| جامعه و شهروند 1395/10/18 |
 |
| استفاده از شبکه‌های مجازی نیازمند آموزش |
فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی یکی از مهم‌ترین ابزارها برای نمود یافتن اثرات جهانی‌شدن است. این فضای مجازی عرصه وسیعی از اطلاعات و نمودهای مختلف معنایی را ایجاد می‌کند. افراد در مواجهه با این فضا و تکثر منابع در ساخت هویت، دچار تعلیق (به معنی معلق بودن و سردرگمی) می شوند. از بین رفتن زمان، مکان و نقش بیشتر فضا در دنیای مجازی تجلی آشکار دارد. اگرچه شبکه‌های اجتماعی مجازی در فرایند ارتباطات می‌توانند دارای تاثیرات مثبت و منفی باشند، اما یکی از آثار فضای مجازی شبکه‌های اجتماعی را در جوامع، به ویژه جوامع در حال گذار، ایجاد بحران هویت ملی و دینی می‌توان دانست. براساس پژوهش‌های انجام‌شده نسل سوم‌ها بیشترین کاربران فضای مجازی هستند و بیش از نسل‌های دیگر در معرض آثار ناشی از شبکه‌های اجتماعی مجازی هستند. فضای مجازی نوعی از بحران هویت را در میان طیف گسترده‌ای از جوانان به وجود آورده و این بحران هویت در زمینه‌های فردی ناهمگونی‌های هویتی را سبب شده و نحوه‌ای از تعادل اجتماعی را به همراه داشته است. همچنین شبکه‌های اجتماعی مجازی، باعث تغییرات اساسی در نهادهای هویت‌ساز شده و عوامل معناساز هویتی را دستخوش تغییر کرده است. پیشرفت علم و فناوری در زمینه‌های مختلف به کمک انسان‌ها آمده و زنان خانه‌دار نیز از این قاعده مستثنی نیستند. با وجود وسایل برقی فراوان در خانه از جمله جاروبرقی، ماشین لباس شویی و ظرف شویی،ماکروفر و... اوقات فراغت بسیاری برای زنان خانه دار ایجاد شده و نداشتن برنامه ریزی برای استفاده صحیح از این اوقات فراغت زمینه ساز ورود بیش از حد آنها به فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی شده که این موضوع خود آسیب‌های فراوان را متوجه زنان و خانوده‌هایشان کرده است. در شرایط کنونی استفاد از شبکه‌های مجازی برای همگان مطلوب است. اغلب کاربران، خواستار اطلاعات، مطالب و یافته‌های نو و به روز هستند و به نسبت پاسخگویی به این نیاز از طریق شبکه‌های اجتماعی مناسب است، اما در کشور ما کاربران این ابزار افراد در سمت‌های مختلف از زنان خانه دار گرفته تا مردان، کودکان و... را با چالش‌های متعدد مواجه کرده است. بی‌شک کاربران این شبکه‌ها در ارائه مسئولیت‌های خود با چالش اساسی رو به رو می‌شوند. این درحالی است که برخی کاربران با افراط در به‌کارگیری از این ابزار توانایی مدیریت شرایط زندگی را از دست داده و از ارائه وظایف اولیه باز مانده اند. بروز چنین شرایطی برای کاربران با تبعات نامناسب فراوان همراه است. بنابراین استفاده از این ابزار به حد کفایت و به حد مناسب بدون بروز شرایط نامناسب و لطمه به زندگی افراد می‌تواند مناسب باشد. در اصل استفاده مناسب از این ابزار می‌تواند برای کاربران در هر شرایط سنی، جنسی و شغلی مناسب باشد. در اصل به‌کارگیری این ابزار برای هر فرد می‌تواند با نتایج فراوان همراه باشد. برای مثال هر زن خانه دار می‌تواند با استفاده از اطلاعات موجود در شبکه‌های مجازی به یادگیری مسائل مختلف و افزایش اطلاعات خود بپردازد. همچنین یک زن دانشجو نیز می‌تواند با به‌کارگیری شبکه‌های مجازی مباحث درسی را مورد بررسی قرار دهد. طلاق و شبکه‌های مجازی هم اکنون در بررسی پرونده‌ها در دادگاه‌ها می‌توان استفاده افسارگسیخته از شبکه‌های مجازی را یکی از عوامل بروز مشکلات گوناگون همچون اختلافات خانوادگی و طلاق برشمرد. در اصل استفاده نامناسب از شبکه‌های مجازی در بروز اختلافات خانوادگی تاثیرگذار است. متاسفانه در برخی افراد به دلیل وجود زمینه‌های کجروی به نسبت به‌کارگیری شبکه‌های مجازی نیز در روند کجروی آنها و بروز شرایط نابسامان تاثیرگذاراست. برای مثال استفاده از ماهواره به خودی خود نامناسب نیست، اما وقتی این ابزار، زندگی فرد و نحوه پذیرش الگو و رفتارهای اجتماعی، فرهنگی و... را تحت شعاع قرار دهد، می‌تواند با تاثیرات سوء همراه باشد. به‌کارگیری شبکه‌های مجازی همچون استفاده از ماهواره برای افراد بدون ظرفیت و آماده پذیرش مسیر نادرست می‌تواند تاثیرگذار باشد. در واقع افراط در به‌کارگیری این ابزار با تبعات فراوان همراه است. با بررسی روند به‌کارگیری شبکه‌های مجازی می‌توان به این امر اذعان داشت که تاکنون هیچ‌گونه فرهنگسازی در این زمینه انجام نشده است. براساس اقدامات انجام شده باید گفت که فرهنگسازی‌ها فقط شامل نفی در به‌کارگیری افراد از این ابزار بوده است. این نوع رفتارها در مقابل یک پدیده و فناوری قابل دسترس برای همگان چندان مناسب نیست. تاکنون هیچ گونه رفتار مناسب در زمینه فرهنگسازی در به‌کارگیری شبکه‌های مجازی انجام نشده است. این در حالی است که با فرهنگسازی و آموزش مناسب می‌توان همگان را در زمینه چگونگی استفاده مناسب از شبکه‌های مجازی راهنمایی کرد. اگر استفاده از فناوری به شکل مناسب تعریف نشود، بی شک استفاده مردم از این ابزار به شکل رها شده خواهد بود. این رویکرد مضر است و لطمات فراوان را برای افراد و جامعه به دنبال دارد. در ضمن این تاثیرات سوء فقط منوط به یک قشر یا گروه اجتماعی خاص نیست، بلکه همگان در استفاده بی قید و شرط و بدون آموزش فرهنگ استفاده از این ابزار تحت آسیب قرار می‌گیرند. این در حالی است که باید با راهنمایی کاربران روش‌های مناسب به‌کارگیری از این ابزار را به آنها آموزش داد. در واقع به‌کارگیری این ابزار برای همگان مفید است. آموزش حربه‌ای درمقابل استفاده بی‌حریم هم اکنون در منازل برخی افراد کم توجهی به وضعیت خانواده، محیط پیرامون و وقت گذرانی‌های افراطی در شبکه‌های اجتماعی مشاهده می‌شود. در اصل این نوع رفتار تبعات فراوان همچون بروز اختلافات خانوادگی را به دنبال دارد. متاسفانه امروزه اغلب در خانواده‌ها افراد به وسیله تلفن‌های همراه هوشمند، تبلت، لپ تاپ و... مشغول فعالیت در شبکه‌های مجازی هستند و حتی گذر زمان را متوجه نمی‌شوند. باید از سوی مسئولان و رسانه‌ها فرهنگ استفاده از این ابزار آموزش داده شود، چون در برخی مواقع وجود کانال‌های غیراخلاقی و نامناسب مشاهده می‌شود. در این شرایط می‌توان با آموزش به کاربران آنها را در زمینه استفاده مطلوب از این ابزار آگاه کرد. در اصل فناوری به هیچ عنوان نامناسب نیست، اما فرهنگ استفاده از آن باید در اولویت قرار گیرد. هم اکنون فقط با به‌کارگیری صحیح از شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی می‌توان جلوی بروز نارسایی‌ها و تبعات سوء ناشی از آن را کاهش داد. فریده غیرت |