1400/10/23

هفته‌های گذشته برگشت‌خوردن محصولات کشاورزی صادراتی کشور خبرساز شده است. استفاده بیش‌از‌حد مجاز از سموم و کودهای شیمیایی و عدم رعایت استانداردهای لازم سبب عدم پذیرش این محصولات توسط کشورهای مقصد شده است. در این یادداشت به‌طور مختصر نگاهی داشته‌ام به اثرات سوء کودها و سموم شیمیایی بر حیوانات وحشی و اهلی.

آلودگی خاک و منابع آبی از نخستین تأثیرات کود و سموم شیمیایی است. باقی‌مانده این مواد شیمیایی در محیط می‌تواند روی گونه‌های گیاهی و جانوری تأثیر سوء داشته باشد. سموم کشاورزی به‌دلیل پایداری زیاد در بدن انسان و موجودات زنده باقی مانده و باعث اثرات تجمعی در بدن انسان و موجودات زنده می‌شود.

ورود آفت‌کش‌ها به منابع آبی از طریق زهکش رودخانه‌ها می‌تواند باعث مرگ حیوانات آبی و ماهی‌ها شود. خوردن جوندگان یا حیوانات مسموم‌شده می‌تواند سبب بروز مشکلات جدی و مرگ حیوانات وحشی شود. اهمیت این مسئله زمانی است که بدانیم بخش مهمی از این آفت‌کش‌ها برای کشتن جوندگان استفاه می‌شود.

از دیگر موارد تأثیر آفت‌کش‌ها بر حیوانات وحشی می‌توان به اثر آنها روی زیستگاه حیوانات اشاره کرد. برای مثال ازبین‌رفتن گیاهان در یک منطقه یا مرگ حشرات سبب تأثیر در شکل زیستگاه، شرایط استتار یا لانه‌سازی و منابع غذایی برخی از گونه‌ها می‌شود. بیشترین تأثیر آفت‌کش‌ها بر حشرات است. میزان بسیار کمی از این آفت‌کش‌ها می‌تواند روی حشرات گرده‌افشان تأثیر مستقیم بگذارد. مرگ یا اختلال در عملکرد گرده‌افشان‌ها تأثیر مستقیمی بر تولید محصولات گیاهی و منابع غذایی حیوانات منطقه خواهد داشت. ضمن اینکه خورده‌شدن این حشرات توسط پرندگان سبب آسیب و مرگ پرندگان نیز خواهد شد.

سموم و آفت‌کش‌ها همچنین می‌تواند برای حیوانات خانگی نیز خطرناک و کشنده باشد. تماس مستقیم این حیوانات با سموم از طریق‌ خوردن یا استنشاق یا جذب از طریق پوست از جمله مهم‌ترین روش‌های بروز آسیب برای حیوانات خانگی است.

حیوانات از جنبه‌های دیگری نیز قربانی تولید کودهای شیمیایی و آفت‌کش‌ها هستند. استفاده از حیواناتی مثل موش، خرگوش، پرنده و سگ برای آزمایش اثرات این محصولات شیمیایی منجر به مرگ هزاران حیوان در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی می‌شود.

استفاده از کودها و سموم شیمیایی از دیدگاه حقوق حیوانات قابل بحث است. صنعت دامپروری و گوشت‌خواری علاوه بر اینکه باعث مرگ بیش از ۷۵ میلیارد حیوان می‌شود، به‌دلیل ایجاد تقاضا برای تولید خوراک سبب افزایش نیاز تولید محصولات کشاورزی می‌شود و همین مسئله مهم‌ترین دلیل برای استفاده از کودهای شیمیایی و آفت‌کش‌ها برای افزایش تولید محصولات کشاورزی است.

استفاده بی‌حساب از سموم و کودهای شیمیایی، عدم اطلاع کشاورزان و عدم نظارت بر محصولات کشاورزی سبب برگشت‌خوردن محصولات کشاورزی صادراتی کشورمان شده است. در‌حالی‌که بر محصولات تولیدی داخلی نظارت خاصی انجام نمی‌شود، قطعا به اثرات سوء این مواد بر زیستگاه‌ها و حیوانات وحشی نیز توجهی نمی‌شود و انسان‌ها و حیوانات در معرض آسیب هستند.

سپهر سلیمی

انتهای پیام/