| جامعه و شهروند 1396/03/16 |
 |
| چالش‌های پیش‌دبستانی در استان‌های دوزبانه |
در سند تحول بنیادین نظام آموزش‌وپرورش باوجود اینکه دوره پیش‌دبستانی در نظام آموزش‌وپرورش به‌عنوان یک دوره رسمی اجباری دیده نشده، اما در این سند برای استان‌های دارای دانش‌آموزان دوزبانه برگزاری دوره آموزشی ویژه این دانش‌آموزان، در قانون الزامی است. در سند تحول بنیادین نظام آموزش‌وپرورش ضرورت ایجاب می‌کند به آموزش پیش‌دبستانی به صورت خاص و ویژه‌ای بنگریم زیرا دوره پیش‌دبستانی انتقال‌دهنده ارزش‌ها، باورها و احترام به هنجارهای اجتماعی و عامل بازآفرینی فرهنگی است که مؤلفه‌های محسوس و ملموس آرمان‌ها، عواطف و اخلاق را در کودکان پرورش داده و تحقق اهداف عالیه نظام تربیتی کشور را میسر می‌کند. از سوی دیگر دسترسی کودکان خانوارهای فقیر (به‌ویژه در مناطق دوزبانه) به پیش‌دبستانی باکیفیت، می‌تواند نقشی کلیدی در کاهش شکاف آموزشی ایفا کرده و به برابری بیشتر فرصت‌ها کمک کند. برای کیفیت‌بخشی به آموزش پیش‌دبستانی تعیین شایستگی‌ها و صلاحیت‌های حرفه‌ای مربیان پیش‌دبستانی و همچنین مداخله بهنگام و ایجاد آمادگی در نوآموزان دارای نیاز ویژه برای ورود به دبستان ضروری است. در طراحی و تدوین محتوای آموزشی هر استان توجه به محتوای آموزشی سیال - تلفیقی و منعطف با تأکید بر ویژگی‌های سنی کودکان و قابلیت‌های بومی در چارچوب مصوب نظام رسمی آموزش‌وپرورش این دوره ضروری است. از مهم‌ترین مشکلات ناشی از پوشش اندک پیش‌دبستانی در استان‌های دوزبانه می‌توان به واگذاری مدیریت کلاس‌های پیش‌دبستانی به بخش خصوصی و مراکز آموزشی فرهنگی غیردولتی اشاره کرد که تبعات زیادی در پی داشته است از جمله: کاهش میزان جذب کودکان قشر کم‌برخوردار با توجه به افزایش شهریه کلاس‌های پیش‌دبستانی در مناطق دوزبانه، کاهش آمار کودکان پیش‌دبستانی و افت تحصیلی در پایه‌های بعدی. همچنین باید توجه داشت که امروزه سازمان‌های مردم‌نهاد رابطه معناداری که منجر به هم‌افزایی با نهاد حاکمیتی شود ندارند و ایجاد گشایش در رابطه سازمان‌های مردم‌نهاد با نهادهای حاکمیتی به‌نحوی‌که اثر مستقیمی بر رشد و توسعه همه‌جانبه بگذارند باید مورد توجه قرار گیرد. زمانی برخی از خیرین احساس کردند که فضای آموزشی کم است، برهمین‌اساس کم‌کم مجمع خیرین مدرسه‌ساز در کشور شکل گرفت، به‌طوری‌که بیش از ٣٠ درصد مکان‌های آموزشی از سوی خیرین مدرسه‌ساز ساخته شده است، اما متأسفانه تاکنون برای تربیت و آموزش مربیان هیچ حرکت مردمی‌ای صورت نگرفته است. بنابراین مشارکت سمن‌ها در بخش آموزش پیش‌دبستانی در استان‌های دوزبانه باعث کاهش فقر آموزشی و فراگیری توسعه و گسترش عدالت آموزشی می‌شود. از اقدامات تأثیرگذار در روند رشد و کیفیت‌بخشی آموزش پیش‌دبستانی در استان‌های دوزبانه می‌توان به استفاده از ظرفیت رسانه‌های جمعی استان مانند رادیو و تلویزیون و شبکه‌های مجازی برای تغییر نگرش نسبت به آموزش پیش‌دبستانی، تهیه و تدوین بسته‌های آموزشی ویژه مربیان و کودکان زیر پنج سال و همچنین اجرای طرح‌های فرهنگی- هنری از جمله برگزاری جشنواره بازی‌های بومی - محلی و ارتقای آگاهی و اطلاعات اولیای کودکان در مورد اهمیت دوره پیش‌دبستانی و تأثیر آن در روند تحصیلی و تربیتی دانش‌آموزان در سال‌های بعد اشاره کرد. تجربه کشور ترکیه نشان می‌دهد آنها از ١٣ برنامه آموزش تلویزیونی تحت عنوان Tomurcuklar از طریق همکاری مدیرکل آموزش پیش‌دبستانی و مدیرکل رادیو و تلویزیون ترکیه به منظور کمک به پیشرفت زبانی کودکان در گروه سنی پیش‌دبستانی استفاده کردند تا استفاده بهتر از زبان ترکی را ترغیب و آگاهی ملی را فراهم کنند. این برنامه از اکتبر سال ١٩٩٨ از طریق کانال‌های عمومی تلویزیون ترکیه پخش می‌شود. این پروژه در حقیقت خدمات آموزش پیش‌دبستانی از راه دور را برای کودکان و خانواد‌ه‌هایی که به مراکز آموزش پیش‌دبستانی در منطقه خود دسترسی ندارند فراهم می‌کند. علاوه‌براین باید توجه داشت آموختن سواد بصری لازمه زندگی کودکان در دنیای تصویر قرن بیست‌ویکم است. زبان وسیله‌ای برای برقراری ارتباط است و ارتباط بصری نیز سیستمی است که به موازات زبان گفتاری رشد یافته است، ممارست و تشریک‌مساعی نوآموز و مربی پیش‌دبستانی در فرایند یاددهی – یادگیری سواد بصری اگر بیش از آموزش حروف الفبا نباشد، کم از آن ندارد. با توجه به نفوذ شبکه‌های اجتماعی و نرم‌افزار‌های پیام‌رسان فوری، ارتباطات مکتوب به ارتباطات دیجیتال تصویری مبدل شده‌اند و بسیاری از کودکان حتی در روستاها چشم به صفحه نورانی تبلت یا رایانه دوخته‌اند و ارتباط معنایی و حتی حسی خود را در آن جست‌وجو می‌کنند. بنابراین ارتباط غالب به‌زودی ارتباط تصویری می‌شود که مجموعه‌ای از متن، گرافیک، عکس، نماد‌ها، تزئینات و مکالمات ویدئویی را شامل می‌شود و استفاده از این ابزار راهکاری برای افزایش میزان پوشش آموزشی کودکان پیش‌دبستانی است. در پایان باید توجه داشت که دانستن راه‌های علمی و متُد‌های به‌روز در پرورش کودک دوزبانه، یکی از ملزومات اصلی در آموزش پیش‌دبستانی به‌شمار می‌آید. مهناز حمیدی |