1395/01/04

در تعطيلات سال نو بسياري از خانواده‌ها براي سفر و گردش و تفريح در داخل يا خارج از شهرها، برنامه‌ريزي مي‌کنند. اين برنامه به منظور تجديد قواي روحي و جسمي همه اعضاي خانواده ضروري است تا با رفع خستگي‌هاي ناشي از تلاش‌هاي سال قبل، براي فعاليت‌هاي سال آينده تجديد قوا كنند.

حفظ سلامت اعضاي خانواده در اين مدت مورد تاكيد پزشكان است تا شيريني روزهاي تعطيلي به تلخي نيانجامد. يکي از مهم‌ترين ارکان تامين سلامت، تغذيه سالم است و برنامه‌ريزي و احيانا تدارک غذا درخانه و يا بين راه و مقصد، با هدف حفظ سلامت اعضاء خانواده، ضروري است. در تعطيلات نوروز نيازهاي تغذيه‌اي بدن هيچ تغييري نسبت به قبل و يا بعد از آن ندارد، منتهي به دليل حدود نيم ماه تعطيلات و مسافرت، روش‌ها و عادات غذايي دچار تغييرات خاص اين تعطيلات مي‌شود که بايد براي حفظ سلامت، دقت بيشتري كرد. ‏

عيد نوروز، از همان شبي كه سال تحويل مي‌شود تا روز آخر تعطيلات كه سيزده به در است، موسم خوردن و نوشيدن و است و از اينرو بايد گفت سيستم گوارش بدن بسياري از افراد، سخت‌ترين دوران كاري خود را پشت سر مي‌گذارد! مصرف بيش از حد آجيل و شيريني‌ علي‌رغم وجود مواد مغذي، مي‌تواند عوارض و پيامدهاي ناگواري به خصوص در كودكان داشته باشد.‏

‏ به اعتقاد كارشناسان و از نظر اصول تغذيه، مصرف هر نوع ماده غذايي ‌بايد با رعايت اصل تعادل همراه باشد، چرا كه در غير اين صورت مي‌تواند به جاي اثرات مفيدش براي انسان، همراه با مضراتي باشد. بنابراين توصيه مي‌شود در نوروز افراد از مصرف بيش از حد آجيل و شيريني پرهيز كنند.‏

‏ نتايج مطالعات نشان مي‌دهد كه مصرف آجيل اثرات مثبتي بر سلامت انسان دارد به نحوي كه چربي موجود در انواع آجيل سبب كاهش اختلالات قلبي - عروقي مي‌شود، ولي بايد توجه داشت كه مصرف بي‌رويه آن مي‌تواند موجب بروز مشكلات جدي شود.

خودداري از مصرف مواد آلرژي‌زا

در تهيه انواع آجيل‌ معمولاً از مقادير زيادي نمك استفاده مي‌شود، بنابراين مصرف زياد آجيل به ويژه در صورتي كه ميزان نمك آن بيش از حد متعارف باشد، ممكن است عوارضي را به خصوص در بيماران قلبي - عروقي يا افراد داراي فشار خون سبب شود. از طرفي برخي از تركيبات آجيل مانند بادام‌زميني در بعضي افراد، آلرژن است و با مصرف آن‌ها، دچار عكس‌العمل‌هاي آلرژيك مي‌شوند و به همين دليل توصيه مي‌شود افراد تا حد امكان از مصرف مواد آلرژي‌زا بپرهيزند.

متخصصان تغذيه معتقدند شيريني‌‌ به لحاظ دارا بودن انرژي زياد به‌ويژه موادي نظير خامه‌ كه حاوي انرژي متراكمي است در چاقي و افزايش وزن افراد نسبت به آجيل، نقش بيشتري دارد. با توجه به استفاده از روغن‌هاي جامد در تهيه شيريني‌ها، خوردن بيش از حد آنها لطمات جبران‌ناپذيري را به همراه مي‌آورد. مصرف بي‌رويه شيريني در كودكان با توجه به كاهش اشتها و سيري كاذبي كه به همراه دارد، موجب كمبود ساير مواد مغذي مورد نياز رشد آنان مي‌شود؛ همچنين استفاده از برخي تركيبات نظير رنگ‌ها، كاكائو و ساير موارد در تهيه و تزئين شيريني‌ها، بر عوارض آن مي‌افزايد. بنابراين توصيه مي‌شود از شيريني‌هاي بندانگشتي بيشتر استفاده شود.‏

نوشيدن آب را فراموش نکنيد

تغيير ديگري که در تعطيلات نوروزي به طور معمول در تغذيه افراد رخ مي‌دهد،کاهش چشمگير مصرف آب است. چرا كه به دليل ديد و بازديدها و گذراندن زمان طولاني در خارج از خانه، مصرف آب در افراد کاهش مي‌يابد. كه مي‌تواند مشکلاتي را براي سلامت انسان ايجاد کند که بارزترين آنها، ابتلا به يبوست است. آب يکي از مهم‌ترين و مفيدترين موادي است که از بروز يبوست پيشگيري مي‌کند و با کاهش مصرف آن، اين عارضه به خصوص در کساني که مستعد ابتلا هستند، موجب ناراحتي مي‌شود.‏

‏ نوشيدن آب براي تعديل واکنش‌هاي داخلي بدن و حفظ شادابي و سلامت پوست نيز ضروري است. و از اينرو توصيه مي‌شود براي نوشيدن آب، برنامه‌ريزي منظم داشته باشيد و مصرف اين ماده حيات بخش را در ايام نوروز فراموش نکنيد.‏

سلامت دندان‌ها‏

همچنان كه پيش از رفتن به سفر، خودروي خود را براي معاينه فني به تعميرگاه مي‌بريد، پيش از آغاز تعطيلات نوروزي هم بهتر است به يك دندانپزشك سر بزنيد.

اين توصيه را بخصوص افرادي كه بهداشت دهان ضعيف و دندان‌هاي خراب دارند بايد جدي بگيرند. دندان‌هايي كه پوسيدگي آنها به عصب رسيده است و نياز به درمان ريشه دارد ممكن است در تعطيلات نوروزي شما را غافلگير كنند تا مجبور شويد براي ساكت كردن درد دندان، در به در، در پي يافتن دندان پزشك بگيرد!‏

شكستن پسته و فندق به طمع خوردن مغز آن، كار رايجي است كه بسياري افراد به هنگام خوردن آجيل، انجام مي‌دهند. اين اتفاق ممكن است در بسياري از موارد به لذت جويدن مغز يك پسته سر بسته يا فندق منجر شود، اما فراموش نكنيد كه ممكن است صداي شكستني كه حين فشردن پسته در ميان دندان‌ها به گوش مي‌رسد، از دندان خود شما باشد! اين احتمال وقتي تقويت مي‌شود كه دندان شما داراي پوسيدگي يا يك پر‌كردگي وسيع باشد يا در گذشته درمان ريشه (عصب‌كشي) شده باشد.

بهداشت دهان و دندان

تنبلي و فراموشكاري جزء لاينفك تعطيلات است. حتي خود دندان پزشكان نيز ممكن است مسواك‌زدن در ايام عيد را در ميان خستگي ديد و بازديدو سفرها فراموش كنند و خوابيدن روي كاناپه را به از جا برخاستن و زدن مسواك، ترجيح دهند.

اين گونه غفلت‌ها، بخصوص اگر به دفعات تكرار شود، ريسك پوسيدگي دندان‌هاي شما را افزايش مي‌دهد و سلامت آنها را به خطر مي‌اندازد. افراد سالخورده‌اي كه از دندان مصنوعي استفاده مي‌كنند، بايد شست‌وشوي دهان و دندان‌ها را پس از خوردن غذا و خارج كردن و در آب گذاشتن دندان‌ها به هنگام خواب را از ياد نبرند.

باقي ماندن مواد قندي در ميان دندان‌ها، به باكتري‌هايي كه به طور طبيعي در دهان‌مان زندگي مي‌كنند، اين فرصت را مي‌دهد تا به قصد كسب انرژي تخمير كنند. حاصل اين عمليات توليد اسيد و كاهش ‏PH‏ دهان است كه مي‌تواند منجر به زدوده شدن مواد معدني دندان‌ها شود. كه مقدمه تخريب و پوسيدگي دندان‌هاست.

نگهداري آجيل ‏

غيبت ظرف آجيل در پذيرايي‌هاي نوروزي سبب مي‌شود عده‌اي احساس كنند عيد نوروز چيزي کم دارد! در ميان خوراکي‌هاي نوروزي، آجيل نخستين خوراكي است که دست مهمان را به طرف ميز پذيرايي دراز مي‌کند؛ از بس که خوشمزه و هوس انگيز است! آجيل از آن دسته مواد غذايي است که همه عادت کرده‌ايم که آن را به شکل باز يا به اصطلاح فله‌اي خريداري کنيم.

از ويژگي‌هاي آجيل سالم، ندادن بوي نا و ماندگي و پس ندادن رنگ روي دست‌هاست. آجيل‌ها نسبت به شيريني‌ها خواص بهتري دارند و نوع چربي و روغن آنها بهتر است، اما همين آجيل‌ها هم پركالري است و هر گرم آن 5 كالري توليد مي‌كند كه مي‌تواند چاق‌كننده باشد. ‏

دكتر حضوري، یک متخصص تغذیه اضافه مي‌كند: آجيل و مغزدانه‌ها از مغذي‌ترين مواد غذايي است و در صورتي که ميزان متعادلي از آنها در برنامه غذايي روزانه مصرف شود، مي‌تواند نقش موثري در تامين برخي ويتامين‌ها، املاح و ترکيبات مغذي مهم نظير اسيدهاي چرب ضروري داشته باشد. البته توجه داشته باشيد که انواع نمک زده آنها ممکن است براي برخي افراد مبتلا به فشار خون با تشديد علائم همراه شود. همچنين مصرف زياده از حد مغزها به دليل چربي زياد آنها، توصيه نمي‌شود.

وی بابيان اينكه مغز دانه‌ها در همه فصل‌ها يافت مي‌شود، اضافه مي‌كند: هنگام خريد آجيل‌ها دقت کنيد که اين فرآورده‌ها فاقد شکاف، ترک‌خوردگي و کپک‌زدگي باشند. بهتر است اين آجيل را از ميان اقلام تازه‌تر تهيه کنيد. نگهداري طولاني مدت و ماندگي آجيل‌ موجب چروکيدگي سطحي و کاهش کيفيت مغزدانه‌ها شود.آجيل‌ را مي‌توان در يک مکان سرد و خشک براي مدت چند ماه نگهداري کرد، البته در طي اين مدت بايد بسته آجيل‌ها به طور دوره‌اي براي جستجوي علائم فساد ناشي از آلودگي به کپک و يا آفات، کنترل شود. البته بهتر است براي نگهداري آجيل‌ در مدت طولاني‌تر، از يخچال و يا فريزر استفاده شود. 

دكتر حضوري مي‌افزايد: نکته بسيار مهم ديگر اين است که آجيل و خشکبار قابليت آلودگي به سموم قارچي نظير آفلاتوکسين را دارند. واحدهاي صنعتي با توجه به وجود پروانه‌هاي بهداشتي و ضوابط و دستورالعمل‌هاي وزارت بهداشت و درمان، ملزم به اندازه گيري آفلاتوکسين محصولاتشان هستند، اما در محصولات سنتي آجيل و خشکبار که به صورت باز و فله‌اي عرضه مي‌شود، اين اندازه گيري‌ها صورت نمي‌گيرد و محصول توليدي قابل رديابي نيست. بهتر است هنگام خريد آجيل، به تازگي آن توجه داشته باشيد. آجيل تازه نبايد هيچ‌گونه بوي نامطبوع داشته باشد؛ نه بوي نا، نه بوي ماندگي، نه بوي تند و نه بوي ترشيدگي!‏

متخصص تغذیه تاكيد مي كند:بايد به ظاهر آجيل خوب دقت کنيد. وجود حفره يا کپک زدگي از نشانه‌هاي کهنگي آجيل است و اگر در ميان آجيل، بقاياي حشرات مرده يا زنده را ديديد، بدانيد که آجيل کهنه و فاسد است.‏دكتر حضوري اضافه مي‌كند: از خريد پسته‌هايي که پوست بسيار زرد و براق يا مغز قرمز رنگي شده دارند، خودداري کنيد. مي‌دانيد چطور پسته‌ها را به شکل لب خندان درمي آورند؟ آن‌ها را در ظرف‌هاي آب گرم مي‌ريزند تا باد کنند، بعد آنها را داخل ظرف آب سرد مي‌ريزند تا پوست‌شان به اصطلاح بترکد. اين اختلاف دماي ناگهاني، يا به اصطلاح شوک حرارتي، روي کيفيت پسته تاثير منفي مي‌گذارد و علاوه بر آن، موجب نم کشيدن پسته هم مي‌شود. اين پسته‌ها زودتر فاسد مي‌شود.‏

وی مي‌افزايد: تخمه‌هاي لب خندان هم انتخاب خوبي براي خريد نيست. مغز تخمه وقتي در مجاورت هوا قرار مي‌گيرد، علاوه بر طعم، کيفيت خود را نيز از دست مي‌دهد و زودتر از انواع دربسته فاسد مي‌شود.‏

توصيه‌هاي دارويي

ستاد اطلاع رساني داروها و سموم بهداشت و درمان هم توصيه‌هايي براي مسافران نوروزي كه دارو مصرف مي‌كنند، دارد. از جمله اين كه چنانچه ميهمانان و مسافران نوروزي، دارويي را به صورت مرتب مصرف مي‌كنند، بايد مطمئن شوند آن را به حد نياز و تا پايان تعطيلات و ضمن سفر، در اختيار دارند، چرا كه بسياري از داروها مانند داروهاي ضد تشنج، بيماريهاي قلبي، ضد افسردگي و اختلالات رواني، ضد ديابت و چربي خون و برخي داروهاي مسكن و آنتي بيوتيك‌ها بايد مرتب مصرف شوند و قطع ناگهاني اين داروها، بيمار را دچار مشكل مي‌كند.‏

مسافران چنانچه ضمن حركت خودرو، قطار، كشتي و يا هواپيما، دچار سرگيجه و حالت تهوع مي‌شوند، به خاطر داشته باشند با مصرف 1 يا 2 قرص 50 ميلي گرمي «ديمن هيدرينات»، نيم ساعت قبل از شروع سفر و تكرار يك قرص هر 4 تا 6 ساعت يكبار طي سفر، مي‌توان عوارض ناشي از حركت، تهوع و سرگيجه را برطرف كنند. بايد توجه داشت كه در طول 24 ساعت نبايد بيشتر از 8 عدد قرص مصرف شود. ‏

مسافران به امارات متحده عربي (دبي، شارجه ابوظبي)، از همراه بردن داروهاي آرامبخش مانند داروهاي ديازپام، اگزازپام، لورازپام، داروهاي مسكن كدئين دار (مانند استامينوفن كدئين) و تركيبات روانگردان، جداً خودداري كنند. زيرا براساس قوانين اين كشور، متهمان به حمل اين داروها با مجازات‌هاي سنگيني مواجه مي‌شوند.

مسافران نوروزي براي پيشگيري از گزش حشرات در محيط‌هاي گرم و مرطوب، پشه بند، حشره كش‌هاي خانگي و يا پماد دافع حشرات همراه داشته باشند.همراه داشتن جعبه كمك‌هاي اوليه بخصوص در مورد خانواده‌هايي كه كودك دارند، همچنين همراه داشتن شيرخشك براي نوزادان شيرخوار، داروهاي بدون نسخه مانند شربت تب بر، قطره و يا شربت مولتي ويتامين و ديگر داروهايي كه كودك در حال مصرف آنها است، طي سفر ضروري است. ‏

‏ورزش کنيد

این متخصص تغذيه معتقد است تحرک و ورزش برخي افراد در طول ايام نوروز، کاهش مي‌يابد و طبق مطالعات اخير، کودکان سراسر جهان در مناطق شهري در حال غير فعال شدن هستند. امروزه بازي‌هاي رايانه‌اي و تلويزيون جاي تفريحات فعال آنان را گرفته است. و بسياري از والدين و نوجوانان و کودکان از تحرک بدني ناکافي رنج مي‌برند. کودکاني که فعاليت بدني بيشتري داشته باشند، نتايج تحصيلي بهتري دارند و مهارت‌هاي اجتماعي در آنان تقويت شده است و تعامل اجتماعي مثبتي در زندگي خود دارند. ‏

 اين متخصص تغذيه اضافه مي‌كند:‌ براي افزايش فعاليت‌هاي فيزيکي خود و کودکانتان در طول تعطيلات نوروز مي‌توانيد ابتکار عمل به خرج دهيد. سعي کنيد اوقات خود را با فرزندانتان بگذرانيد و براي اين اوقات برنامه‌ريزي‌هاي مناسبي داشته باشيد. به جاي اينکه مدت زمان زيادي را جلوي تلويزيون بنشينيد، با هم به پارک برويد. فعاليت در کنار يکديگر سبب تقويت روابط افراد خانواده با هم مي‌شود. اگر حياط داريد، فوتبال بازي کردن در آن جا را از ياد نبريد. کودکان، بازي کردن با پدر و مادر خود را دوست دارند. با آنان توپ بازي کنيد و به بازي‌هاي پر جنب‌وجوش ديگري که مربوط به زمان کودکي خودتان بوده است، بپردازيد. ‏

وی اظهار مي‌دارد: در سفرهاي کوتاه سعي کنيد بيشتر پياده‌روي كنيد. کودکان بايد روزي حداقل 20 دقيقه به فعاليت‌ه‌اي بدني بپردازند و کمتر از 2 ساعت را در جلوي تلويزيون سپري کنند.يکي ديگر از مواردي که سبب کاهش تحرک در کودکان و نوجوانان مي‌شود، صحبت کردن با تلفن است، از اين‌رو والدين بايد کنترل ويژه‌اي بر روي اين عادت نامناسب کودکان و به ويژه نوجوانان داشته باشند.‏

انتهای پیام/