1399/08/07

محمدعلی خالق نژاد/ یکی از مظاهر و ستون‌های اصلی دموکراسی انتخابات است. انتخابات در نظام‌های مردم‌سالار کارکردهای ممتازی دارد که اهمیت این مقوله بر هیچ احدی پوشیده نیست و ضرورت توجه به آن را بیش از پیش آشکار می‌ سازد. در مروری کارشناسانه و تدقیق بر روی این مسئله حیاتی می‌توان آیتم هایی را به منزله مهمترین  کارکردهای انتخابات برشمرد از جمله :

1‌ - انتخابات عالی‌ترین مظهر حضور مردم در عرصه سیاسی و مهم‌ترین مجرای تحقق حاکمیت مردم است. نظام مردم‌سالار نظام حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش، نظام داشتن حکومتی برخاسته از مردم و پاسخگویی در برابر مردم است. به یک معنی می توان گفت نظامی (از مردم و برای مردم) است.

2‌ -  انتخابات فرصتی است برای مردم تا دیدگاه‌ها و نظرات خود را نسبت به شیوه حکومتداری و مدیریت یک دولت مردم سالار ابراز دارند و اگر نسبت به آن نارضایتی داشته باشند با برگزاری انتخاباتی، کسی یا گروهی دیگر را که مناسب‌تر و با کفایت‌تر می‌شناسند، جایگزین کنند. بدین وسیله سیستم سیاسی رو به اصلاح و بهبودی و تکامل تدریجی پیش خواهد رفت.

3‌ - یکی دیگر از مهم‌ترین کارکردهای انتخابات، قاعده‌مند کردن انتقال قدرت سیاسی از گروهی به گروه دیگر، از جناحی به جناحی دیگر است. فقدان قاعده‌ای برای انتقال و باز توزیع قدرت سیاسی و مسئولیت اداره جامعه، مصائب سیاسی گوناگونی به دنبال خواهد داشت. انتخابات رقابتی و عادلانه به گروه‌هایی که برای تصاحب قدرت سیاسی رقابت می‌کنند، تضمین می‌دهد که بهترین راه و شیوه کسب قدرت، حضور و مشارکت در انتخابات و پای صندوق‌های رای می باشد، چراکه کسب قدرت از راه انتخابات ضمن دارا بودن مشروعیت لازم از سوی مردم، مسالمت‌آمیزترین شیوه در رسیدن به اریکه قدرت است.

4‌ -  انتخابات زمینه‌های لازم برای چرخش نخبگان و دگرگونی در بخش‌هایی از گروه حاکمه را به طور مستمر فراهم می‌کند. در یک نظام مردم‌سالار قدرت همواره در چرخش است و به طور مداوم دست به دست شده و هیچ کس برای همیشه از دستیابی به قدرت محروم نمی‌شود.

5‌ - برگزاری انتخاباتی رقابتی با مشارکت‌ بالا، احساس مسئولیت نظام در مقابل خواست‌های جامعه را افزایش می‌دهد.

6‌ -  انتخابات و فضای پر شور و رقابتی پیش از آن، موجب افزایش آگاهی‌های سیاسی‌ـ اجتماعی ملت شده و فضای مناظرات و جلسات و نشست‌های تبلیغاتی نامزدها، زمینه آگاهی مردم از وضعیت کشور در حوزه‌های مختلف را فراهم می‌آورد.

7‌ -  سازماندهی انتخابات واقعی با افزایش مشارکت و گسترش رقابت سیاسی بین گروه‌های مختلف سیاسی‌ـ اجتماعی، بستری مناسب برای رقابت تشکل‌های موجود در جامعه به وجود می‌آورد و حتی شرایط و زمینه‌های لازم برای بروز و ظهور گروه‌های جدید سیاسی‌، اجتماعی فراهم می‌شود. بر اساس این مولفه انتخابات به منزله عرصه مبارزه در رقابت گروه‌ها با بسط علایق سیاسی در بین آحاد مردم، آنها را با حقوق سیاسی خودشان آشنا کرده و باور شهروندان را به رعایت ارزش‌های مردم‌سالارانه تقویت می‌کند. از دیگر سو رقابت مسالمت‌آمیز بین گروه‌های سیاسی را برای تصاحب قدرت نهادینه کرده و موجب تقویت آنها می‌شود.

8‌ - در نهایت آخرین و مهم‌ترین کار ویژه انتخابات و مشارکت سیاسی مردم در تعیین سرنوشت خودشان، خنثی‌سازی توطئه‌ها و تهدیدات دشمنان است که در عین حال موجب افزایش اقتدار نظام و امنیت ملی کشور شده و پیامدهای مثبت منطقه‌ای و بین‌المللی برای هر نظام سیاسی درپی  خواهد داشت. اگر چنانچه این موارد به درستی باهم تلفیق و ممزوج گردیده و با شیوه های اصولی به کار گرفته شوند به قطع و یقین دستاوردهای مطلوبی نیز دربرخواهند داشت که اهم آن در ذیل می آید.

*مهمترین دستاورد شرکت در انتخابات چیست؟

آنچه به عنوان کلیدی‌ترین محور و نیز مهمترین دستاورد انتخابات می‌تواند مورد توجه جدی قرار گیرد، مسئله «کارآمدی» است. کارآمدی تا بدانجا در مسئله مدیریت کشور اهمیت دارد که می‌تواند شاخصه‌ای برای مشروعیت داشتن یا مشروعیت نداشتن کارگزاران در نظام اسلامی قرار گیرد. براین مبنا باید اذعان نمود که کارآمدی و مشروعیت در نظام حکومتی مردم سالار و حیطه مدیریتی کشور لازم و ملزوم هم هستند به طوریکه مشروعیت همه کارگزاران و منتخبان برآمده ازانتخابات بسته به انجام وظیفه و كارآیی بهینه در انجام وظیفه است.

از یك منظر می‌توان گفت، همه ملاک‌ها و معیارهایی که برای انتخاب كارگزاران نظام اسلامی مشخص شده، معطوف به کارآمدی است. بنابراین کارآمدسازی نظام جمهوری اسلامی ایران را می توان یکی از دست آوردهای مهم انتخابات به شمار آورد، همچنانکه حضرت امام خمینی (ره) درباره نسبت بین مشروعیت و کارآمدی می فرمایند: "...اگر مردم کارآمدی را در مسئولان کشور مشاهده کنند اعتقادشان به آنها و نظام اسلامی و اسلام روزبروز بیشتر خواهد شد." (1381.12.13) و یا اینکه مقام معظم رهبری در همین رابطه فرمودند: "مشروعیت و کارآمدی همه ما وابسته به انجام وظیفه و کارآیی در انجام وظیفه است. هرجا کارآمدی نباشد مشروعیت هم از بین می رود." (1383.6.31) بنابراین از یک منظر می توان گفت، همه ملاک ها و معیارهایی که برای انتخاب کارگزاران نظام اسلامی مشخص شده معطوف به کارآمدی است.

انتهای پیام/