برخی از کارشناسان با تاکید بر ضرورت مقابله با سالمند آزاری، معتقدند عدم توجه به این مهم موجب بروز احساساتی چون بی میلی به زندگی، نداشتن اعتماد به نفس و نگرش مثبت، احساس یأس و ناامیدی و درماندگی، ترس از مردم، اضطراب، احساس گناه، احساس حقارت و در نهایت کناره گیری سالمند می شود.

با توجه به اینکه روند جمعیت جامعه ما به سمت سالمندی پیش می رود از این رو نیاز به اقدامات و خدماتی برای کمک رسانی به سالمندان ضروری به نظر می رسد.

یک جامعه شناس در خصوص سالمند آزاری و ابعاد مختلف آن گفت: در دهه ۸۰میلادی، محققان با پدیده ای جدید یعنی اعمال خشونت نسبت به سالمندانی که با خانواده زندگی می کردند روبرو شدند و معلوم شد که درصدی از افراد سالمند در خانواده مورد بدرفتاریهای جسمانی، روانی یا بی توجهی قرار دارند.

ناهید بابایی افزود: سازمان بهداشت، سالمندآزاری را انجام یا عدم انجام یک رفتار منفرد یا تکرار شده می داند که باعث اذیت یا آسیب رساندن و صدمه به یک فرد می شود و از جانب فردی اعمال می شود که از طرف او مورد اطمینان است مانند خانواده و فرزندان.

وی گفت: اقداماتی از قبیل سیلی زدن، سوزاندن اعضای بدن، پرت کردن، کتک زدن و محرومیتهای بهداشتی و تغذیه ای، ناسزا گویی، تمسخر، نادیده گرفتن سالمند در جمع، بی توجهی به نیاز عاطفی، تهدید، سرزنش، از بین بردن اعتماد به نفس، بی احترامی لفظی مداوم را از جمله موارد سالمند آزاری است.

بابایی افزود: سالمند آزاری عاطفی نیز از دیگر ابعاد خشونت است که شامل تمسخر، فریاد زدن یا گرفتن قدرت تصمیم‌گیری از آنها می شود. نشانه‌های این نوع خشونت، ترس، عصبی شدن، بی‌میلی به فعالیت و زندگی روزمره است. نوع دیگری از آزار به سالمندان، آزار مالی است مانند جعل امضا یا گرفتن کارت بانکی یا برداشتن اشیای گرانقیمت. نشانه‌های این نوع آزار هم، خالی شدن حساب بانکی فرد یا گم شدن وسایل او است.

وی اضافه کرد: آزارجسمی سالمندان از انواع دیگر خشونت خانگی است که شامل کتک زدن، هل دادن و جلوگیری از درمان‌های پزشکی می شود. نشانه‌های آن هم کبودی و جراحت است. آزار اجتماعی، نوع دیگری از خشونت است که شاید کمتر به آن توجه شود و شامل این است که سالمند را از خانواده و دوستان جدا کنند یا از فعالیت وی بیرون از خانه جلوگیری به عمل آید. مددکاران یا افرادی که با سالمند در ارتباط هستند در صورتی که متوجه حضور پیدا نکردن وی در محیط‌های بیرون شوند، حتماً باید موضوع را پیگیری کنند.

این جامعه شناس افزود: آزار جنسی از انواع دیگر خشونت خانگی است که متوجه سالمندان می‌شود و به رخ دادن تماس نامناسب جنسی گفته می‌شود. پزشکان چنانچه جراحتی را در معاینات ببینند، باید نسبت به آن حساس شوند. غفلت کردن هم، نوعی سالمندآزاری است و می‌تواند به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه اتفاق بیفتد و سبب آسیب رساندن به سالمند شود.

گر چه امکان دارد سالمندان به نوعی قربانی همه خشونت های فوق شوند اما به نظر می رسد بیشترین نوعی که در مورد سالمندان عمومیت دارد خشونت روانی است. که شامل بی احترامی لفظی مداوم، اذیت و آزار، تهدیدهای متداول مانند دوست نداشتن سالمند، مورد پسند نبودن، دشنام دادن، تمسخر و استهزاء سالمند در جمع، ممنوعیت برقراری ارتباط با دیگران، بی توجهی نسبت به نیازهای جسمانی، اجتماعی و روانی سالمند می شود.

*دلایل سالمند آزاری

بابایی در خصوص دلایل سالمند آزاری گفت: شیوع بیماری‌های مزمن به ویژه بیماری‌های روانی و آلزایمر، محدود بودن مراکز نگهداری سالمندانی که به این بیماری‌ها مبتلا هستند و هزینه سنگین نگهداری از آنها، سبب می‌شود بعضی از فرزندان که توانایی پرداخت این هزینه‌ها را ندارند، پدر و مادر پیر خود را در خیابان رها ‌کنند که معمولا این سالمندان را نیروی انتظامی از خیابان جمع‌آوری می‌کند و به بهزیستی تحویل میدهند.

وی گفت: افزایش شهرنشینی و زندگی در آپارتمان‌های کوچک امکان نگهداری از سالمندان بیمار و نیازمند را سخت و دشوار می‌کند. از سوی دیگر با کاهش رشد جمعیت، کوچک شدن بعد خانوار و تغییر در ساختار خانواده از گسترده به هسته‌ای، تعداد فرزندانی که باید از والدین سالخورده خود حمایت کنند کاهش می‌یابد.

*تبعات و آثار سالمند آزاری

بابایی در خصوص آثار و تبعات سالمند آزاری افزود: سالمند آزاری خصوصا از نوع سالمند آزاری روانی موجب بروز احساساتی چون بی میلی به زندگی، سرزنش خود، نداشتن اعتماد به نفس و نگرش مثبت، احساس یأس و ناامیدی و درماندگی، ترس از مردم، اضطراب، احساس گناه، احساس حقارت، احساس عدم شایستگی و خودارزشمندی و در نهایت کناره گیری سالمند می شود.

*عدم حمایت قانونی از سالمندان

بابایی در خصوص عدم حمایت قانونی از سالمندان گفت: سالمندان در جامعه ما از هیچ حمایتی قانونی در بسیاری از اشکال آزار برخوردار نیستند. فرزندان در بسیاری از موارد به بهانه سن بالا و عدم توان تصمیم گیری، حق مالکیت سالمند را برای اموال خود سلب می کنند. حتی در بسیاری موارد سالمند حق تصمیم گیری در مورد مکان سکونت خود و یا نوع درمان و محل درمان خود را ندارد.در این بین نبود قوانین محکم موجب شده تا به راحتی این حقوق از سالمند سلب شود. قوانینی که در تمام دنیا به صراحت از حقوق سالمندان در این حوزه ها دفاع می کند.

بابایی در خصوص راهکارهای لازم در این زمینه گفت: در جامعه ما هیچ حمایت قانونی در زمینه آزار وجود ندارد و لازم است که سیاستگذاران و برنامه ریزان اجتماعی در جهت پر کردن خلاهای قانونی قدم های اساسی بردارند. از جمله راهکارهای دیگر در پیشگیری از سالمندآزاری آگاهی به خانواده ها در خصوص انواع سالمندآزاری و تقبیح سالمندآزاری و احیاء هویت فرهنگی است. از سوی دیگر استفاده از تجربیات سالمندان در زمینه های مختلف و توانایی بخشیدن به سالمندان با تکیه بر برنامه های فرهنگی و توانمند سازی می تواند در خودباوری سالمندان و افزایش اعتماد به نفس آنها تاثیر بسزایی داشته باشد.

انتهای پیام/