در قرن حاضر بیماری‌های قلبی بعد از تصادفات، شایع‌ترین علت مرگ و میر در جوامع انسانی است. در گذشته مرگ ومیر ناشی از بیماری های قلبی و سکته در سالمندان بالای ۷۰ سال اتفاق می‌افتاد، اما امروز شاهد مرگ‌های زیادی به علت بیماری‌های قلبی در جوانان هستیم.

تبدیل زندگی روستایی به شهری مساله‌ای اجتناب‌ناپذیر و غیرقابل تغییر است. برای مثال وجود ترافیک و عصبانیت بعد از آن و نیز صدای بوق ماشین‌ها باعث ایجاد استرس و تنگ شدن عروق و در نهایت منجر به سکته قلبی در افراد می‌شود. استرس حاصل از زندگی شهری باعث تغییر درعادات غذایی نیز شده است، به طوری که با اشتغال زنان بیرون از منزل، بیشتر افراد غذاهای فست فودی را که حاوی چربی و مواد قندی زیاد است، مصرف می‌کنند. این چربی‌ها با رسوب در رگ باعث بروز انواع سکته‌ها می‌شوند.

تغییر سبک زندگی در بروز بیماری های روحی همچون بیماری افسردگی تاثیر دارد، در حالی که بیماری های روحی هم همانند سایر بیماری‌ها در جامعه شیوع پیدا کرده است. باید دانست که تغییر سبک زندگی بی هیچ چون و چرایی در جامعه کنونی باید اتفاق بیفتد، اما اینکه این تغییر را به چه بهایی باید پرداخت، باید با بررسی پیامدهای آن و با چشمی باز و دور اندیش مورد بررسی قرار گیرد.

آنچه می خوانید نظرات همایون هاشمی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس و نماینده مردم میاندوآب، شاهین دژ و تکاب در مجلس شورای اسلامی است.

در سال های اخیر شاهد افزایش بیماری های قلبی و عروقی و کلیوی در جامعه هستیم. تغییر سبک زندگی و عواملی محیطی چه تاثیری بر شدت بیماری ها دارد؟

وقتی تغییراتی در مناسبت هایی همچون توسعه زندگی شهری در کشور اتفاق بیفتد به نسبت تغییرات در سبک، سیاق و نحوه زندگی افراد نیز مشاهده می شود. امروزه فعالیت های بدنی افراد به واسطه صنعتی شدن یا هر دلیل دیگر دستخوش تغییرات شده است. این تحولات در راستای تغییرات پزشکی نیست، بلکه برخی از آنها هیچ جایگاهی در بعد سلامتی افراد و علم پزشکی ندارد. هم‌اکنون در کشور شاهد تغییر سبک غذایی، تغییر در نحوه رفت و آمد و سایر مناسبت های اجتماعی هستیم و این امور نیز با کاهش فعالیت‌های فیزیکی همراه است. از سوی دیگر، میزان کالری دریافتی افراد متناسب با فعالیت‌های بدنی آنها نیست و در مجموعه باعث بروز و شدت گرفتن بیماری‌های قلبی و عروقی، پرفشاری خون، نارسایی‌های کلیوی و... می‌شود. متاسفانه سبک زندگی هم در معنا تغییر پیدا کرده است و هم به واسطه آن نارسایی‌های اجتماعی تشدید یافته و دستخوش تغییرات شده است.

همچنین در مسائل اجتماعی نیز مقوله‌هایی همچون طلاق و آسیب‌های اجتماعی، اعتیاد، کاهش سن اعتیاد، زنان شدن آسیب‌ها، افزایش طلاق، کودکان کار و خیابانی و... در سال های اخیر با رشد مضاعف همراه بوده است.

دولت‌ها باید برای حل مسائل ناشی از تغییر سبک زندگی در جامعه کنونی وارد عمل شوند. انتظار می رود تا دولت تدبیر و امید برای پیشگیری از تاثیرات سوء ناشی از تغییر سبک زندگی سرانه ای را برای بخش آسیب های اجتماعی و پیشگیری از بیماری ها اختصاص دهد. هم اکنون باید به سن بروز آرتروز و بیماری های قلبی و عروقی در کشور توجه داشت. این در شرایطی است که سن بروز بسیاری از ناهنجاری‌های اجتماعی در کشور کاهش یافته و توجه به این امر نیازمند رسیدگی مسئولان و برنامه‌ریزی‌های کلان در این موضوعات است.

دولت باید برای پیشگیری و آگاه سازی عمومی سرانه اختصاص دهد، اگر امروز در بخش‌های ورزش، پیشگیری آسیب‌های اجتماعی، آموزش و... سرانه مناسب اختصاص داده نمی‌شود به نسبت عوارض این تعلل را باید در بخش مداخله پرداخت کرد. از آنجا که پیشگیری مقدم بر درمان است پس در این شرایط باید بتوان مشکلات و بیماری‌های روحی و جسمی را کاهش داد. در بحث سلامت باید در گام نخست به آگاه‌سازی عمومی و اطلاع‌رسانی توجه ویژه داشت، در گام بعدی توجه به اقدامات مداخله‌گرایانه و درمان در اولویت قرار خواهد گرفت و در گام سوم نیز بازتوانی و اجتماعی‌پذیری افراد باید مورد توجه همگان باشد.

اگر هر کشوری به سطح ۱، که همان آگاه سازی عمومی و اطلاع رسانی جامعه است، اهمیت بدهد و برای آن برنامه‌ریزی کند به نسبت از میزان هزینه ها در بخش‌های دو و سه نیز کاسته می شود. دولت باید به بخش پزشکی اجتماعی توجه ویژه داشته باشد.

با توجه به گفته‌های شما باید به این امر اذعان داشت که در سال های آینده جمعیت انبوهی به دلیل تغییر سبک زندگی نیازمند پیوند عضو خواهند بود. با این تفاسیر زیر ساخت های پیوند عضو را چگونه ارزیابی می کنید؟

امروزه پیوند اعضا تنها راه ادامه حیات برای بیماران دچار نارسایی قلبی، کبدی، کلیوی و... است. در نارسایی کلیه امکان پیوند از اهداکننده زنده وجود دارد، اما در پیوند اعضایی مانند قلب، ریه و کبد تنها پیوند از اهدا کننده دچار مرگ مغزی امکانپذیر است که متاسفانه بسیاری از این بیماران به دلیل عدم تمایل خانواده‌های متوفی در فهرست انتظار جان خود را از دست می‌دهند. این در حالی است که هم اکنون در کشور برای پیوند اعضا اقدامات متنوعی انجام شده است.

پیوند اعضا همچون سازمان انتقال خون به عنوان یک کار خیر محسوب می شود. اما بالاخره در پشت پرده پیوند عضو در کشور شاهد فعالیت بازار سیاه توسط افراد سودجو هستیم و این وضعیت صحنه های دردناکی را به همراه داشته است. برای مثال در جامعه ما کم نیستند افرادی که به دلیل مشکلات اقتصادی کلیه خود را به فروش می رسانند. با وجود اینکه پیوند عضو یک علم است و با پیوند عضو زندگی یک فرد نجات پیدا می کند، اما باید این اقدام به شیوه اخلاق مدار و همراه با رعایت شئونات پزشکی انجام شود. در ضمن در حال حاضر بیش از یك میلیون نفر در جهان از درمان پیوند عضو بهره مند هستند و بقای تعدادی از این بیماران به بیش از ۲۵ سال رسیده است. در این میان، مدت طلایی برای پیوند عضو تنها چند روز است. گرفتن رضایت اهدای عضو از خانواده‌هایی که بیمار مرگ مغزی شده آنها کارت اهدای عضو ندارد، برای اعضای هماهنگ‌کننده اهدای عضو مشکل است. در بسیاری از مواقع خانواده‌ها به راحتی به اهدای عضو فرد رضایت نمی‌دهند و فرایند رضایت گرفتن از آنها گاهی تا چهار روز طول می‌کشد که در این زمان وقت طلایی برای اهدای برخی اعضای حیاتی از جمله ریه از بین می‌رود. باید دانست در کشور ساده‌ترین نوع پیوند، اهدای خونی است که کشور ما سال‌ها طلایه‌دار آن است و جزو پنج کشور برتر در زمینه اهدای خون محسوب می‌شویم.

با این تفاسیر می توان انتظار داشت که برخی قوانین در زمینه پیوند اعضا در مجلس تصویب شود تا به این ترتیب بتوان جلوی فعالیت بازار سیاه در این عرصه را گرفت؟

برای فعالیت های نوین در هر کشوری مجلس یا دولت‌ها در قالب لایحه باید ورود پیدا کنند. هم اکنون در کشور ما نیز ظرفیت هایی برای تولید این فرایند مشاهده می شود. باید توجه داشت هر یک از نمایندگان مجلس با مشاهده کمبود یا نارسایی در جامعه می توانند به ارائه طرح پرداخته و به این ترتیب کمیسیون ها با بررسی آن طرح می توانند به تصویب قانون بپردازند. در مجموع این موضوع نیازمند بازنگری و ایجاد ارزش افزوده است تا بتوان پیوند اعضا در کشور را به عنوان یک عمل مناسب به یک اقدام فاخر و تاثیر گذار تبدیل کرد.

زهرا سلیمانی