1396/09/18

کاهش تراز آبی، حجم آب و وسعت دریاچه ارومیه در سال 96 نسبت به سال 95 نشان می‌دهد، دریاچه به رغم وعده‌های دولت نه تنها در مسیر احیا نیست؛ بلکه وضعیت به مراتب خطرناکی دارد.

این اتفاق در حالی با آمارهای استخراجی از وضعیت منابع آبی در اطراف دریاچه ارومیه قابل اثبات است که مدیر ستاد احیای دریاچه ارومیه که حالا رئیس سازمان محیط‌زیست نیز هست، با تأکید بر اینکه دریاچه ارومیه با بودجه سنواتی احیا نمی‌شود، استقراض از خارج را راهکار تأمین منابع مالی مورد نیاز این ستاد دانست. با این حال روز گذشته پروژه‌ چهارساله مشترک فائو و ستاد احیای دریاچه ارومیه استارت خورد.

300 هزار تن سیب در اطراف دریاچه گندید

کم بارشی و خشکسالی در سال جدید، وعده ناخوشایندی است که البته در سال گذشته نیز توسط داود پرهیزگار رئیس سازمان هواشناسی ایران پیش از آغاز سال 96 داده شده بود. بسیاری از محققان حوزه هواشناسی و محیط‌زیست، کم بارشی 15 تا 20 درصدی سال زراعی را آغازی بر روند رو به تشدید خشکسالی در ایران تلقی کرده‌اند. در کنار بحران آب و تنش‌های اقلیمی که ایران با آن دست و پنجه نرم می‌کند، حالا وضعیت احیای دریاچه‌های کشور که مورد تأکید دولت و سازمان‌های حفاظتی کشور نیز بوده است، بیش از پیش نیازمند مدیریت منابع آبی، غیر از بارش‌های جوی و وضعیت آب و هوایی کشور است.

وضعیت دریاچه ارومیه به عنوان نماد پریشانی سرزمینی و وعده احیای آن از سوی رئیس‌جمهوری در آغاز دور اول ریاست روحانی بر قوه مجریه، می‌تواند معیاری برای سنجش مدیریت پایدار منابع در ایران تلقی شود. دقت در میزان دارایی آبی و بارشی در سال زراعی جاری می‌تواند ما را در عمل به وعده‌های زیست‌محیطی دولت هوشیارتر نگه دارد. بنا به اعلام سازمان هواشناسی امسال ادامه خشکسالی سال‌های اخیر را تجربه خواهیم کرد و بارش‌ها بیش از حد نرمال نخواهد رفت، به همین دلیل باید منابع آب را مدیریت کرد.

تأکید‌ها به مدیران آب و هوا و سازمان‌های مرتبط به محیط‌زیست و منابع طبیعی کشور از این منظر قابل تامل است که به رغم روند رو به وخامت منابع آبی در ایران هیچ طرح و ایده خلاقانه‌ای که بتواند زیست انسانی متکی به صرف منابع تجدید ناپذیر آب ایران را بهبود بخشد تاکنون ارائه نشده است.

با آغاز بیش از 15 سال از بحران فزاینده مرگ دریاچه ارومیه هنوز وضعیت باغ‌های پر مصرف اطراف دریاچه مدیریت نشده‌اند تا جایی که امسال شاهد تلف‌ شدن میلیاردها تومان سرمایه آبی کشور با دور ریختن سیب زمین‌های پر مصرف کشاورزان در اطراف دریاچه بودیم. این تلفات در حالی اتفاق افتاده که به رغم اینکه میزان بارش‌های جوی بیش از ۳۰درصد نسبت به سال قبل کم شده است، تولید سیب حوزه دریاچه ارومیه به یک میلیون و دویست هزار تن رسید و بنا به اعلام مقامات محلی رکورد شکسته شده است. این رکورد هزینه ساز نشان می‌دهد که امسال در اطراف دریاچه ‌‌ارومیه ۳۰۰ هزار تن سیب پای درخت‌ها ریخته شده که برای هر کیلوی آن ۶۰۰ لیتر آب مصرف شده است.

کاهش 22 متری تراز آب دریاچه نسبت به سال 95

مروری بر آمار و ارقام بررسی شده تا روز 12 آذر در دریاچه ارومیه نشان می‌دهد که به رغم تشکیل ستاد احیای دریاچه و مراقب‌های استانی و صرف هزینه‌های ملی، دریاچه ارومیه روند رو به بهبودی ندارد. تراز سطح آب دریاچه ارومیه در سال 96 نسبت به سال 95، 21 متر کاهش یافته است. تراز آبی دریاچه در سال 95، 1270.46 متر مربع بودو در سال 96 این رقم به 1270.27 متر مربع رسید. این کاهش تراز در کنار کاهش وسعت دریاچه به کیلومترمربع، قابل بررسی است؛ چرا که وسعت دریاچه 230.37 کیلومتر مربع نسبت به سال قبل کوچکتر شده است. اکنون وسعت دریاچه ارومیه 1722.87 کیلومتر مربع‌گزارش شده است. در کنار اینها باید به حجم آب موجود در دریاچه ارومیه نیز اشاره کرد. امسال حجم آب دریاچه، 1.05 میلیارد متر مکعب است که نسبت به سال قبل 35 صدم میلیارد متر مکعب خشک‌تر شده است. سال 95 حجم آب دریاچه 1.40 میلیارد متر مکعب بوده است.

فائو وارد می‌شود

روز شنبه انتشار گفت‌وگوی اختصاصی روزنامه جامعه فردا با عزیز البحری عضو ارشد سازمان جهانی فائو درباره همکاری این سازمان برای احیای دریاچه ارومیه منتشر شد. این عضو فائو راه حل مدیریت دریاچه را در ایجاد معیشت‌های جایگزین برای کنترل مصرف کشاورزی و باغات پیشنهاد داد.

روز گذشته رسانه‌ها از آغاز پروژه‌ چهار ساله مشترک فائو و ستاد احیای دریاچه ارومیه با عنوان برنامه یکپارچه مدیریت پایدار منابع آبی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه که از جانب دولت ژاپن تأمین مالی می‌شود، خبر دادند. این برنامه چهارساله با هدف بهره‌گیری از تخصص جهانی در راستای حمایت از تلاش‌های ملی برای احیای دریاچه ارومیه، عنوان شده است. این پروژه‌ قصد دارد با ارائه راهنمایی و کمک‌های فنی به تلاش‌های دولت ایران در جهت کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب طی چهار سال (۲۰۱۶ – ۲۰۲۰) و معکوس کردن فرآیند خشک شدن دریاچه ارومیه یاری برساند. فائو احیای دریاچه ارومیه را به‌عنوان یک مسئله اجتماعی، اقتصادی قلمداد کرده و یک چارچوب یکپارچه پیشنهاد می‌کند که راه‌حل‌های فنی منطقی را با گزینه‌هایی که از منظر اقتصادی ارزشمند و از نظر اجتماعی – نهادی پذیرفته شده هستند، تلفیق می‌کند.

براساس گفته‌های عزیز البحری در کارگاه برنامه یکپارچه مدیریت پایداری منابع آبی در حوزه آبریز دریاچه ارومیه اجرای این پروژه در سیاست‌های ملی ایران بوده، چرا که ایران احیای دریاچه را جزء اهداف اصلی خود تبیین و فائو با تدوین برنامه‌ای با پنج مولفه یک سیستم یکپارچه برای احیای دریاچه ارومیه تنظیم کرده است.

مدیر ستاد احیای دریاچه ارومیه با تأکید بر اینکه دریاچه ارومیه با بودجه سنواتی احیا نمی‌شود، استقراض از خارج را راهکار تأمین منابع مالی مورد نیاز این ستاد دانست و گفت: اگر سازمان برنامه و بودجه پول ندارد، دولت اجازه دهد از منابع خارجی وام بگیریم.

کمبود بودجه‌ و کاهش شدید بارندگی

عیسی کلانتری،معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان محیط‌زیست که همزمان عهده‌دار مدیریت ستاد احیای دریاچه ارومیه است، در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه دریاچه ارومیه دچار دو مسئله اصلی است، گفت: کمبود بودجه‌ و کاهش شدید بارندگی مهمترین مسائل دریاچه ارومیه هستند. دریاچه ارومیه در سال آبی ۹۶-۹۵ نسبت به یک سال قبل، ۳۸ درصد و نسبت به میانگین بارش بلندمدت (۴۸ ساله) حدود ۲۲ درصد کم‌بارشی را تجربه کرد. امسال نیز با گذشت بیش از دو ماه از فصل پاییز هنوز بارش چندانی در این منطقه دریافت نشده و با اینکه بارش در این مقطع زمانی بسیار ناچیز بوده اما تبخیر به قوت خود باقی است و آب ورودی نیز وجود ندارد بنابراین طبیعی است که در چنین شرایطی ارتفاع دریاچه ارومیه کاهش پیدا کند.

وی با تأکید بر اینکه اگر آب وارد دریاچه ارومیه نشود، دریاچه به شرایط بحرانی دوران قبل برمی‌گردد، اظهار کرد: در سال گذشته حدود یک میلیون و ۱۵۰ میلیون متر مکعب آب وارد دریاچه شد که قطعا این میزان آب برای دریاچه کافی نیست چون اگر بخواهیم دریاچه ارومیه به روند عادی برگردد باید سالیانه 1/3 میلیارد متر مکعب آب وارد آن کنیم.

 مدیر ستاد احیای دریاچه ارومیه در ادامه از تأمین اعتبار ۲۰۰ میلیارد تومانی ستاد احیا خبر داد و گفت: با اینکه دولت در ماه گذشته ۲۰۰ میلیارد تومان به ستاد احیای دریاچه ارومیه پرداخت کرد؛ اما بودجه‌ای که باید به ستاد پرداخت شود، حدود ۱۸۰۰ میلیارد تومان است.

کلانتری در مورد محل مصرف این ۲۰۰ میلیارد تومان گفت: این مبلغ برای پروژه‌های مختلف مثل احداث تصفیه‌خانه فاضلاب، سردهنه‌سازی رودخانه‌ها و…هزینه می‌شود. واقعیت این است که باید زمستان هر سال سردهنه‌ها را ببندیم و در فصل بهار باز کنیم و با توجه به تعداد ۵۰۰ تایی سردهنه‌ها در حوضه دریاچه، همین کار به مبلغی حدود ۴۰ میلیارد تومان نیاز دارد که متاسفانه سال گذشته به دلیل محدودیت مالی نتوانستیم این کار را انجام دهیم و ۴۰۰ میلیون متر مکعب آب را از دست دادیم چون در این شرایط کشاورزان منطقه، آب را به زمین خود انتقال دادند و به عنوان یخ‌آب از آن استفاده کردند.

احیای تالاب‌ها با منابع خارجی

رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست تأکید کرد: علاوه بر دریاچه ارومیه برای احیای تعدادی از تالاب‌های دیگر کشور نیز می‌توان از منابع خارجی استفاده کرد چون بودجه داخلی کشش رسیدگی به این موضوعات را ندارد و از آنجا که این موارد در زمره بودجه عمرانی قرار می‌گیرد، معمولا بیش از ۲۰ یا ۳۰ درصد این بودجه‌ها تخصیص داده نمی‌شود؛ بنابراین با ۲۰ درصد تخصیص بودجه نمی‌توان طبق زمان‌بندی کارهای احیایی دریاچه ارومیه را اجرا کرد. ستاد احیای دریاچه ارومیه زمانی می‌تواند طبق برنامه ۱۰ ساله حرکت کند که بودجه‌ها نیز طبق همان برنامه تخصیص داده شود.

دریاچه ارومیه قائم به شخص نیست

به گزارش آفتاب نیوز، کلانتری در مورد نگرانی برخی اهالی محیط‌زیست نسبت به سرنوشت دریاچه ارومیه به دلیل تعدد مسئولیت‌ها و انتصاب او به‌عنوان رئیس سازمان محیط‌زیست گفت: از ابن بابت جای نگرانی وجود ندارد چون خوشبختانه وضعیت دریاچه ارومیه نهادینه شده است. در حال حاضر دریاچه ارومیه قائم به شخص نیست بلکه تشکیلات مشخصی دارد همچنین محرز شده که دریاچه ارومیه قابلیت احیاء دارد و درصورت تأمین حق‌آبه دریاچه، نگرانی در مورد احیای آن وجود ندارد و از این بابت در مورد دریاچه ارومیه نگرانی ندارم.

انتهای پیام/