1398/02/23

عاشیق یوسف اوحانس از هنرمندان پیشکسوت موسیقی نواحی منطقه آذربایجان غربی شامگاه شنبه ۲۱ اردیبهشت ماه در سن ۹۲ سالگی درگذشت. او از جمله هنرمندان بزرگ موسیقی عاشیقی بود که موفق به دریافت جایزه اخلاق و نیایش در حفظ و اشاعه آواهای آیینی شد.

عاشیق‌ها خنیاگرانی با آوا و نواهایی هستند که با الهام از طبیعت از باورها و قهرمانی‌ها سخن می‌گویند و عاشیق یوسف اوحانس یکی از همان خنیاگران است هنرمندانی که بی‌تردید عاشیقی برازنده نام و هویتشان است. زندگانی آنها مانند هنرشان خالص و بدون هیچ ادعا و گلایه‌ای است. آنان که روایتگر داستان‌هایی هستند که شاید امروز کمتر به گوش ما رسیده باشد؛ هنری که قدمت آن به هزاران سال پیش برمی‌گردد.

علی مغازه‌ای پژوهشگر موسیقی اقوام درباره عاشیق یوسف اوحانس گفت: عاشیق یوسف اوحانس که نامش به غلط با «ه» هاشمی هم نوشته می‌شد، متولد 1306 و از نوازنده‌ها و خواننده‌های شناخته شده ارومیه و از تبار آشوری بود. این هنرمند از اعقاب یا نوادگان خنیاگران و گوسان‌های کهن محدوده شمال غرب ایران بود و هنر و فرهنگ عاشیقی میراثی بود که از پدران برایش به یادگار مانده بود و در واقع معتبرترین منبع روایت‌های موسیقایی ایرانیان آشوری بود.

اوحانس به زبان‌های ترکی آذربایجان غربی و آشوری روایت‌های بسیار دلنشینی را در گنجینه حافظه‌اش داشت. در واقع عاشیق اوحانس با دو زبان و در دو حوزه و موسیقایی ترکی و آشوری و با همراهی ساز قوپوز که در نسل عاشیق‌های محدود به آذربایجان غربی و تا حدودی شمال آذربایجان شرقی متداول بود اجرای برنامه داشت. گونه اجرای اوحانس و عاشیق‌های این دو محدوده به شکلی‌ست که معمولاً عاشیق‌ها‌ سازی به جز قوپوز به همراه نداشتند در حالی که عاشیق‌های آذربایجان شرقی و اردبیل با سازهایی چون بالابان و دایره یا همان قاوال به صورتی که خواننده ساز قوپوز هم می‌نوازد رپرتوار موسیقی خود را اجرا می‌کنند. اما عاشیق‌های منطقه آذربایجان غربی بیشتر به تک نوازی و تک خوانی ‌می‌پردازند. البته عاشیق‌هایی هم هستند که ساز‌های دیگری به همراه دارند مانند محدوده ایل قره پاپاق‌ها که با ساز بالابان و ساز قوپوز اجرا می‌کنند.

مدیر هنری جشنواره موسیقی نواحی «آینه‌دار» در ادامه افزود: متأسفانه امروز باید باور داشته باشیم دیگر عاشیقی از نسل عاشیق‌های آشوری در این محدوده نداریم؛ عاشیق‌هایی که حافظ روایت‌های کهن ترکی و آشوری بودند و توانایی بسیار بالایی در اجرای برنامه داشتند. عاشیق یوسف اوحانس هم از جمله همین عاشیق‌ها است و او آخرین بازمانده هنرمندان آشوری ایران بود که با سن بیش از 90 سال تا همین دو سال گذشته و درچهارمین جشنواره موسیقی آینه‌دار(سال 96) روی صحنه رفت و با همان توانایی بالای خود خواند و اجرا کرد. ناگفته نماند عاشیق یوسف حافظه بسیارخوبی هم داشت و خوشبختانه روایت‌ها و اجراهای خوبی از ایشان در دسترس است.

مغازه‌ای بیان کرد: عاشیق یوسف اوحانس در محدوده آذربایجان غربی جزو سرآمدان موسیقی عاشیقی بود و تمام هنرمندان منطقه ایشان را می‌شناختند و از منابع و رفرنس‌های تحقیقات بزرگان پژوهش موسیقی عاشیقی بود.

ندا سیجانی

انتهای پیام/