| جامعه و شهروند 1401/02/10 |
 |
| تاب‌آوری و کنش‌گری مدنی |
ارتباط کلامی با دیگران نقش مهمی در به‌وجود آوردن هویت شخصی هر فرد در تعامل های اجتماعی دارد و همچنین در زندگی شخصی و حرفه‌ای افراد تأثیر به سزایی دارد. با بهبود بخشیدن مهارت‌های گفت و گو می‌توان به‌سرعت با دیگران ارتباط مؤثر برقرار کرد، روی آنها تأثیر گذاشت و نزد دیگران دوست‌داشتنی تر و مقبول‌تر و قابل احترام بود و از سوی دیگر بددهني و پرخاشگري‌هاي کلامي که جزء لاينفک رفتار‌هاي روزمره‌ی برخي افراد است، تحت تاثير يادگيري، عصبانيت، ريشه‌هاي تربيتي يا خلقي است که در واقع نشان دهنده فقدان تاب آوری ایشان در گفت و گوست که به شرایط سنی یا اجتماعی خاصی هم محدود نمی شود و امکان بروز اين رفتار‌ها از دوران کودکي تا بزرگسالي وجود دارد، اما اين‌طور نيست که دلايل آن در همه‌ی اين شرايط يکسان باشد . در فعالیت های اجتماعی و مدنی که معمولا افرادی با مهارت‌های مشابه وارد یک عرصه می شوند و برای تحقق اهداف مشترک در کنار هم فعالیت می‌کنند، آنچه آنها را متمایز می‌کند مهارت‌های گفت و گو است . تاب آوری، ظرفیت بازگشتن از دشواری پایدار و ادامه‌دار و توانایی در ترمیم خویشتن است یعنی اینکه فرد بتواند قوام و سلامت روان شناسی خود را در تعاملات اجتماعی در مواجهه با آنچه مراد طبع وی نیست حفظ کند . ناسزا و دشنام از نوع پرخاشگري کلامي هستند و در جامعه‌اي که معتقد به ارزش‌هاي اخلاقي هستند مورد تاييد قرار نمي‌گيرد . به طور معمول ناسزاگويي یا ریشه در خشم و عصبانيت دارد و از شعله‌ور شدن خشم سرچشمه مي‌گيرد و بعد از مدتی مبدل به عادت فرد می شود .تاب آوری، ظرفیت بازگشتن از دشواری پایدار و ادامه‌دار و توانایی در ترمیم خویشتن است یعنی اینکه فرد بتواند قوام و سلامت روان شناسی خود را در تعاملات اجتماعی در مواجهه با آنچه مراد طبع وی نیست حفظ کند . فرد خشمگين به دليل ناتوانايي در مهاركردن خشم خود، به رفتار زشتي چون فحاشی دچار مي‌شود و با تكرار و استمرار آن، اين رفتار به شكل عادت درمي‌آيد و البته تربيت نادرست هم شيو‌ه ی سخن گفتن، سخنان ناهنجار و نازيبا را براي انسان عادي مي‌سازد و ناسزاگويي براي او، مانند سخنان ديگرش به شكل عادت درآمده است . افرادی که در گفت و گو مجهز به مهارت تاب آوری هستند، با لحن دوستانه و مودبانه ارتباط برقرار می‌کنند و در مقام نقد و مخالفت با نظری از دایره ادب و احترام خارج نمی شوند، تقریبا همیشه برنده‌اند . این ظرفیت انسان می‌تواند باعث شود تا او پیروزمندانه از رویدادهای ناگوار بگذرد و علی‌رغم قرار گرفتن در معرض تنش‌های شدید، شایستگی اجتماعی، تحصیلی و شغلی او ارتقا یابد. تاب‌آوری به معنای توانایی مقابله با شرایط دشوار و پاسخ انعطاف‌پذیر به فشارهاست . تاب‌آوری نوعی ویژگی است که از فردی به فردی دیگر متفاوت است و می‌تواند به مرور زمان رشد کند یا کاهش یابد. تاب آوری پدیده ای صرفا ذاتی نیست. تاب‌آوری حاصل تعامل ویژگی‌های شخصیتی فرد و محیط است و از طریق آموزش، یادگیری، تمرین و تجربه حاصل می‌شود. ناسزا و دشنام در مخاطب هرچند هم که مجهز به مهارت تاب آوری باشد آثار زیان‌باری به جا می‌گذارد و احتمال رفتار متعادل از او سلب می‌شود و ممکن است رفتاری غیرمتعادل و ناخوشایند از خود نشان دهد؛ با این اوصاف تاب آوری در برابر ناهنجاری های افراد افسارگسیخته در گفت و گو، نه تنها افزایش قدرت تحمل و سازگاری فرد در برخورد با آنهاست، بلکه مهم تر از آن حفظ سلامت روانی و حتی ارتقای آن است. تاب آوری افراد را توانمند می سازد تا با دشواری ها و ناملایمات و افراد فاقد مهارت گفت و گو و پرخاشگر رو به رو شوند، آسیب کمتری ببینند و حتی از این موقعیت ها براي شکوفایی و رشد شخصیت خود استفاده کنند. محمدرضا شهریاری انتهای پیام/ |