| فرهنگ و اندیشه 1394/05/17 |
 |
| آینده در تصرف رسانه‌های مجازی |
با ورود "اینترنت" جریان آزاد اطلاعات و ارتباطات به نحو چشمگیری دچار تحول شده و مفاهیم رایج در عرصه خبر و رسانه با تغییرات شدیدی مواجه شده است که مصداق بارز آن از بین رفتن معنا و مفهوم "زمان" بین تولیدکننده و دریافت‌کننده خبر است، شاید اطلاق کلمه "دهکده جهانی" و "اتاق شیشه‌ای" به این کره خاکی نیز برآیند گسترش وسایل ارتباط جمعی و دسترسی افراد جامعه به فضای مجازی و رسانه باشد، چنان که میلیاردها انسان به واسطه رسانه‌ها می‌توانند از مناطق دوردست معلومات و اطلاعات خود را در اندک زمانی با یکدیگر مبادله کنند. با نظری اجمالی به آنچه ذکر آن رفت می‌توان ادعا کرد که در دنیای امروز رشد رسانه‌ها در فضای مجازی سرعت چشمگیری یافته و رسانه‌های مکتوب را تحت‌الشعاع قرار داده اما این سوال پیش‌روی ماست که آیا رسانه‌ها در فضای مجازی توانسته‌اند همچون رسانه‌های مکتوب رکن چهارم دموکراسی و دیده‌بان جامعه باشند؟ مهم‌ترین چالشی که این رسانه‌ها با آن مواجهند چیست؟ و حدود و ثغور رسانه‌های مجازی چه تفاوتی با رسانه‌های مکتوب دارد؟ برای واکاوی موضوع پای صحبت مسئول امور مطبوعات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی نشستیم. امید سیاح در بخش آغازین گفت‌وگوی خود به ضرورت رسانه‌های مجازی اشاره می‌کند و می‌گوید: با توجه به پیشرفت رو به رشد در عرصه فن آوری اطلاعات، شرایط نوظهوری پدید آمده طوری که در شرایط حاضر تأثیرگذاری و قدرت مانور رسانه‌های مجازی به خاطر همیشه حاضر بودن بیشتر از رسانه‌های مکتوب است و توانسته‌اند مخاطبان بسیاری را به خود جذب کنند. وی می‌افزاید: شيوه انتقال پيام پس از عصر رسانه‌های نوین دچار تغيير جدي شده است، امروزه دسترسی به رسانه‌ها، مقاله‌ها و محتوای مختلف، آسان‌تر از گذشته است و شاید به علت سرعت انتقال اخبار، مشغله کاری و دسترس بودن اینترنت سبب شده رسانه‌های مجازی عملا جایگزین رسانه‌های مکتوب شوند و از طرفی رسانه‌های مجازی به گردانندگان آن‌ها فرصت می‌دهد تا محتوای بیشتری را در قالبی راحت‌تر بدون نگرانی‌هایی نظیر فضای فیزیکی برای چاپ و... برای مخاطبان خود عرضه کنند بنابراین شاید از جمله دلایل توسعه رسانه‌های مجازی همین فرصت‌هاست. سیاح با بیان اینکه اکثر باسوادان در فضای مجازی سیر می‌کنند، تصریح می‌کند: نسل کنونی کاربران نسبت به گذشته آگاه‌تر و با شناخت‌ترند كه این تغییر کاربری را به خوبی می‌توان حس کرد، شايد این نیازهاست که افراد را به سمت رسانه‌های مجازی می‌کشاند اما نکته مهم رعایت اصول حرفه‌ای توسط رسانه‌های مجازی است. * فضای مجازی در حال حاضر فضای جنگ و دعوا بین دو گروه و جریان سیاسی است سیاح با بیان اینکه فضای مجازی در حال حاضر فضای جنگ و دعوا بین دو گروه و جریان سیاسی و گاها بین دو شخص است، اظهار می‌دارد: در استان ما رسانه‌هایی در فضای مجازی فعالیت می‌کنند که برخی از آن‌ها از نظر آموزش، نیروهای حرفه‌ای و مقداری از اصول حرفه‌ای دور هستند، گاه این سایت‌ها مباحث جنجالی، شعاری، تنش‌زا مطرح و مسائل غیرمستند را در قالب خبر منتشر یا با توهین به اشخاص فعالیت می‌کنند که همه این‌ها به اخلاق رسانه‌ای لطمه وارد می‌کند حال آنکه رسالت رسانه‌ها اطلاع‌رسانی و شفاف‌سازی است و رسانه‌ها باید با حفظ حرمت و حقوق افراد به مسائل روز جامعه ورود کنند و چشم بینای جامعه و رابط بین مردم و مسئولان باشند. مسئول امور مطبوعات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی در ادامه سخنان خود اخلاق رسانه و قلم را گمشده برخی از سایت‌های خبری دانسته و اظهار می‌دارد: رعايت ادب و اخلاق در نقدهای رسانه‌ها باید به عنوان يك مسئله‌ی مهم مورد توجه قرار گیرد حال آنکه در مواردی این موضوع رعایت نمی‌شود. * تفاوتی بین روزنامه‌نگاری در نشریات مکتوب یا مجازی وجود ندارد وی در عین حال با بيان اينكه تفاوتی بین روزنامه‌نگاری در نشریات مکتوب یا مجازی وجود ندارد فقط محل آن فرق کرده، اذعان می‌دارد اصول خبرنویسی یا قانون‌مداری همان است ولی متأسفانه برخی افراد که وارد فضای مجازی شده‌اند با این اصول بیگانه هستند و جای تاسف اینکه اسم خبرنگار یا روزنامه‌نگار را یدک می‌کشند. مسئول امور مطبوعات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی ادامه می‌دهد: علاوه بر مواردی که ذکر آن رفت بزرگ‌ترین مشکلی که در این بین وجود دارد طلبکار بودن برخی از فعالان این عرصه است، هیچ کس منکر این نیست که خبرنگار دیده‌بان جامعه است ولی قرار نیست پتکی بر سر مسئولان یا مردم باشد، دیده‌بان جامعه باید خادم مردم باشد. به گفته وی رسانه‌های مجازی هنوز به عنوان یک رسانه محلی، دیده‌بان، رکن چهارم دمکراسی و زبان گویای مردم جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده‌اند که دلیل آن عدم نظارت از فضای مجازی است. اين مقام مسئول با تاکید به اینکه شناسنامه‌دار بودن رسانه جزو اصول اولیه است، اظهار می‌دارد یکی از راه‌های جلوگیری از ظهور و توسعه بی‌اخلاقی حرفه‌ای، اجرای قانون مطبوعات است و کسانی که به کار رسمی، شفاف و قانونی اعتقاد دارند و می‌خواهند نقش اطلاع‌رسانی و نظارتی خود را به درستی ایفا کنند منطقا خود باید از انتشار شب‌نامه‌های الکترونیک فاصله بگیرند. سیاح خاطرنشان می‌کند: "قانون مطبوعات" شامل رسانه‌های مکتوب و مجازی است؛ قانونی که در صورت حمایت همگان، ضمن سالم‌سازی فضای اینترنت به ترویج اخلاق حرفه‌ای و همچنین تصفیه فضای مجازی نیز کمک می‌کند. مسئول امور مطبوعات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی در عین حال می‌افزاید: رسانه‌های تحت شمول قانون مطبوعات همچنين از حمایت‌های این قانون هم منتفع می‌شوند، از جمله دادگاه‌های آنان با حضور هیئت‌منصفه تشکیل می‌شود در حالی که سایت‌های خبری فاقد مجوز به عنوان مجرم در دادگاه عمومی محاکمه می‌شوند. * پایگاه‌های خبری به لحاظ تأثیرگذاری در فضای عمومی قدرت جریان‌سازی دارند وی با بیان اینکه پایگاه‌های خبری به لحاظ تأثیرگذاری در فضای عمومی قدرت جریان‌سازی دارند و باید بر روی عملکرد آن‌ها نظارت کافی باشد، می‌گوید: برخی از سایت‌های خبری در مواردی با نشر اکاذیب، فضای منفی از رسانه‌ها را تصویر می‌کند و رسانه‌هایی را که به فعالیت قانونی و سالم مشغولند نیز نزد افکار عمومی بی‌اعتبار می‌کند زیرا رواج این شیوه اطلاع‌رسانی که با استانداردهای حرفه‌ای فاصله دارد و کار رسانه‌ای را با نقض حریم خصوصی شهروندان اشتباه می‌گیرد، بیشترین آسیب را به روزنامه‌نگاران و رسانه‌هایی می‌زنند که در چارچوب قانون فعالیت می‌کنند. سياح تعداد سایت‌های خبری مجوزدار استان را 13 سایت اعلام می‌کند و می‌گوید: هم‌آوا، نگاه، فاطر 24، نای قلم و یک پایگاه خبری تخصصی در زمینه پزشکی و پیراپزشکی به زبان انگلیسی از ارومیه، بیناخبر از ماکو، جامعه تکاب از تکاب، زریان از بوکان، زرین خبر از میاندوآب و سولدوز خبر از نقده پایگاه‌های خبری مجوزدار در سطح آذربایجان غربی هستند. مسئول واحد مطبوعات اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي آذربايجان غربي، در پایان سخنان خود از سایت‌های غیرقانونی و بدون مجوز خواست تکلیف‌شان را در حوزه شناسنامه‌دار کردن مشخص کنند تا بتوانند از حمایت‌ها برخوردار شوند. او در عين حال متذكر مي‌شود به دنبال هماهنگي‌هاي صورت گرفته مابين وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و قوه قضاييه ساماندهي پايگاه‌هاي خبري اجرا مي‌شود. در پايان به نظر مي‌رسد ذكر اين نكته خالي از لطف نيست كه يكي از مهم‌ترين دلايل اين آشفته‌بازار در عرصه رسانه‌هاي مجازي آذربايجان غربي نبود يك تشكل صنفي قانوني با هيئت رئيسه آشنا به اصول اخلاق رسانه‌اي و روزنامه‌نگاري است، چرا كه يك تشكل و شوراي صنفي قانوني مي‌تواند به‌عنوان چتری واحد باشد، طوري که خانواده رسانه‌هاي مجازي را در زیر سایه خود گرد آورده و همه مسائل و موضوعات خود را از یک کانال واحد و متمرکز دنبال کند. حال باید دید در سالی که شعار آن همدلی و همزبانی دولت و ملت است و انتخابات مهمی نیز در پیش داریم، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي اراده برخورد قاطع با برخي بداخلاقي‌هاي رسانه‌اي را دارد و یا اینکه با نشر اكاذيب همچنان حیات خود را ادامه می‌دهند و فضای مجازی را ملتهب و ناپاک می‌کنند؟ انتهاي پيام/ |