1398/08/19

هر انقلابی مانند موجودات زنده ای که به بالندگی می رسند، وقتی پا به 40 سالگی می گذارد باید گذشته خود را تحت بازبینی قرار دهد. گام هایی که برای پیشرفت و ترقی برداشته یا کج‌روی‌ها و سستی‌های خود را مرور کند. نیم نگاهی هم به نقشه راه و اطلاعات اطلس پیش رو بیندازد تا موانع و امکانات را تشخیص بدهد چرا که قرار است دستاوردها تحویل نسل های آینده شود تا شایسته‌تر و بهینه‌تر تداوم داشته باشد. در راستای این مهم می توان با ارائه چارچوبی برای تصویر درست و تصمیم بهنگام، راه میان‌بر را نشان داد و این برای جامعه امروز ما که در معرض «وسوسه تصاویر مخدوش» قرار گرفته ضرورتی اجتناب ناپذیر است تا طرحی نو برای نظم مدنی ـ سیاسی مبتنی بر دین در دنیای امروز دراندازد.

مقام معظم رهبری در یک کنش اصولی و راهبردی، این چارچوب‌ را مبتنی بر عقلانیت، مدبرانه و خردمندانه در بیانیه ای با عنوان «گام دوم» پیش رو گذاشته و فراخوان گام دوم انقلاب اسلامی را برای 40 سال آینده منتشر ساخته است که راهبردی است به سوی توسعه روشنفکری واقعی در مقام تحلیل سیاسی.

حال این سوال مطرح می شود که رسانه ها در راستای تحقق منشور ایران فردا که می توان آن را «مانیفست آینده انقلاب» دانست، چه رسالتی برعهده دارند؟

برای پاسخ به سوالات در خصوص این موضوع گفتگویی با یداله قربانی مدیر خانه مطبوعات آذربایجان غربی انجام دادیم که باهم می خوانیم:

-به طور اجمال به ویژگی های بیانیه گام دوم انقلاب اشاره بفرمایید.

بیانیه گام دوم انقلاب هم به مشکلات، خطاها و هم به ظرفیت‌ها و امکانات وسیع و بی‌بدیلی که در کشور وجود دارد، اشاره می کند. در عین حال که نگاهی به گذشته و مشکلات دارد، چشم‌اندازی است که قله‌ها و مسیر رسیدن به قله‌ها را هم مشخص می‌سازد. مقام معظم رهبری در این بیانیه یادآوری می‌کنند که قله و مقصد کجاست و امید هم می‌دهند که مسیر طی‌نشده را باید طی کرد تا به قله رسید.

از جمله ویژگی های این بیانیه می توان به عقلانیت، علمیت، آینده نگری و آینده سازی با تاکید بر مبانی و شعارهای انقلاب اسلامی، یادآوری چشم‌اندازها و افق‌های انقلاب اسلامی، توجه به ارائه راهکارها، نگاه به جلو با توجه به تجربیات قبلی، انعطاف‌پذیری و منفعل نبودن، تأکید بر اصلاح خطاهای گذشته، پای‌بندی به اصول ضمن درک پدیده‌ها و موقعیت‌های نو و توجه به دفاع مقتدرانه،  اشاره کرد، اما کلیدواژه آن "مخاطب قرار دادن جوانان" است. جوانان می‌توانند موتور محرکه کشور در بخش‌های مختلف باشند که رهبر معظم انقلاب در این بیانیه حتی به جزئیاتی در خصوص اهمیت و نقش جوانان اشاره فرموده‌اند. ایشان در بیانیه گام دوم انقلاب تصریح می‌کنند که کشور با توجه به این جوانان می‌تواند مشکلات پیشِ‌روی خود را برطرف کند و از چالش‌ها، مخاطرات و بحران‌های احتمالی آتی عبور و آنان را مدیریت و تبدیل به فرصت کند.

اگر نگاهی به بیانیه بیستمین سالگرد انقلاب اسلامی داشته باشیم می بینیم که سال 77 رهبر انقلاب طی بیانیه ای پنج گروه را مورد خطاب قرار می دهند که تنها یک گروه را جوانان تشکیل می دهد و گروه های دیگر مردم، مراجع، دولتی ها و جریان های سیاسی بودند، لذا می توان به اهمیت موضوع پی برد.

-چگونه باید با عرصه سیاست گذاری و برنامه ریزی رسانه ای در عصر رسانه های اجتماعی روبرو شویم و اساسا وضعیت جدید چگونه ترسیم می شود؟ آیا بیانیه گام دوم در رسانه های استان تبلور دارد؟

برای محقق ساختن بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی باید از منظر و بستر رسانه‌ها استفاده شود. امکان ندارد در سرفصل‌های مختلف همچون "علم و پژوهش"، "معنویت و اخلاق"، "اقتصاد"، "عدالت و مبارزه با فساد"، "استقلال و آزادی"، "عزت ملی، روابط خارجی و مرزبندی با دشمن" و "سبک زندگی" که رهبری در بیانیه بدان اشاره داشته‌اند، محقق سازیم، بدون اینکه از ابزارهای رسانه‌ای و فضای مجازی استفاده کنیم. اگر امروز شاهد فساد، تبعیض و فقر هستیم و اینکه در گذشته دچار خطاها و غفلت‌هایی شده‌ایم و از ظرفیت‌هایمان در حوزه‌های مختلف به‌خوبی استفاده نکرده‌ایم، به‌دلیل این است که رسانه‌ها رسالت خود را به‌خوبی انجام نداده‌اند و مسئولان را وادار به پاسخگویی نکرده‌اند.

گرچه عوامل مختلفی در رسیدن انقلاب اسلامی به قله‌ها نقش دارند، اما بدون تردید مهمترین و مقدم‌ترین عامل "رسانه‌ها" هستند. رسانه‌ها باید چشم و گوش مردم باشند و مسائل را به‌خوبی متوجه بشوند و به‌خوبی تبیین و اطلاع‌رسانی کنند، ضمن اینکه مشارکت مردم را برای تحقق بیانیه گام دوم فراهم سازند.

رسانه‌ها با توجه به نقش نظارتی که دارند، اگر مسئولان در بخشی در راستای گام دوم انقلاب، وظایف خود را به‌خوبی انجام ندادند، می‌توانند بر عملکرد آنان نظارت و مطالبه‌گری کنند. مردم و جوانان اکنون با استفاده از تکنولوژی‌های جدید و فضای مجازی این امکان را دارند تا هم بر فعالیت‌های مسئولان نظارت بکنند و هم اینکه پیشرفت‌های انقلاب و کشور را علی‌رغم تحریم‌ها واقع‌نمایی بکنند و جلوی تبلیغات مأیوس‌کننده دشمن را بگیرند. اما پاسخ به بخش دوم سوالتان نیاز به بررسی علمی و کارشناسانه دقیقتری دارد گرچه نمی توان وجود ضعف های اساسی در حوزه رسانه های استان را انکار کرد و اینکه در سیاست های رسانه ای خودمان اشتباهات جدی داشته ایم از این رو رفع این ضعف ها ضروری است و باید بررسی کنیم کجا اشتباه کرده و مسیر را اشتباه رفته ایم.

-برای رفع این ضعف ها چه پیشنهادی دارید؟

سیاست‌های ابلاغی کاملا روشن است، رسانه های استان باید گام دوم را در مقیاس شهر و استان خود مورد مطالبه قرار دهند تا مسئولان رده های مختلف نسبت به دغدغه های رهبر معظم انقلاب دچار غفلت، کم عمقی و بی توجهی نشوند.

نباید فراموش کنیم یکی از موضوعاتی که رهبر معظم انقلاب بر آن تاکید دارند مطالبه‌گری است، یکی از چالش‌های جدی رسانه‌ها نیز در این موضوع است لذا باید مطالبه گری اصحاب رسانه از محورهای بیانیه گام دوم انقلاب شاخص و حاشیه امن دستگاه‌های خدماتی، اجرایی و دولتی از زیر سایه حمایتی بخش‌های حقوقی آنها جدا شود تا اجازه مطالبه گری به رسانه‌ها و جامعه در این خصوص داده شود؛ باید قصورها در قبال عدم توجه به بیانیه گام دوم و هرگونه انحراف از مسیر تبیین شده توسط مسئولان به مردم معرفی شود، به نظر می رسد برای تحقق این مهم تدوین اطلس جامع رسانه‌ای به عنوان یک سند راهبردی در ارتباط با بیانیه گام دوم انقلاب ضرورتی اجتناب ناپذیر است و خلاء اساسی در این زمینه احساس می شود.

- منظورتان از اطلس جامع رسانه‌ای چیست؟ لطفا در این زمینه توضیحات کاملی ارائه بفرمایید.

نباید به بیانیه گام دوم انقلاب نگاه تشریفاتی و صرفا شرکت در جلسات داشته باشیم، بحث باید کاملا جدی و کاربردی باشد، برای تحقق آن یک سند راهبردی و حتی یک مرکزیت و نهاد برنامه ریزی قوی می خواهیم تا با قدرت، عالمانه و ضمانت های اجرایی لازم مانند یک قرارگاه مرکزی عمل کند و با تغییر دولت ها این سیاست ها تغییر نکند و اجرایی شود. اگر گسترده تر به موضوع نگاه کنیم تبیین گفتمان انقلاب و معرفی دستاوردهای آن نیازمند تشکیل جبهه واحد رسانه‌ای است، بدون تردید تشکیل این جبهه متحد توسط رسانه‌ها سبب همسویی و هم‌ افزایی آن‌ها در دستیابی به اهداف انقلاب اسلامی و منویات مقام معظم رهبری می‌شود ضمن اینکه رسانه‌ها با تشکیل جبهه رسانه انقلاب می‌توانند مطالبات مقام معظم رهبری و آرمان‌های انقلاب اسلامی را عملی کنند.

فراتر از این، بیانیه گام دوم انقلاب باید به برنامه عملیاتی تبدیل شده و به عنوان دستور کار در اختیار بخش خصوصی و دستگاه های اجرایی قرار گیرد و همه دستگاه ها نسبتشان را با این بیانیه مشخص کنند که برای این کار نیز طراحی نقشه راه ضروریست.

- بنابراین تهیه پیوست رسانه ای برای امور جاری هم می تواند در تحقق بیانیه گام دوم موثر باشد؟

رسانه به‌عنوان یکی از اصلی‌ ترین تولیدکنندگان کالاهای فرهنگی و مدیران رسانه ای نیز کارآفرینان این عرصه محسوب می شوند. رعایت اخلاق رسانه و بیان واقعیت های موجود جامعه و همچنین انعکاس واقعی اخبار و فعالیت های نظام اسلامی در داخل و خارج از کشور و انعکاس مطالبات مردم از یک سو و توجه ویژه مدیران رسانه ای به آینده از دیگر سو می تواند ما را در رسیدن به اهداف رسانه ای مورد نظر رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی موفق بدارد، لذا برای تحقق بیانیه گام دوم انقلاب باید ضمن آرایش جدید رسانه ها و اعلام مواضع صریح و شفاف آنها در خصوص مهم ترین مسائل جامعه برای امور جاری هر کاری پیوست رسانه‌ ای تهیه شود.

- تولید محتوا از سوی خبرنگاران و رسانه ها تا چه حدی در گفتمان سازی و جریان سازی گام دوم انقلاب موثر و حائز اهمیت است؟

گفتمان سازی و جریان سازی نوعی فرهنگ سازی در ابعاد گستره است و فرهنگ چیزی نیست که راحت بتوان آن را عوض کرد، فرهنگ در بستر اجتماع عوض می‌شود اگر اجتماعی تغییر کرد فرهنگ نیز تغییر می‌کند لذا توجه به فرهنگ در ابعاد مختلف و سبک زیست امروزی بسیار حائز اهمیت است. نیک می دانیم که جامعه برای پویایی، تحرک و به روز شدن، نیازمند جریان سالم اطلاع رسانی است و در چنین نظامی همه نیازهای او اعم از اجتماعی، فرهنگی، دینی، سیاسی، حقوقی، اقتصادی، بهداشتی و . . . به موقع و شفاف اجابت می شود. در واقع "رسانه" مساوی است با "گفتمان و جریان سازی" و "گفتمان و جریان سازی" مساوی است با "رسانه" لذا رسانه ها مهمترین نقش را برای کمک به ساختار دارند تا با بیان مطالبه گری عمومی، دغدغه سازی و جهت دهی به آنها کنند.

-رسانه ها برای گفتمان های ماندگار در حوزه بیانیه چه مواردی را باید مورد توجه قرار دهند؟

گفتمان های ماندگار معمولا برآمده و مرتبط با دغدغه و مساله های جامعه هستند و بیانیه گام دوم انقلاب این قابلیت را ذیل مباحثی همچون عدالت، مبارزه با فساد، بهبود وضعیت اقتصادی و گسترش معنویت و اخلاق و ... دارد که باید مورد توجه مضاعف رسانه ها، نخبگان علمی و مسئولان قرار گیرد، اما اینکه رسانه ها چه مواردی را باید مورد توجه قرار دهند باید گفت که آنها باید رسالت خود یعنی نقد و نظارت را در چهار چوب عالمانه و عقلایی انجام دهند و از طرفی حساب کشی از مسئولان دستگاه ها و سازمان ها در راستای کار ویژه رسانه ها نباید به حساب خصومت و بدبینی گذاشته شود.

-به عنوان آخرین سوال چه راهکارهایی پیشنهاد می کنید؟

برداشتن موفق گام دوم انقلاب به دور از برگزاری همایش های صوری و برخورد شعاری نیازمند اقدام و عمل در جامعه، بین آحاد مردم و مسوولان است.

هر چند تحولات جدید در عرصه رسانه ها راهی دشوار در سیاستگذاری و برنامه ریزی رسانه ها پیش روی ما قرار داده است به طوری که با ظهور شبکه های اجتماعی و تحولات بعد از آن فعالیت رسانه ای سخت شده و نمی توانیم به راحتی گذشته مردم را اقناع کنیم اما در راستای گام دوم انقلاب اسلامی تاکتیک های رسانه ای باید تغییر یابد.

در 40 سال دوم انقلاب باید سه مرحله دولت سازی، جامعه سازی و تمدن سازی طی شود آن هم با ریل گذاری جدید سیاسی که نسخه ای دستوری و حاکمیتی نبوده و کاملا مردمی و از پایین به بالاست، توضیح بیشتر اینکه راز پیام رهبری در ماموریتی است که در این مرحله جدید به جوانان داده اند. بنابراین اشاره به جوانان در این بیانیه یک توصیه پدرانه و اخلاقی صرف نیست بلکه یک راهبرد تاریخی در پیشبرد تمدن اسلامی است. با توجه به اینکه بیانیه گام دوم رهبری یک مخاطب ویژه دارد که جوانان هستند، در سیاست گذاری رسانه ها باید رویکردمان معطوف به جوانان باشد.

رسانه ها ظرفیتی هستند که می توانند در عرصه فرهنگ سازی و گفتمان سازی بیانیه و ترویج تبیین علمی نخبگانی نقش جدی ایفا کنند لذا این مهم باید مورد توجه جدی قرار گیرد.

یکی از ضرورت هایی که مقام معظم رهبری در بیانیه به آن پرداخته اند بحث خودسازی، شناخت آسیب ها و رفع آنهاست که رسانه ها در این زمینه می توانند پیشگام باشند.

گفتگو از: لعیا نورانی زنوز

انتهای پیام/