود چراكه اگر دقت كنیم تداوم حیات و زندگی بر روی كره خاكی (زمین ) بدون وجود خاك میسر نمی شود و این مسئله برای ما انسان ها نمود عینی تری دارد چرا که غذای ما از خاك تامین می شود و پوشش ما به نوعی وابسته به خاك است و حتی هوایی كه تنفس می كنیم ریشه در خاك دارد.

وی تصریح می کند: خساراتی در پی عدم توجه به مسئله حفاظت خاك و آبخیزداری دامنگیر ما می شود که می توان به بروز سیلاب های ویرانگر، خشكسالی ها، تخریب جنگل ها و مراتع، پر شدن مخازن سدها از رسوب، پایین رفتن سطح آب زیرزمینی، خشك شدن آبگیرها و تالاب ها در انباشت رسوب و كم شدن عمق آب آنها و آسیب جدی بر محیط زیست انسانی و جانوری اشاره کرد.

به گفته موسوی امروزه یكی از شاخصه های مهم توسعه یافتگی در كشورهای پیشرفته مسئله حفاظت خاك به معنای عام آن است که ما به این مهم نخواهیم رسید مگر با انجام فعالیت های آبخیزداری از طریق حفاظت از خاك و كنترل فرسایش.

وی ادامه می دهد: اداره‌ کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان در ارزیابی‌های اخیر امتیاز ۹۹ از ۱۰۰ را در اجرای طرح‌های آبخیزداری کسب کرد که بالاترین امتیاز در سطح کشور به شمار می‌رود.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان‌غربی با اشاره به اجرای کامل ۳۱ طرح آبخیزداری در ۱۷ شهرستان آذربایجان‌غربی، اضافه می کند: امسال ۲۵۰ هزار مترمکعب عملیات آبخیزداری و سازه‌های مکانیکی با ۳۱۰ میلیارد ریال هزنیه در استان به اجرا درآمده ‌است.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان غربی نیز در این زمینه می گوید: افزایش رو به رشد تلفات منابع آب و خاک طی چند دهه اخیر در اثر عوامل انسانی و اقلیمی شدت فزاینده ایی یافته و تبعات اقتصادی و اجتماعی فراوانی به همراه داشته است به طوری که این مسئله علاوه بر تحمیل هزینه های اقتصادی و تلفات سرمایه های ملی، منجر به تشدید وقوع سیلاب ها، افزایش نرخ تولید رسوب و کاهش عمر مفید مخازن سدها، از بین رفتن پوشش گیاهی و کاهش تولیدات کشاورزی و همچنین کم آبی شده است.

هادی قاسمی می افزاید: در این راستا آبخیزداری یکی از روش های مناسب برای مدیریت صحیح منابع آب و خاک است که با گذشت قریب به 70 سال از اولین اقدامات صورت گرفته در حوزه آبخیزداری در کشور هنوز ابعاد مختلف اهمیت و ضرورت آن به خوبی روشن نشده و با وجود اعتبارات تخصیص یافته و اقدامات صورت گرفته طی سال های اخیر همچنان شاهد تخریب منابع آب و خاک هستیم.

 بنابراین، شناخت حوزه آبخیز و مسائل مربوط به آن و همچنین اولویت بندی آبخیزداری متناسب با پتانسیل های موجود در کشور یکی از ضروریات انکارناپذیر در این حوزه است تا بتوان با استفاده صحیح از این روش به احیای منابع آب و خاک پرداخت و از همه مهم تر به جنگ با خشکسالی و کم آبی و پدیده بیابان زایی رفت.

گفتنی است آذربایجان‌غربی ۲ هزار و ۷۵۰ هزار هکتار منابع طبیعی دارد که از این میزان ۲ میلیون و ۶۵۰ هزار هکتار عرصه مرتعی است.

انتهای پیام/