| فرهنگ و اندیشه 1394/05/17 |
 |
| رعایت اخلاق حرفه‌ای اولویت فضای رسانه‌ای قرار گیرد(بخش دوم) |
بخش ديگري از سخنان دكتر هوشنگ عطاپور به عملكرد و چالش رسانه ها اختصاص يافت كه مشروح آن در ادامه مي‌آيد: با وضعيتي كه ترسيم شد به نظر جنابعالی اصلی‌ترین چالش رسانه های استان چیست؟ رسانه برای اطلاع رسانی به شهروندان فعالیت می‌کند، اگر شهروندان مشتری کالای رسانه نباشند، آن رسانه ورشکست خواهد شد؛ پس مهم‌ترین چالش رسانه های ما «بحران مخاطب» است؛ اگر این بحران را حل بکنند، بقیه چالش‌ها نیز حل خواهد شد. زیرا اگر رسانه بتواند، مخاطب جلب بکند و تعداد شمارگان یا بازدیدکنندگان خود را به نقطه‌ی خوداتکایی مالی برساند، یعنی وابسته به تک‌فروشی و درآمد تبلیغاتی سایت و یا سازمان آگهی‌های خود باشد، یعنی این نشریه مدیریت اجرایی علمی دارد، خبرنگار و روزنامه نگار مشهور و حرفه ای دارد، اخبارش علمی و روزآمد است و محتوایش نیز مورد اعتماد و قابل استناد است. یعنی این رسانه هر گز شایعه منتشر نمی‌کند، مرتب و منظم منتشر می‌شود و منتظر وصول آگهی و ... نیست، منبع خبر را ذکر می‌کند، خودش بر اساس نیاز شهروندان خبر و گزارش تولید می‌کند و محل استناد است. اگر رسانه ای این‌ها را رعایت کند، بدون تردید چالش‌های پیشروی خود را مدیریت کرده است. بعد هم دنیای رسانه، دنیای رقابت است و قرار نیست همه‌ی رسانه‌ها الی ابد به حیات خود ادامه بدهند، آن هم به کمک یارانه های دولتی. در آینده رسانه‌هایی باقی خواهند ماند که در عرصه‌ی رقابت بتوانند مخاطبان بالایی را برای خود جذب کنند. البته قوه‌ی مقننه، قضائیه و دولت‌ها نیز باید به جای پرداخت یارانه‌ی مادی به رسانه‌ها، قوانین و مقررات حاکم بر حوزه‌ی رسانه‌ها را برای ایجاد فضای رقابتی عادلانه و بدون رانت فراهم کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که هنوز هم ضعف‌های اساسی در این حوزه وجود دارد. دادن مجوز به برخی افراد غیرحرفه ای که اصلا سابقه‌ی کار مطبوعاتی ندارند، توزیع نادرست آگهی‌های وابسته به نهادهای دولتی (عام) به برخی رسانه‌ها و انتشار نامنظم تعدادی از رسانه‌ها و آن هم پس از دریافت آگهی و مبلغ یارانه از جمله مسائلی است که باید به نفع ایجاد فضای رقابتی اقتصادی بین رسانه‌ها تغییر پیدا بکند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز باید برنامه های توانمندساز برای مدیران رسانه‌ها داشته باشد و از نشریات و رسانه های در حال رشد و شکوفایی حمایت‌های علمی، فنی و اعتباری بکند تا حداقل در هر استان یک رسانه‌ی معتبر و قابل عرضه در سطح ملی داشته باشیم. همیشه حمایت‌های مادی و یارانه های دولتی مانع رشد کیفی رسانه‌ها می‌شود و باید این رویه تغییر بکند. اگر اجازه دهید محور گفت و گو را به عملكرد تيم رسانه‌ای دولت اختصاص دهیم آیا این که عنوان می‌شود دولت ضعف رسانه ای دارد را تایید می‌کنید؟ من فکر نمی‌کنم دولت ضعف رسانه ای داشته باشد، اما مشکل در دسترسی به برخی رسانه‌های ملی دارد. بالاخره مدیریت رسانه‌ی ملی در اختیار دولت نیست - که البته نباید در اختیار دولت‌ها باشد – ولی همین رسانه، پرداخت یک طرفه ای به عملکرد دولت دارد و سعی می‌کند به انحاء مختلف موفقیت‌های دولت را تحت عنوان نقد، مخدوش نماید و کام حامیان دولت تدبیر و امید را تلخ بکند؛ در صورتی که می‌بایست بر اساس نوع جایگاهش، نگاه بی‌طرفانه ای به عملکرد دولت داشته باشد! خیلی از برنامه های رسانه‌ی ملی و حجم بالای رسانه های مکتوب و مجازی مخالف، دولت را تخریب می‌کنند تا نقد منصفانه و چون حجم این فعالیت‌های مخرب بالاست، شما فکر می‌کنید که دولت ضعف رسانه ای دارد؟ البته از این بهتر هم می‌شود عمل کرد و باید همه، نه تنها دولت، بلکه عموم علاقمندان به ایرانی با نشاط، مستقل و قدرتمند، نقطه قوت عملکرد دولت را به مردم نشان بدهند و از آن‌ها حمایت بکنند. حتی نقد منصفانه و عالمانه هم به نفع دولت است و از آن باید استقبال کرد و باید تلاش نمود که از طریق کار رسانه ای، تفاوت نقد را ابا تخریب، به این افرادی که خود را منتقد معرفی می‌کنند؛ متذکر شد و این خیلی مهم است. متاسفانه چه در سطح ملی و چه استانی در مواقعی شاهد رفتارهای غیرحرفه‌ای از سوی برخی از رسانه‌ها هستیم، ناعادلانه عملكرد دولت را زير سوال مي‌برند و... می‌خواهم نظر شما را جویا شوم که چگونه می‌توان رفتار غيرسازنده ي برخي رسانه‌ها را اصلاح كرد؟ معمولاً رسانه‌ها بر اساس اهدافی تاسیس و راه اندازی می‌شوند. بعد که این رسانه‌ها، کالای رسانه ای خود را در معرض مخاطبان قرار می‌دهند، به تدریج اهداف، منافع و رویکردهای خود را به افکار عمومی افشاء و آشکار می‌کنند. برخی رسانه‌ها به شکل مستقل و در قد و قواره‌ی «نهاد مدنی» به طرح مطالبات، خواست‌ها و نظرات شهروندان می‌پردازند که رویه‌ی سازنده ای است. برخی دیگر به شکل شفاف و مشخصی خود را ارگان، و تریبون جریان، گروه، حزب و ... خاصی معرفی و از منافع و عملکرد آن‌ها دفاع می‌کنند و این هم کار سازنده است؛ زیرا شما می‌دانید که آن رسانه ماهیتاً چه کاره است. اما برخی رسانه‌ها، عملکرد مبهم و غیر شفافی دارند و «در معامله غش می‌کنند»؛ یعنی در ظاهر خود را طرفدار و حامی جریان، فکر و جناح خاصی نشان داده و یا حتی از جانب مردم حرف می‌زنند؛ ولی به تدریج دم خروسشان پیدا می‌شود! این‌ها، رسانه های غیرسازنده هستند. اما؛ راه اصلاحشان، «نقد منصفانه و مشفقانه» است و باید چهره‌ی واقعی آن‌ها را از طریق نقد گفته‌ها و عملکردهایشان به مخاطبان شناساند؛ تا در نهایت به دلیل کسادی، مغازه‌شان را خودشان تعطیل بکنند. البته اگر فعل مجرمانه ای انجام داده و حقوق شهروندان را تضییع کرده باشند، به فردی در هر مسئولیت اجتماعی و یا اجرایی، بهتان بسته و یا توهین و تحقیر کرده و یا هر نوع مصادیق قانونی دیگر...، در آن صورت نهادهای قانونی باید وارد عمل شوند. چون حفظ آبروی شهروندان و دفاع عادلانه از عرض و ناموس آن‌ها از وظایف تعطیل برندار حاکمیت است. به عنوان سخن پایانی چه توصیه‌ای به فعالان عرصه رسانه دارید؟ چون صحبت به درازا کشید مختصراً عرض می‌کنم که، «کلیه‌ی فعالیت‌های اجتماعی به طور عام یک مسئولیت مشترک دارند و آن رعایت اخلاق حرفه‌ای است». هر فعالیتی اگر خالی از اخلاق باشد، به ویژه در کشور ما که نظام دینی و آن هم برترین دین الهی یعنی اسلام حاکم است؛ چنین فعالیتی فاقد ارزش است. اگر اخلاق در امر فعالیت رسانه‌ای رعایت شود، اگر آبروی شهروندان محترم شمرده شوند، بهترین نظام رسانه ای را خواهیم داشت. توصیه دوم بنده به عنوان فردی که از فروردین سال 1370، فعالیت مستمر روزنامه نگاری داشته‌ام، به کلیه همکاران رسانه ای این است که حرفه ای باشند و حتما با اصول بنیادین علم روزنامه نگاری آشنا باشند و حرفه ای عمل بکنند، ثالثاً، از نظر سیاسی، مستقل باشند و نماینده‌ی جامعه مدنی و عضو رکن چهارم دموکراسی باشند، اصل بی طرفی را رعایت بکنند و همیشه به وظایف ذاتی خود عمل بکنند، رابعاً، از نظر اقتصادی، استقلال مالی داشته و خود را از اتکا به یارانه‌ی و آگهی‌های دولتی برهانند و پایه های استقلال مالی خود را محکم بکنند. نشریات و رسانه های یارانه ای هرگز رشد کمی و کیفی نخواهند کرد، همچنان که صنعت یارانه ای تولید کالای بی کیفیت می‌کند! خامساً، به اولویت‌های اساسی جامعه بپردازند و مسئولان را به پاسخگویی وادار بکنند. ما تاکید داریم که مسئولان پاسخگوی نهادهای مدنی، سازمان‌های مردم نهاد و رسانه‌ها باشند... بقیه هم بماند برای وقتی دیگر. با تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید. من هم از شما تشکر می‌کنم. انتهاي پيام/ |