1397/12/21

حوادث ناشی از مصرف آشامیدنی‌های الکلی در جامعه رو به فزونی است. انسان‌های بیشتری هم از این روند آسیب می‌بینند. تعداد زیادی از افراد اگر خوش شانس باشند در اثر مواد الکلی غیراستاندارد جان خود را از دست می‌دهند، اما اگر زنده بمانند، زندگی به کام آنها تلخ خواهد شد، مساله‌ای که موجب ترس عده زیادی می‌شود از دست دادن قدرت بینایی است در حالی که این مشروبات ممکن است انسان را یک عمر وابسته به دستگاه دیالیز کند.

در پی حادثه مسمومیت ‌الکلی که چندین فوتی، بدحال و بستری در بیمارستان را به‌دنبال داشت در خصوص آسیب‌شناسی مصرف مشروبات الکلی یک جامعه‌شناس با بیان اینکه هیچ ‌جامعه سالمی نمی‌توان یافت که هیچ‌آسیب اجتماعی در آن وجود نداشته باشد، اظهار کرد: هرچقدر هم با این آسیب‌ها مبارزه کنیم و آن‌ها را تقلیل دهیم نه‌تنها این مورد خاص بلکه آسیب‌های اجتماعی دیگر هم در حد ضعیف خود وجود خواهند داشت.

مصطفی عبدی گفت: هر جامعه‌ای نظم خاصی دارد که منطبق با منطق درونی آن جامعه است و با بخش‌ها و عناصر و اجزای مختلف آن جامعه عجین شده است.

او با بیان اینکه این نظم باعث می‌شود جامعه حیات و استمرار داشته باشد، افزود: با نگاهی جامعه‌شناختی می‌بینیم که حتی بحران‌زده‌ترین جوامع نظم خاص خود را دارند، برای مثال جامعه افغانستان کنونی یا عراق کنونی در نهایت بحران‌ها و بی‌نظمی‌هایی که در آن‌ها مشاهده می‌شود، نظم خاص خود را دارند که اجازه می‌دهد این جوامع دوام داشته باشند.

*لایه‌های آشکار قوانین جامعه

وی با بیان اینکه در جامعه قوانین مختلفی وجود دارد که در لایه‌های آشکار جامعه شاهد آن هستیم، تصریح کرد: لایه‌های پنهانی نیز در جامعه وجود دارند که آن‌ها نیز نظم خاص خود را دارند و همان‌قدر که در بخش‌های قانونی، آشکار و متعارف جامعه به شکلی دارد خود را ادامه می‌دهد بخش‌های زیرینی که به شکل غیرقانونی، گروه‌های خلاف‌کار و گروه‌هایی که منطبق با قواعد و ارزش‌های جامعه رفتار نمی‌کنند وجود دارند نیز قاعده‌های خود را دارند.

این جامعه شناس با اشاره به اینکه در این وضعیت سطوحی از جامعه را داریم که نسبتا زیبا دیده‌شده و کمتر تخلفاتی را در درونش می‌بینیم، عنوان کرد: بخشی از جامعه نیز در پس این لایه زیبا ارزش‌ها، رفتارها و هنجارهایی در آنها جاری است که شاید به تعریف نظم عمومی جامعه، جرم یا بی‌بندوباری تلقی شود اما همین لایه‌ها نیز حیات خود را بانظمی که دارند ادامه می‌دهند.

عبدی با بیان اینکه فشارهای اقتصادی نظم و تعادل جاری در عموم جامعه را بر هم زده و فشارهایی را به آن وارد کرده است، خاطرنشان کرد: تبادلات اقتصادی و اجتماعی که بین مردم جامعه وجود دارد دچار اختلالاتی شده و این اختلالات نه‌تنها در پهنه آشکار و رسمی جامعه رخ‌داده بلکه پهنه پنهان، غیرقانونی و مجرمانه جامعه که نظم و تعادل خاص خود را داشته نیز در این جنگ اقتصادی تعادل و نظم خود را ازدست‌داده است.

*سبک زندگی متفاوت بخشی از جامعه

وی بیان کرد: از زوایای مختلفی می‌توان این موضوع را بررسی کرد که چرا مردم به مصرف مشروبات الکلی روی می‌آورند اما من از این بعد به آن می‌پردازم که بخشی از جامعه ذائقه‌هایی فرهنگی، غذایی، مصرفی و تفریحی خاص خود را دارند که شاید منطبق با سبک زندگی جاری و رسمی جامعه نباشد.

این جامعه‌شناس ادامه داد: وقتی جامعه‌ای دچار تلاطمانی چون فشارهای اقتصادی و سیاسی می‌شود در لایه‌های زیرین هم بی‌تعادلی ایجاد می‌شود که یکی از ذائقه‌های این بخش مصرف مشروبات الکلی است، باید پذیرفت که این لایه‌های زیرین وجود دارند و روابط اجتماعی و مبادلات اقتصادی و اجتماعی آنها نیز از این تلاطم‌ها در امان نمانده و با مشکلاتی مواجه می‌شود.

عبدی افزود: «امیل دورکیم» که از بنیان‌گذاران جامعه‌شناسی و از پدران آسیب‌شناسی اجتماعی است می‌گوید وقتی در یک جامعه آسیب‌های اجتماعی افزایش میابد آن جامعه بحران‌زده است، پس جامعه‌شناسان، متخصصین و مسئولان باید تدابیری بیندیشند تا این آسیب‌ها را تنزل دهند اما از آن‌طرف هم اگر در جامعه‌ای آسیب‌های اجتماعی صفر باشد باید به‌سلامت آن شک کرد.

*تکنولوژی‌های برآمده از حیات مدرن

وی با بیان اینکه هیچ‌ جامعه سالمی نمی‌توان یافت که هیچ‌آسیب اجتماعی در آن وجود نداشته باشد، اظهار کرد: هرچقدر هم با این آسیب‌ها مبارزه کنیم و آنها را تقلیل دهیم نه‌تنها این مورد خاص بلکه آسیب‌های اجتماعی دیگر هم در حد ضعیف خود وجود خواهند داشت.

عبدی با اشاره به اینکه علت پایین آمدن سن مصرف این است که سبک زندگی به طرق مختلف در حال تغییر است و یکی از مسائل عمده این است که شیوه، محتوا ارتباطات اجتماعی بین افراد به‌شدت دگرگون‌شده و با سرعت فزاینده‌ای هم بیشتر می‌شود، افزود: این موضوع می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که یکی از این دلایل همین تکنولوژی‌های برآمده از حیات مدرن است.

*کنترل اجتماعی اتوماتیک در محیط‌های سنتی

وی با بیان اینکه خانواده‌ها به شکل سنتی گذشته نیستند، کنترل اجتماعی اتوماتیک در محیط‌های سنتی شکسته شده است، اضافه کرد: یک رهاشدگی در سطح جامعه ایجادشده که متاسفانه ظرفیت آن و تربیت‌های فرهنگی لازم از طریق سازوکارهای فرهنگی در خصوص آن ایجاد نشده است.

این جامعه شناس با اشاره به اینکه در حال حاضر شرایط مادی و عینی به‌گونه‌ای است که نوجوانان در کوچه و خیابان چیزهایی را می‌توانند ببینند که درگذشته افراد در این سن نمی‌دیدند یا اگر می‌دیدند در سنینی این اتفاق می‌افتاد که از لحاظ روحی و درونی آمادگی مواجهه با آن را داشتند، تصریح کرد: متاسفانه آگاهی و تربیت اجتماعی لازم در برخورد با این مسائل وجود ندارد و این در حالی است که بستر فیزیکی آن وجود دارد، خلأهایی هم دراین ‌بین وجود دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به خلأ اوقات فراغت اشاره کرد.

وی با اشاره به اینکه درگذشته لازم بود فرد حتما به‌صورت فیزیکی در جایی قرار گیرد تا با گزینه‌های جایگزین ازجمله مواد مخدر یا مشروبات الکلی آشنا شود اما امروز دیگر نیازی به این جابه‌جایی فیزیکی نیست و از طریق سفر مجازی می‌توان با خیلی از این تنوعات فرهنگی آشنا شد و در محیط واقعی تهیه و مصرف کرد، بیان کرد: نمی‌شود برای داشتن جامعه‌ای 100‌درصد سالم برنامه‌ریزی کرد، چراکه اصلا امکانپذیر نیست اما آسیب‌ها باید به سطح معقولی کاهش بیابد.

*به‌جای طرد مسائل باید آنها را حل کنیم

این جامعه‌شناس با تاکید بر اینکه ما باید بپذیریم برخی مسائل وجود دارد و به‌جای طرد مسائل باید آنها را حل و کنترل کنیم، خاطرنشان کرد: موضوع مشابه این مسأله موسیقی است، مردم ذائقه‌های متفاوتی دارند و ما نمی‌توانیم به همه مردم بگوییم موسیقی سنتی گوش بدهند؛ زمانی موسیقی‌هایی که برآمده از فرهنگ ایرانی نبود مجوز فعالیت نداشتند و ذائقه برخی از افراد به موسیقی‌هایی که در خارج از مرزهای ایران با هر محتوایی ساخته می‌شد کشیده و به شکل قاچاقی وارد می‌شد.

عبدی ادامه داد: پس از مدتی این موسیقی در داخل به شکل زیرزمینی رواج پیدا کرد و امروز می‌بینیم که به‌صورت کنترل‌شده در شهرهای مختلف کنسرت‌های مختلفی اجرا می‌شود و افراد از سلایق مختلف استقبال می‌کنند؛ با این شرایط هم موسیقی کنترل‌شده و از شکل رهاشده برگشته، هم خلأ اوقات فراغت به‌اندازه‌ای پرشده است.

وی با اشاره به اینکه در مورد مصرف مشروبات الکلی نیز باید بپذیریم که برخی بیمارند و به این ماده اعتیاد دارند و این‌گونه آسیب‌ها هیچ‌گاه صفر نمی‌شود، بیان کرد: به‌جای حذف مصرف مشروبات الکلی باید آن را بررسی، شناسایی و با برنامه‌ریزی دقیقی کنترل کنیم تا این فجایع رخ ندهد.

این جامعه شناس افزود: در آرمانی‌ترین جوامع هم درصدی از آسیب‌های اجتماعی وجود دارد و چه‌بهتر که این مسائل را به‌صورت علمی تحت کنترل در آوریم و آنقدر آن را رها نکنیم که کل جامعه را فرابگیرد.

انتهای پیام/