1396/01/23

دهان مجرایی است که غذا از آنجا مصرف می‌شود. به عبارت دیگر وقتی دهان باز شده و هوای آزاد و غذا از طریق دهان وارد سیستم تنفسی و بدن می‌شود به نوعی به این طریق معبری برای عبور میکروب‌ها به وجود می‌آید. از سوی دیگر، در داخل دهان علاوه بر دندان و زبان غددی به نام غدد زیر زبانی وجود دارد که بزاق ترشح می‌کنند. این غدد زبانی در هضم غذا هم دخالت دارند. در انتهای دهان هم لوزه قرار دارد که منبعی از سلول‌های دفاعی بدن و جلوگیری از عفونت‌هاست. از این رو دهان یک حفره است که علاوه بر داشتن سلول‌های فراوان، کمک به هضم غذا و وظیفه دفاع از بدن، زود دچار عفونت‌های مختلف می‌شود. بنابراین اگر ما بهداشت دهان و دندان را رعایت نکنیم، ممکن است که به بیماری‌های گوناگونی گرفتار شویم. بسیاری از افراد که از تمیز کردن دندان‌های خود دوری می‌کنند، دچار عوارض عفونت و خونریزی لثه‌ها و بوی بد دهان می‌شوند، تا جایی که آنها به علت بوی بد دهان نمی‌‌‌توانند در اجتماعات حضور داشته باشند. از سوی دیگر، برخی افراد هم به علت عفونت لثه و و لوزه نمی‌توانند خوراکی‌های ترش مزه را مصرف کنند. این در حالی است که به علت عدم بهداشت دهان و دندان، عفونت و میکروب‌ها از طریق سیستم خونی و سیستم لنفاوی وارد بدن شده و باعث عفونت منتشره در بدن می‌شوند که درد دست و پا، عفونت پرده قلب، تورم مفاصل و رماتیسم از عوارض آن است. بنابراین بسیاری از بیماری‌ها از طریق سیستم دهان وارد بدن ما می‌‌شوند. اگر بتوانیم بعد از هر وعده غذایی دندان خود را تمیز کرده و حفره دهان را شست‌وشو دهیم، مواد قندی و نشاسته از دهان خارج می‌شوند و به تبع بوی بد دهان از بین خواهد رفت، حتی از تکثیر میکروب‌ها نیز جلوگیری به عمل خواهد آمد، چرا که دهان منبع تغذیه مناسب برای میکروب‌هاست، یعنی به وسیله آنزیم‌هایی که در دهان وجود دارد مواد غذایی تجزیه شده و بستر تغذیه سلول‌ها فراهم می‌شود. برای جلوگیری از عفونت دهان و لثه‌ها ضروری است که بهداشت دهان و دندان رعایت شود.

سلامتی عمومی با رعایت بهداشت

خلأ فرهنگی در این زمینه به ویژه در شهر‌های کوچک و روستا‌ها وجود دارد؛ در بعضی مواقع می‌بینیم که نکاتی تذکر داده شده است، ولی کافی نیست. باید وسایل ارتباط جمعی بهداشت دهان و دندان را گوشزد کنند، چرا که اگر این مساله رعایت نشود عواقب دارد. برای مثال اکنون اکثر جوانان مشکل دندان دارند. این در حالی است که در زمان‌های قدیم همکاران ما دندان‌های معیوب را می‌کشیدند، اما حالا وضع بهتر شده و دندان‌ها را ترمیم می‌کنند. با وجود این، بسیاری از جوانان برخی دندان‌های خود را یا کشیده اند یا دندانشان سیاه و آلوده به میکروب است و به نوعی گرفتار آبسه دندان هستند. اگر بهداشت دهان و دندان در بین مردم به ویژه دانش‌آموزان و حتی دانشجویان ترویج شود، بسیاری از بیماری‌هایی که درمان سنگین دارد کاهش پیدا می‌کند. از این رو وسایل ارتباط جمعی، انجمن دندانپزشکی، سایر انجمن‌ها و وزارت بهداشت باید با پخش پلاکارد و ارائه کنفرانس‌ها، بهداشت کل بدن به ویژه دهان و دندان را یادآوری کنند تا سلامت عمومی در جامعه زیاد شود.

هزینه سنگین خدمات دندانپزشکی

در تمام دنیا هزینه دندانپزشکی بسیار بالاست و بسیاری از دولت‌ها و سازمان‌های بیمه گر از دادن این هزینه‌ها خودداری می‌کنند. به همین دلیل ما می‌بینیم وقتی افراد دچار دل درد می‌شوند سریع به پزشک مراجعه می‌کنند و حتی در برخی کشورها این خدمات رایگان است، اما وقتی احتیاج به دندانپزشک دارند باید هزینه گزافی را از جیب خود بپردازند. از سوی دیگر، ما ایرانی‌ها یاد نگرفته‌ایم که بهداشت دهان و دندان را جدی بگیریم. از این رو برای روز مبادا پولی نداریم که به دندانپزشک مراجعه کنیم. بنابراین دندان‌هایمان همین گونه باقی می‌مانند و در نهایت مجبور به کشیدن آنها می‌شویم. اگر بتوانیم حداقل برای جلوگیری از سایر بیماری‌ها مثلا هر شش ماه یک بار به دندانپزشک مراجعه کنیم اتفاق خوبی خواهد افتاد.

ضرورت رعایت بهداشت

ما باید یاد بگیریم که صبح‌ها بعد از خوردن صبحانه و شب‌ها قبل از خواب دندان‌های خود را تمیز کنیم. چگونه به هر دانش‌آموز یک لیوان شیر می‌دهیم، به همان‌گونه هم باید مسواک و خمیردندان در اختیار آنها قرار بگیرد. مسئولان بهداشت مدارس موظفند شست و شوی دهان و دندان را به دانش‌آموزان یاد بدهند، حتی بودجه‌ای در نظر گرفته شده که یک نفر به عنوان مسئول بهداشت در مدارس گذاشته شود، گرچه مسئولان بهداشت در مدارس وظایفی دارند، اما وسایل اولیه در دسترس آنها نیست که دانش‌آموزان تشویق به رعایت بهداشت شوند، در حالی که مسواک و خمیردندان هیچ هزینه ای ندارد و حتی شرکت‌های دارویی هم می‌توانند این وسایل را به رایگان در اختیار وزارت بهداشت قرار دهند. با وجود این، تشویق دانش‌آموزان به بهداشت دهان و دندان امری ضروری است که باید در دستور کار قرار بگیرد.

ناموفق بودن خیریه‌ها

برخی مراکز به اسم خیریه از مردم پول می‌گیرند و خدمات دندانپزشکی ارائه می‌دهند تا به این طریق از پرداخت مالیات به دولت معاف شوند، در حالی که بیشتر آنها فاقد دندانپزشک هستند و برخی افراد غیرمتخصص دندان بیماران را معاینه می‌کنند. بنابراین وجود این خیریه‌ها خوب است، به شرطی که بودجه برای آنها در نظر گرفته شود. برای مثال این خیریه‌ها می‌توانند بالای مساجد تعبیه شوند تا افرادی که برای نماز خواندن می‌آیند با بهداشت دهان و دندان آشنا شوند.

کمبود بودجه برای بیماران خاص

دولت موظف است که خدمات دهان و دندان را به صورت رایگان برای بیمارانی که به صورت خاص مشکل دهان و دندان دارند، ارائه دهد. برای مثال دولت باید برای بیماران سندروم دان یا ای بی هزینه درمانی را کامل پرداخت کند، چرا که در این گونه بیماران خدمات دندانپزشکی همراه با بیهوشی است و باید بودجه خاص دندانپزشکی در اختیار این گروه خاص قرار بگیرد. البته اکنون وزارت بهداشت گرفتار کمبود بودجه است و باید بودجه در نظر گرفته شده را در بسیاری موارد هزینه کند و به تبع نمی‌تواند همه اقشار را پوشش دهد. از این رو باید در زمان تخصیص بودجه بیماران خاص را در نظر بگیرند تا تسهیلاتی به آنها تعلق بگیرد.

ایرج خسرونیا