| دانش و بینش 1399/10/08 |
 |
| ضرورت ترویج و فرهنگ‌سازی آموزش «خودآموزی» |
با شیوع ویروس کووید 19، مسیر ریل آموزش تغییر یافت و آموزش‌های آنلاین، آفلاین، ویدیوکنفرانس، وبینار و غیره به جای آموزش‌های حضوری جایگزین شده است. اگر چه تاریخچه این نوع آموزش‌ها در سطح جهانی به حدودا نیم قرن اخیر و در ایران بیست سال پیش بر می‌گردد اما در شرایط کنونی این مهم خود را به نحو بسیار موثری جلوه داده تا جایی که تمام دست‌اندرکاران اعم از ذینفعان و مجریان به دنبال راهی برای رونق دادن به ارتباطات دوسویه بوده و به یکباره ما شاهد تحول عظیمی در حوزه خدمات آموزشی هستیم که بتواند خلا ناشی از آموزش‌های حضوری را به طور موثری پوشش دهد. باید بپذیریم که کرونا باعث تحول نوینی در دنیای آموزش شده است که انتظار می‌رود در عصر پساکرونایی شاهد شکوفایی هر بیشتر آن باشیم. رضا صدیق در یادداشتی به موضوع تحصیل آنلاین و اهمیت «خودآموزی» پرداخته است. در این یادداشت می‌خوانیم: خبر برگزاری حضوری امتحانات مدرسه در دی ماه لرزه بر تن دانش‌آموزان و خانواده‌ها و حتی خود معلمان انداخته. دلیلش هم پرواضح است؛ شرایط تحصیل و تدریس از انتهای سال گذشته تحصیلی تا حالای سال چنان دچار تغییر و تحول شده که نه معلمان و نه دانش‌آموزان، درک صحیحی از آن دارند؛ یعنی تدریس و تحصیل آنلاین! تجربه آنلاین‌شدن زندگی تا پیش از کرونا بیشتر مختص فان و سرگرمی بود و حالا چند فعالیت بانکی یا آژانس‌گرفتن و سفارش غذا. اما کرونا همه اسلوب زندگی را دچار تحول کرد و در وهله اول، این دانش‌آموزان و مدارس بودند که به دلیل حساسیت ابتلا به مرض کرونا قربانی شدند. عدم آشنایی با تدریس آنلاین از یک سو و عدم تعهد دانش‌آموزان به‌صورت منطقی و عرفی در همه جای جهان به درس‌خواندن از سوی دیگر، وضعیت عجیبی را در امر تحصیل رقم زده است. دانش‌آموزی که پیش‌تر به ضرب و زور مدرسه‌رفتن و محیط ملزم به درس‌خواندن بود حالا باید لمیده در آغوش رختخواب سر کلاس حاضر شود و تعارف که نداریم، چه کسی از دل رختخواب کسب علم کرده که حالا دانش‌آموزان چنین کنند؟ اما مسئله اصلی در این موضوع نه اجبار اجتناب‌ناپذیر تغییر تحصیل به آنلاین‌شدنش که در عدم شناخت محصل از درس‌خواندن است که باعث بحران در مسیر درس‌آموزی شده است. اینکه دانش‌آموزان طرز صحیح تحصیل و درس‌خواندن را بدون ضرب و زورِ محیط مدرسه بلد نیستند. بحرانی که حالا خود را بیشتر نشان می‌دهد وگرنه همیشه و پیش‌تر نیز به طرق مختلف وجود داشته و زیر سایه مدرسه‌رفتن گم شده است و کسی به روی خود نیاورده؛ اما عدم شناخت درس‌آموزی یعنی چه؟ این عبارت ساده را از دل معنای فهم دقیق آموختن باید متوجه شد. بدین معنا که فرهنگ تحصیل به‌خصوص در ایران، علم‌آموزی را محدود به کتاب درسی کرده و ملزم به نمره، نه فعالیت‌های عملی و به‌خصوص ترغیب محصل به آموختن صحیح و مبنایی، نه بسترسازی برای تلاش در فهم علم و آموختن به قصد علمی ورای کتب درسی. فرم و ساختار آموزش چنین شده که به دانش‌آموزی که نمی‌داند چگونه درس بخواند دیکته می‌شود که حفظ کن، از بر کن، نمره بیاور و حالا فردا یادت نبود هم نبود! این شکل آموزش یعنی تقلیل تحصیل به عبور از فرایند نمره‌آوردن و فرار از آموختن. چنین فرمی تا دانشگاه ادامه پیدا می‌کند و خروجی‌اش؟ با کمی صداقت و نگاهی به اطراف و ساحت فارغ‌التحصیلان هویدا و آشکار است. وضعیت به‌وجودآمده از دل کرونا اما می‌تواند سبب شود تا این سیکل یادشده معیوب در عدم آموختن صحیح تحصیل علم به دلیل این بحران شکسته شود؛ ترویج و فرهنگ‌سازی آموزش «خودآموزی» دقیقا چاره راه است. به این منظور که رسانه ملی، پایگاه‌های متخصص در آموزش، مدارس و حتی خانواده‌ها از همین سن به دانش‌آموز یاد بدهند که بدون معلم، بدون بنگاه‌های تحصیلی و آموزشکده‌ها چگونه می‌تواند خودش بیاموزد، درس بخواند و فرا بگیرد که تا همیشه راه آموختن چیست. آموختن تجربی و آزمون و خطا کردن، تحصیل ورای کتب و همچنین شناخت علایق آموزشی دقیقا همان حلقه مفقوده‌ای است که در بحران کرونا می‌تواند چاره‌ساز نسل آینده باشد. دانش‌آموزان امروز اگر خودآموزشدن را بیاموزند راهی را طی خواهند کرد که به‌قطع در آینده از نظر علمی تنومندتر از تمام نسل‌های پیش از خود خواهند شد. زیرا بالاتر از تقلیل‌دادن علم در حد کتب درسی و نمره قدم برخواهند داشت و یاد خواهند گرفت که خود چگونه راه علم‌اندوزی را پیدا کنند و محصور آنچه به آنها به عنوان علم دیکته می‌شود نمی‌شوند. اهمیت خودآموزی را آکادمی‌ها و کالج‌های فرنگی سال‌هاست متوجه شده‌اند و در چرخه تحصیل قرار داده‌اند. شاید این امر به واسطه بحران کرونا بتواند در ایران رشد کند و نموش به‌قطع تأثیری مستقیم بر فهم تحصیل و فرم آموزش در ایران خواهد داشت. اگر مدارس و حتی آموزش کشور این مهم را درنیافتند یا دیر متوجه شدند، این خانواده‌ها هستند که با مطالعه روش‌های آموزش خودآموزی و حتی بهره‌بردن از سنت آموزش مکتب‌خانه‌ای و به‌روزکردنش، می‌توانند فرزندان خود را به این سو ترغیب کنند و مجهز. دی ماه امتحان‌ها قرار است حضوری شود یا نشود، هنوز معلوم نیست اما دل توی دل دانش‌آموزان نیست و حتی بعید نیست در خفا دعا کنند که متأسفانه باز اوضاع بیخ پیدا کند و قرنطینه ادامه. حق هم دارند از امتحان حضوری بترسند، کاش آموزش و پرورش تدبیری کند و به خاطر وضعیتی که تحصیل پیدا کرده کل امسال را بزند به فال غیرحضوری تا قال این وضع کنده شود. شاید همین فرصتی شد تا دانش‌آموزان خودآموزی را یاد گرفتند. گناه دارند طفلکی‌ها. انتهای پیام/ |