1397/12/21

جشن چهارشنبه سوری به عنوان یکی از رسومات عمومی باید در چارچوب قوانین و با رعایت حقوق شهروندی صورت گیرد زیرا همه آحاد جامعه می بایست پایبند قوانین و مقررات بوده و با رعایت حقوق شهروندی از تعرض به حقوق طبیعی و قانونی دیگران پرهیز کنند.

 چهارشنبه آخر هر سال، يکي از روزهاي آييني و سنتي در کشورمان بوده که همواره مورد توجه مردم است.

اين مراسم تا چند سال پيش تبعات خاصي نداشت و معمولا بدون مشکل خاصي به پايان مي رسيد اما چند سالي است که با تغيير در روش هاي برگزاري اين مراسم حاشيه هايي را در پي داشته است و باعث بروز آتش سوزي، خسارات جاني و مالي و ... شده است.

طی چند سال اخیر مراسم شب چهارشنبه آخر سال، با اعمالی همچون انفجار ترقه‌های پرصدا و خطرناک همراه شده است؛ رفتاری که علاوه بر برهم زدن نظم عمومی، باعث ایجاد وحشت در شهروندان شده و در موارد زیادی، جان دیگران را هم با مخاطره جدی روبرو کرده است.

برهم زدن نظم عمومی، قاچاق ترقه و استفاده از کالای غیراستاندارد، ایجاد رعب و وحشت در مردم و به خطر انداختن جان افراد، تنها بخشی از تخلفات و جرایمی است که مخلان آرامش عمومی در مراسم شب چهارشنبه سوری مرتکب می‌شوند.

*جرم شناسی اخلال در نظم و آسایش عمومی

بر اساس مواد ۶۱۸ و ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی، خرید و حمل اقلام انفجاری، آتش‌زا و ترقه‎های غیراستاندارد و اخلال در نظم و آسایش عم‍ومی دارای وصف مجرمانه می باشد و قانون گذار برای آن مجازات تعیین کرده است.

اشخاصی که در چهارشنبه آخر سال رفتار‌های به اصطلاح ناهنجاری دارند و با سر و صدا و استفاده از مواد محترقه غیرمجاز منجر به اخلال در نظم عمومی می‌شوند، مرتکب جرم شده و با آنها برخورد خواهد شد، چرا که این اقدام آنها منجر به حوادث جبران‌ناپذیری مانند قطع عضو، آتش سوزی و حوادث ناگوار فوت، مزاحمت به کودکان و... می شود

لازم به ذکر است، اگر رفتارهای این چنینی، موجب صدمه مادی یا معنوی به دیگران شود، مرتکب علاوه بر مسئولیت کیفری، دارای مسئولیت مدنی هم بوده و حسب مورد باید دیه یا خسارت وارده به افراد را جبران کند.

بر همین اساس در ماده 618 قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد: هر کس با هیاهو و جنجال یا حرکات غیرمتعارف یا تعرض به افراد موجب اخلال نظم و آسایش و آرامش عمومی شود یا مردم را از کسب و کار باز دارد به حبس از سه ماه تا یک سال و تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

در عین حال به موجب ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی، هر کس بدون مجوز قانونی عمداً یا در نتیجه بی احتیاطی به جان یا سلامتی یا مال یا آزادی یا حیثیت و شهرت تجارتی یا به هر حق دیگری که به موجب قانون برای افراد ایجاد گردیده، لطمه ای وارد نماید که موجب ضرر مادی یا معنوی دیگری شود، مسئول جبران خسارات ناشی از عمل خود می باشد؛ میزان زیان و طریق و کیفیت جبران آن با توجه به اوضاع و احوال قضیه از سوی قاضی تعیین خواهد شد.

این مسئولیت ها عمدتاً از مصادیق مسئولیت حاصل از تسبیب بوده و متوجه عوامل تولید، فروش و توزیع کنندگان مواد محترقه و مورد استفاده در چهارشنبه سوری می باشد.

*جرم شناسی مواد محترقه غیر قانونی

با عنایت قانون مجازات، قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز (1390) حمل، نگهداری، خرید و فروش و توزیع و ساخت مواد محترقه جرم محسوب و از ۳ ماه و یک روز تا ۲ سال حبس مجازات دارد.

بنابراین حمل، نگهداری، خرید، فروش، توزیع و ساخت مواد محترقه برابر این قانون جرم محسوب شده و مستوجب مسئولیت جزائی و قانونی است.

عناوین مجرمانه مذکور در قانون مزبور؛ بیانگر مسئولیت قانونی تمامی اشخاصی است که مبادرت به امور مزبور می نمایند (چه از باب مباشرت و یا تسبیب)؛ این مسئولیت، علاوه بر عاملان تولید، توزیع و فروش مواد مزبور متوجه عوامل انسانی خریدار آن کالاها و حمل و نگهداری و مصرف محصولات محترقه مزبور که نوعاً، فروشندگان و دوره گردان یا مراکز پخش این کالا ها و نیز کودکان، نوجوانان و جوانان و خانواده های آنها نیز هستند، می باشند.

بنابراین ضروری است به خانواده ها اطلاع رسانی لازم صورت گیرد که به منظور پیشگیری از وقوع خسارات احتمالی و قابل پیش بینی و نیز پرهیز از ایجاد مسئولیت مجرمانه و قانونی، از هرگونه استفاده و مصرف مواد محترقه و خطرناک و نیز نگهداری یا حمل آنها قویاً خودداری کرد.

در عین حال بر اساس ماده ۱۲ قانون ‌مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز، هر کس به شکل غیرقانونی و غیر‌مجاز موادمحترقه و شوک‌دهنده‌ها، را خریداری، نگهداری، حمل و یا مبادرت به توزیع و فروش آنها کند یا معامله دیگری با آنها انجام دهد به حبس از ۹۱ روز تا ۶ ماه محکوم خواهد شد.

همچنین تبصره ماده ۱۲ قانون مذکور مقرر می دارد، خرید و حمل مواد محترقه غیرمجاز که برای جشن‌ها و مراسم استفاده می‌شود، مستوجب جزای نقدی از ۵۰۰ هزار ریال تا ۱۰ میلیون ریال است.

لازم به ذکر است، چنانچه ورود این نوع از محترقه‌ها، مصداق ورود غیرقانونی و قاچاق کالا به کشور باشد، مرتکبان به آن، به مجازات مقرر در خصوص قاچاق کالا که ضبط کالا، جریمه نقدی و در مواردی به حبس محکوم خواهند شد.

*تخریب اموال دیگران

با توجه به اینکه بسیاری از حوادث جبران‌‌ناپذیر در این روز رخ می‌دهد؛ اگر عملي احیانا موجب تخریب یا آتش سوزی عمدی شود حسب مورد آن، قانونگذار مجازات سنگینی برای آن در نظر گرفته است، بر اساس ماده ۶۷۷ این قانون مجازات اسلامی که بیان می دارد: هر کس عمداً، اشیاء منقول یا غیر منقول متعلق به دیگری را تخریب نماید یا به هر نحو، کلاً یا بعضاً تلف نماید و از کار اندازد، به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.

همچنین بر اساس ماده ۶۷۸ قانون مزبور که بیان می دارد: هرگاه جرائم مذکور در مواد ۶۷۶ و ۶۷۸ به وسیله مواد منفجره واقع شده باشد، مجازات مرتکب دو تا پنج سال حبس است.

ماده 678 در بیان علل مشدده وقوع جرم و در تکمیل ماده 677 مطرح شده که وضعیت موصوف، متاسفانه یکی از پیامدهای خسارت بار و مجرمانه حاصل از چهارشنبه سوری می باشد، چه بسیار، اموال منقول و غیر منقولی که طعمه حریق و آتش شده و یا به شدت، مورد تخریب و آتش سوزی قرار می گیرند.

*نتیجه گیری

با بررسی قوانین مختلفی که در این مقاله مطرح شد به راحتی می توان نتیجه گرفت که بر هم زدن نظم و آسایش عمومی، ایجاد مزاحمت و استفاده از مواد محترقه غیر مجاز علاوه بر مسئولیت کیفری، دارای مسئولیت مدنی نیز می باشد، چنانچه برنامه ریزی و مدیریت در خصوص قاچاق مواد محترقه غير مجاز و خارجي و اينكه نحوه استفاده نوجوانان و جوانان از آنها نشود عوارض اجتماعی و فردی مانند نا امنی، عارضه جسمی، مرگ و ... به دنبال خواهد داشت.

هرچند که برای حل این مشکل اقدامات فرهنگی، اطلاع رسانی و کنترل از سوی برخی از سازمان ها مانند پلیس، صدا و سیما، آموزش و پرورش و ... انجام شده است ولی باز جای کار دارد که باید توجه و تدبیر شود.

در بررسي اين موضوع مانند خيلي از موضوعات، حلقه مفقوده عدم فرهنگ سازي است و تامل بيشتري را جلب مي كند البته با توجه به قدمت تاريخي اين رسم، بهتر است بگوييم اتفاقي كه افتاده يك كجروي فرهنگي است كه بايد از ديدگاه و مجامع روانشناسي و جامعه شناسي آسيب شناسي و توجه شود.

با توجه به اینکه بسیاری از حوادث جبران‌‌ناپذیر در این روز رخ می‌دهد، می بایست شهروندان تمام مراتب قانونی و شرعی را رعایت و از استفاده مواد محترقه و آتش‌زای غیرمجاز خودداری نمایند و همچنین در صورت مشاهده هرگونه تخلف و هنجار شکنی، مراتب را سریعا به پلیس ۱۱۰ اطلاع دهند.

- به والدین توصیه می کنیم، فرزندان خود را از خطرات مواد منفجره و آتش زا آگاه و در شادي ها آنها را را همراهي کنند تا هميشه نظاره گر گل خنده هايشان باشيم

-اطلاع رسانی لازم به خانواده ها صورت گیرد تا از نگهداري مواد محترقه، تهيه و ساخت وسايل آتش بازي دستي توسط فرزندان شان اکيدا خودداري شود.

- والدین بایستی بر فرزندان خود نظارت داشته و آن را جدي بگیرند؛ همچنین از نگهداري مواد محترقه و وسايل آتش بازي (حتي وسايل و مواد استاندارد) درنزديکي وسايل حرارتي و برقي نیز اجتناب کنند.

- آگاه سازی مردم و اصناف از طریق فضای حقیقی و مجازی در خصوص پیامد های قانونی تهیه، حمل، نگهداری، توزیع و استفاده از مواد محترقه و ایجاد رعب و وحشت و مزاحمت به مردم.

تهیه و تنظیم : سرهنگ "اسدالله مالکی"