لعیا نورانی زنوز/ بخش انزل از توابع شهر ارومیه در استان آذربایجان غربی است که از طرف جنوب به بخش نازلو، از شمال به شهرستان سلماس، شرق به دریاچه ارومیه و از مغرب به بخش صومای برادوست منتهی می شود.

به گزارش نای قلم، این بخش با مساحت 647 کیلومتر مربع دارای 39 روستا در قالب 2 دهستان است که انزل شمالی به مرکزیت روستای قره باغ و انزل جنوبی به مرکزیت روستای قولنجی است.

مرکزیت بخش شهر قوشچی در فاصله 52 کیلومتری شمال شهر ارومیه در مسیر جاده ارومیه سلماس واقع شده و جمعیت بخش انزل حدود 25 هزار نفر می باشد.

این بخش با دارا بودن 28 کیلومتر ساحل دریاچه ارومیه و وجود چشمه ها، قنات ها و سایر مناظر طبیعی و چشم اندازها و کوه های متنوع دارای آب و هوایی مطلوب و خاکی مرغوب بوده و وجود یکی از 27 روستای بافت با ارزش کشور در این بخش یعنی روستای گورچین قلعه که منظره زیبای کاظم داشی و خرسک را در خود جای داده است از نقاط دیدنی و زیبای بخش محسوب می شود.

وجود معدن غنی نمک سنگ های زینتی میکا و گرانیت و دشت های وسیع و زیبا حاکی از استعدادهای متعدد و پتانسیل های غنی منطقه است.

مشاغل عمده مردم بخش انزل ارومیه "باغداری، کشاورزی و دامداری" است اما این روزها مردم روستاهای این بخش همان هایی که چراغ اقتصاد استان

را در جوامع کوچک و خودمانی شان روشن نگه می دارند، با مشکلات عدیده ای دست به گریبان هستند، به طوری که به گفته روستاییان علاوه بر کمبود آب شرب، خشک شدن چاه ها و کاهش منابع آب های سطحی و زیرزمینی بر فعالیت های اقتصادی و کشاورزی تاثیرات منفی بر جای گذاشته است.

تأثیر کم‌آبی و از بین رفتن اشتغال‌هایی که نسل به نسل بین روستائیان منتقل می‌شد بر کسی پوشیده نیست اما مسئله اصلی این است که کشاورزان به ناچار به شهرهایی که وضع بهتری دارند، مهاجرت می کنند و یا به کلی دست از کشاورزی می شویند و این افراد در شهرها اقشار جدیدی از حاشیه نشین ها را تشکیل می دهند که آسیب‌های فراوانی را در بخش‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی وارد کرده است.

به طوری که به گفته یک کارشناس ارشد جامعه شناسی پیامدهای مهاجرت روستاییان به شهرها را می توانیم از انبوه جمعیت کارگران فصلی که هر روز در میادین اصلی در انتظار کار می ایستند ببینیم.

به گفته محمد پورحسن شرایط نامساعد اقتصادی حجم انبوهی از جمعیت روستاییان را به سمت مهاجرت و حاشیه نشینی سوق می دهد در چنین وضعی آنان وقتی در شهرها تفاوت ها را می بینند، بیش از پیش احساس محرومیت می کنند و به دنبال آن خشم و پرخاشگری نسبت به سایر شهروندان در آنان ایجاد می شود و زمینه بروز جرائم و بزهکاری را فراهم می کند.

بنابراین وقتی مسیر آبادانی شهرها از روستاها می گذرد و اگر روستاها آباد نشوند، شهرها نیز نمی توانند به خوبی مسیر توسعه و آبادانی را طی کنند، نیاز است مسئولان در راستای کاهش مهاجرت این قشر تولیدکننده به شهرها، اقدامات عملی و راهکارهای مناسب و موثر به کار گیرند.

با دریافت پیام های متعدد از مردم روستاهای بخش انزل و مطرح شدن مشکل آب آشامیدنی آنها، راهی قوشچی شدیم تا ضمن تهیه گزارش از مشکلات آب آشامیدنی، با مردم خونگرم روستا نیز آشنا شویم.

یکی از روستاییان که خود را از اهالی روستای قره باغ معرفی می کند، می گوید: مردم روستای منطقه با مشکل کمبود آب دست به گریبان هستند تا جایی که این وضعیت زندگی ساکنان روستاهای منطقه را به شدت تحت تاثیر قرار داده و نگرانی هایی را ایجاد کرده است.

(م- قره باغی) می افزاید: کم آبی در روستاها باعث شده تا ساکنان روستا دست از کار کشاورزی شسته و به شهر مهاجرت کنند و به شغل های کاذب مشغول شوند.

وی به باغات بادام در منطقه نیز اشاره می کند و اظهار می دارد: محصول بادام در گذشته به قدری بود که زیرزمین منزلمان پر از این محصول می شد اما اکنون به دلیل کم آبی و از طرفی سرمازدگی محصولی برداشت نمی کنیم و چون درآمدی نداریم تحت پوشش کمیته امداد قرار گرفتیم.

قره باغی از مسئولان خواست به این مشکل مردم توجه کنند و برای رفع آن فکر و چاره ای کنند تا روستاهای منطقه خالی از سکنه نشوند.

وضعیت در برخی از روستاهای حاشیه دریاچه ارومیه مثل جبل کندی، امام کندی و ... حادتر است، در این روستاها زمین‌ها شوره‌زار شده و آب کاهش یافته، شوری آب به لوله‌های آب شرب خانه‌ها هم رسیده است و ریزگردها داخل خانه‌ها را هم به تصرف درآورده‌اند.

یکی از اهالی روستای جبل کندی می گوید: کم آبی بیداد می کند و دریاچه باد شور را به جان زمین‌ها و باغ‌هایشان انداخته است.

وی که خود را فاطمه می نامد، می افزاید: سال های خیلی دور از هر درخت بین 400-300 کیلو زردآلو، هلو و سیب برداشت می‌شد، اما حالا به کمتر از یک جعبه میوه رسیده است.

این زن روستایی که به تنهایی زندگی می کند، اضافه می کند: در حال حاضر اگر درختی هم باقی مانده باشد محصولش نیاز خود کشاورز را تامین می کند و دیگر سودی ندارد به همین خاطر چهار فرزند پسرش به سلماس و ارومیه مهاجرت کرده اند.

*مشکل کم آبی وجود دارد

پای صحبت بخشدار بخش انزل می نشینیم، حسام شیرازه محبت با تاکید به اینکه در بخش انزل مشکل کم آبی وجود دارد، توضیح می دهد: خوشبختانه براساس اعلام شبکه بهداشت منطقه، نمونه برداری های مستمر از آب شرب بخش انزل انجام گرفته است و خوشبختانه آلودگی وجود ندارد.

وی به مشکل شوری آب روستاها اشاره می کند، مشکلی که در سال‌های گذشته گریبان‌گیر حاشیه‌نشینان دریاچه شده و موجب اخلال در زندگی این افراد شده است.

شیرازه می گوید: آب برخی از روستاها رو به شوری است که چاه های جدید حفر شده و هدفگذاری سال 98 رفع کامل این مشکل است.

بخشدار انزل می افزاید: در انزل شمالی کم آبی، استفاده از روش های سنتی در کشاورزی و عدم استفاده از شیوه های نوین آبیاری باعث از بین رفتن امکان کشاورزی شده است.

وی با دعوت از کشاورزان منطقه برای اصلاح روش آبیاری اضافه می کند: با توجه به کم آبی جهاد کشاورزی از اجرای طرح آبیاری قطره ای استقبال می کند و جهت بکارگیری جدیدترین روش‌های آبیاری در مزارع، تسهیلات بلاعوضی را به کشاورزان اعطا می‌کند که اگر کشاورزان پیگیر باشند به راحتی می توانند زمین های خود را زیر کشت ببرند.

بخشدار بخش انزل با تاکید بر تغییر الگوی کشت اظهار می دارد: تغییر شیوه کشت و کاهش تدریجی کشت محصولات آب بر و جایگزینی محصولات با آب بری کم و ارزش افزوده بیشتر باید مورد توجه جدی قرار گیرد که مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان پیگیر این موضوع است و در مناطق مختلف بخش انزل دوره های آموزشی برگزار می کند.

شیرازه محبت ادامه می دهد: در بخش انزل جنوبی نیز آب های سرگردانی وجود دارد که منابع طبیعی و آبخیزداری باید ورود پیدا کرده و مدیریت کند.

* آبدهی قنات به حداقل رسیده است

چندی پیش رئیس شورای اسلامی شهر قوشچی نیز در جمع خبرنگاران یکی از مشکلات مهم این شهر را نبود آب کافی عنوان کرده و می گوید: بخش انزل همواره نقش بی بدیل خود را در طول تاریخ نشان داده است از این رو می طلبد همواره محور توجه مسوولان استانی قرار گیرد.

محمد پوراحمدی تصریح می کند: اگر یکی از دغدغه‌های سایر مناطق استان کمبود آب باشد، در این جا مسئله به مرز بحران رسیده است.

وی می افزاید: منطقه با کمبود آب روبه‌روست که این موضوع نه تنها کشاورزی بلکه صنعت ما را هم تحت شعاع قرار داده است.

رئیس شورای اسلامی شهر قوشچی ادامه می دهد: علاوه بر بخش کشاورزی، آب شرب منطقه نیز مورد تهدید جدی است و می طلبد مسوولان نسبت به انتقال آب از سد نازلو که در حال حاضر متوقف شده است اقدام کنند.

به گفته پوراحمدی، قنات ها میراث نیاکان و پدران ماست و بهره گیری از این آب در کشاورزی و دامداری اقدامی متداول است اما در شرایط حاضر آبدهی 42 رشته قنات شهر قوشچی به دلیل خشکسالی و عدم لایروبی به حداقل رسیده است.

* کشاورزی در حال تعطیلی است

وی می افزاید: کشاورزی در حال تعطیلی است و به دنبال آن مردم به سایر مناطق استان مهاجرت می‌کنند.

پوراحمدی اظهار می دارد: ناحیه صنعتی قوشچی با وجود صدور موافقت اصولی به دلیل مشکل منابع آب بلاتکلیف مانده، همچنین ظرفیت بزرگی به نام شهرک توریستی باری هم در حال از بین رفتن است.

رئیس شورای اسلامی شهر قوشچی در عین حال تصریح می کند: بعد از رایزنی و مراودات انجام گرفته با جهاد کشاورزی استان، لایروبی 15 رشته قنات تا 50 درصد انجام گرفته است اما جوابگوی اراضی کشاورزی نیست و می طلبد لایروبی ها به صورت اصولی و مدرن انجام گیرد.

پوراحمدی اصلاح شبکه آبیاری را امری ضروری و حیاتی عنوان کرده و اذعان می دارد: انتقال آب تا مزرعه به صورت سنتی انجام می گیرد که باعث هدررفت منابع آبی می شود لذا باید برای رفع مشکلات این بخش تدابیری اندیشیده شود.

دسترسی به آب آشامیدنی بهداشتی یکی از حقوق شهروندی به شمار می‌رود. به همین دلیل تامین، انتقال، تصفیه و توزیع آب آشامیدنی به منظور رفع نیازهای مشترکان روستایی یکی از وظایف اولیه هر دولتی است.

خبرنگار نای قلم برای جویا شدن نظر و اقدامات مسئولان ذی ربط به سراغ مدیر آب و فاضلاب روستایی شهرستان ارومیه رفت و به گفتگو نشست.

*روستاهای انزل از نظر تامین آب شرب و کشاورزی در معرض تهدید هستند

مدیر آب و فاضلاب روستایی شهرستان ارومیه می گوید: منطقه انزل متاثر از خشسکالی و خشکی دریاچه ارومیه است و روستاهای این منطقه چه از نظر تامین آب شرب و چه کشاورزی در معرض تهدید هستند.

صابر خسروزاده می افزاید: با توجه به وظیفه ذاتی شرکت آب و فاضلاب روستایی مبنی بر تامین آب شرب بهداشتی و سالم توانستیم با حفر چاه، استفاده از مجتمع های آبرسانی همجوار، ایجاد خط انتقال یا اتصال منشاها به یکدیگر تا حدودی مشکل تامین آب را در روستاهای اطراف دریاچه ارومیه حل کنیم.

وی با اشاره به اینکه در دو سال گذشته در منطقه انزل حدود 10 کیلومتر اصلاح و بازسازی خطوط انتقال و شبکه توزیع آب انجام گرفته است، اذعان می دارد: از 39 روستای بخش انزل 32 روستا تحت پوشش شرکت آب و فاضلاب روستایی ارومیه است و مابقی روستاها در دست اجرا هستند.

* کیفیت آب شرب تحویلی به مردم روستاها خط قرمز ما است

مدیر آب و فاضلاب روستایی ارومیه با بیان اینکه کیفیت آب شرب تحویلی به مردم روستاها خط قرمز این شرکت است، تصریح می کند: در حال حاضر در منطقه انزل هیچ گونه مشکلی در زمینه تامین آب شرب سالم و بهداشتی وجود ندارد مگر در شرایط بحرانی و ایام تابستان که به دلیل مصرف زیاد آب، استفاده غیرمجاز و استفاده آب شرب در بخش کشاورزی سفره های زیرزمینی مورد تهدید جدی قرار می گیرد و با افت کیفیت آب مواجه می شود.

وی در عین حال اضافه می کند: آب شرب روستاهای قولنجی، گل تپه، سلطان آباد، ماکوکندی، امام کندی و جبل کندی در معرض تهدید جدی هستند و چاه های این منطقه به خاطر شوری از مدار بهره برداری خارج شده و آب مورد نیاز از سایر منشاها تامین می شود.

خسروزاده در ادامه اقدامات انجام گرفته در روستاهای منطقه انزل را تشریح می کند و می گوید: مجتمع قره باغ که روستاهای قره باغ، قالقاچی نجف آباد گورچین قلعه و مقیطالو را شامل می شود از سال 79 از منشا تامین آب، شبکه و خطوط انتقال و مخازن ذخیره برخوردار بود که به علت خشکسالی و مشکل منشا تامین آب، مقداری از آب مورد نیاز این روستاها از مجتمع آقااسماعیل سلماس تامین می شود.

وی متذکر می شود: مشکل اصلی در این زمینه استفاده غیرمجاز از آب است همچنین خط انتقال کار شده در این مسیر به علت گذر از کنار جاده و مناطق صعب العبور توسط برخی از افراد سودجو و چوپان ها مورد آسیب جدی قرار می گیرد.

به گفته این مقام مسوول، مجتمع قره باغ همچنین دارای چند چاه قدیمی است که خوشبختانه از نظر کیفیت مشکلی ندارند و از آنها به عنوان پشتیبان استفاده می کنیم.

مدیر آب و فاضلاب روستایی ارومیه وضعیت روستای گورچین قلعه را تشریح می کند و می گوید: برای تامین به موقع آب آشامیدنی مورد نیاز درروستای «گورچین قلعه» نیز، نسبت به اصلاح سه کیلومتر خط انتقال و رسوب زدایی 4.5 کیلومتر شبکه داخلی روستا اقدام و 12 دستگاه رسوب زدا که به صورت مغناطیسی عمل می کنند در شبکه نصب شده است.

وی ادامه می دهد: در روستای باری به علت فرسودگی شبکه حدود چهار کیلومتر اصلاح و بازسازی شبکه انجام گرفته است و آب این روستا هم از چشمه و هم از مجتمع جمال آباد و گولان تامین می شود.

خسروزاده به مشکل شبکه جمال آباد و گولان اشاره می کند و می گوید: در شبکه جمال آباد و گولان با توجه به کمبودی که در منشا تامین آب وجود داشت، سال گذشته یک رشته قنات بازسازی و با حدود یک کیلومتر خط انتقال به مخزن وصل و کمبود آب رفع شد.

وی در خصوص وضعیت روستای قولنجی نیز اظهار می دارد: روستای قولنجی بزرگترین روستای منطقه با حدود یک هزار و 500 مشترک و شش هزار جمعیت است که سفره های زیرزمینی این منطقه به دلیل خشکی دریاچه ارومیه با مشکل جدی مواجه است.

مدیر آب و فاضلاب روستایی ارومیه اضافه می کند: آب مورد نیاز این روستا از پنج حلقه چاه تامین می شد که با شوری مواجه و برای رفع آن اقدام به حفر دو حلقه چاه جدید با اعتباری بیش از 700 میلیون تومان شد.

* مشکل 90 درصد روستای قولنجی از نظر کیفیت آب حل شده است

خسروزاده می گوید: در حال حاضر مشکل 90 درصد روستای قولنجی از نظر کیفیت آب حل شده و برای رفع کامل مشکل شوری آب در روستای قولنجی در صورت تامین اعتبار برنامه های مدون و کاملی از جمله تهیه دستگاه های آب شیرین کن که لب شوری را از بین می برد، انجام می گیرد.

وی در خصوص مجتمع 19 روستایی انزل جنوبی نیز می گوید: این مجتمع 12 روستا را تحت پوشش قرار داده است و هفت روستا در حال اجراست.

این مقام مسوول می افزاید: با توجه به صعب العبور بودن منطقه و وجود خشکسالی اقدام به حفر چاه در بخش سرو کرده و با 80 کیلومتر خط انتقال، آب مورد نیاز تامین می شود که 12 روستا به اتمام رسیده و مابقی در دست اجراست.

خسروزاده به مجتمع 9 روستایی حماملار کهریز نیز اشاره می کند و می گوید: منشاهای تامین آب حماملار کهریز تنها سفره ای است که تهدید نشده است.

در گل تپه، سلطان آباد، ماکو کندی، امام کندی و جبل کندی نیز حدود سه منشا از مدار خارج شده است و از منشا حماملار کهریز استفاده می شود.

*سخن آخر

برآیند صحبت ها نشان می دهد که مردم در قالب مصرف کنندگان خانگی و کشاورزی با جدیت مسئله کم آبی را درک کرده اند و مسئولان نیز پای کار هستند ولی با توجه به موقعیت جغرافیایی همچنان با معضل کم آبی دست و پنجه نرم می کنند.

اما به نظر می رسد هنوز هم روستاییان و مسئولان می توانند با اقدامات مقتضی چون جلوگیری از برداشت بی رویه از سفره های زیرزمینی، پلمپ چاه های غیرمجاز، استفاده از شیوه های نوین آبیاری، کشت نکردن محصولات کشاورزی غیرضروری که نیاز زیادی به آب دارند، جداسازی آب شرب از آب کشاورزی، فرهنگ سازی مصرف در میان خانوارها و اقداماتی از این دست مانع از تبدیل شدن منطقه زیبا و سرسبز روستاهای انزل به مناطق خشک و سوزان شوند و از این طریق رسالت خود را در نگهداری از امانت طبیعی و منابع خدادادی انجام دهند.

انتهای پیام/