1396/07/12

علی‌صوفی/ نظام‌های سیاسی براساس نحوه‌ اداره جامعه و تاثیرگذاری رأی مردم با تقسیمات مختلفی روبه‌رو می‌شوند. نظام ریاستی و نظام پارلمانی ازجمله این تقسیم‌بندی‌هاست. اخیرا برخی از نمایندگان مجلس از لزوم تغییر نظام سیاسی ایران از ریاستی به پارلمانی سخن به میان آورده‌اند.

نظام‌های پارلمانی برپایه تشکیل و تسهیل حرکت احزاب پایه‌گذاری می‌شود، به‌گونه‌ای که فعالیت سیاسی در قالب تشکل‌های سیاسی و احزاب شکل گرفته و اقبال عمومی و مشارکت مردم در نظام پارلمانی افزایش می‌یابد. ضعفی که امروزه در قوه مقننه ایران وجود دارد، آن است که نمایندگان فعلی با استفاده از موقعیت احزاب و جریانات سیاسی بالا رفته و بعد از حضور در پارلمان پاسخگو نیستند.

با تشکیل نظام پارلمانی همراه با گسترش فرهنگ تحزب این ضعف تا حدود زیادی برطرف خواهد شد. البته باید بررسی کرد در صورت تغییر ساختار سیاسی در ایران این امکان به وجود خواهد آمد که مانند کشورهای توسعه‌یافته نقش احزاب به رسمیت شناخته شود؟ ساختار سیاسی ایران با نظام‌های جمهوری در دنیا متفاوت است.

در ایران نظام حزبی دقیقی وجود ندارد بنابراین احزاب در ایران از ثبات کافی برخوردار نیستند؛ مشکلی که احزاب باید زمانی که در اوج قدرت هستند، زمینه‌های آن را به‌لحاظ قانونی برطرف کنند. بعضا در ایران در زمانی که احزاب به فعالیت می‌پردازند و به‌خصوص در صحنه انتخابات عناصری به این صحنه وارد می‌شوند که فعالیت موثر آنها را مختل می‌کنند. لذا این نگرانی همواره در نظام سیاسی ایران وجود دارد که اگر نظام سیاسی ایران پارلمانی شود و نقشی برای کنش احزاب در فضای سیاسی در نظر گرفته نشود، در این صورت مجلسی به وجود خواهد آمد که توان عبور از مشکلات کشور را ندارد. برای نمونه، اگر در چنین نظامی نهادهای نظارتی اجازه ورود افراد شناخته‌شده از احزاب گوناگون را ندهند، مجلس مانند شرایط فعلی به دست کم‌تجربه‌ها اداره خواهد شد. چنین نمایندگانی تحت‌فشار برای تاییدصلاحیت مجدد قرار گرفته و عملا چنین مجلسی در نظام پارلمانی از جایگاه واقعی خود خواهد افتاد، زیرا در نظام‌های پارلمانی نمایندگان مردم باید از چنان استقلالی برخوردار باشند که نخست‌وزیر را مشخص کنند. در نتیجه حق مردم در تغییر مدل نظام سیاسی ضایع خواهد شد، زیرا مردمی که با رأی مستقیم خود رئیس‌جمهور را مشخص می‌کنند، رأی خود را به جای رئیس‌جمهور به نمایندگانی می‌دهند که نمی‌توانند آنها را نمایندگی کنند. بنابراین در چنین شرایطی تغییر نظام پارلمانی به‌صورت مستقیم به جمهوریت نظام آسیب می‌زند. به همین علت است که اصلاح‌طلبان به حفظ جمهوریت نظام علاقه‌مند هستند.

در نتیجه اصلاح‌طبان می‌کوشند حافظ جمهوریت نظام باشند، چون با وجود اصل ولایت فقیه، اسلامیت نظام تضمین شده است و بسیاری از نهادها حساسیت زیادی به اسلامیت نظام دارند. اگر تعیین رئیس‌جمهور از سوی مردم به‌بهانه تغییر مدل نظام حذف شود، جمهوریت نظام آسیب خواهد دید.

انتهای پیام/