دکتر علی معین فر/ نیاز به نگرش علمی در تحلیل و تبیین مسائل جامعه امروزه به عنوان یک اصل پذیرفته شده است وجامعه شناسی با تاسی به این اصل بیش از همه تخصص ها به مطالعه مسائل جامعه می پردازد. در این میان جامعه شناسی فاجعه، وقوع فاجعه ها و افزایش خسارات انسانی، اجتماعی، اقتصادی و..... را از ابعاد اجتماعی آن مورد کنکاش قرار می دهد.
نگارنده بر این باور است که در وقوع فاجعه هر گونه برنامه ریزی نیازمند شناخت صحیح زمینه های اجتماعی اجرای برنامه ها و گروه مورد هدف می باشد. به عبارت دیگر شناخت و تحلیل ساخت و کارکردهای سیستم اجتماعی رفتار انسان ها و سازمان های فعال در مسائل مربوط به فاجعه در مجموع از بعد جامعه شناختی باید مورد تبیین قرار گیرند.
در راستای کاهش اثرات مخرب فاجعه بایستی نیازها به درستی ارزیابی شوند، چون غالبا نیازهای تصور شده با نیازهای واقعی فاصله بسیار زیادی دارند، چه بسا راه حل های احتمالا مناسب پزشکی و فنی به دلیل پاسخ های اجتماعی ،موثر واقع نشوند، زیرا پاسخ های اجتماعی ممکن است تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند تجربیات گذشته، ارزش ها، آداب و رسوم، تمایلات و آرزوها قرار گیرند. امروز بیماری کرونا به عنوان یک بیماری حاد (بیماری که ناگهان ظاهر می شود) و عالمگیر همانند بیماری های همه گیر از طاعون در دنیا تا شیوع انفولانزایی مرغی و انفولانزایی خوکی و.... ، سلامت میلیون ها انسان را به خطر افکنده است، اما آنچه در این مقال نگارنده در پی آن است تبعات اجتماعی این فاجعه عالمگیر است.
نویسنده بر این باور است گر چه بیماری کرونا به عنوان یک پدیده پزشکی را در کوتاه مدت نتوان برطرف کرد ولی می توان از تبعات مخرب و منفی اجتماعی اندر حین شیوع و کاهش پیشگیری کرد. در راستای تحقق این هدف ارائه روش های جدید و شناخت روش های دیرینه موجود در فرهنگ جوامع برای مبارزه یا مقابله با فاجعه های عالمگیر می تواند منجر به کاهش آسیب های جسمانی و اجتماعی آن شود.
البته این هدف با روش های درست برنامه ریزی، آموزش و مدیریت علمی فاجعه آسیب پذیری های انسانی و اجتماعی آن را کاهش دهد. عدم توجه به موارد ذکر شده می تواند در سطح کلان سرمایه گذاری های انجام شده را از بین ببرد و برنامه توسعه را به تعویق بیندازد و یا به کلی متوقف سازد و از جانب دیگر ممکن است توجه دولت ها را از نیازهای دراز مدت جامعه به نیازهای کوتاه مدت منحرف سازد. بدین ترتیب منافع عمومی و خصوصی که باید در راستای توسعه بکار گرفته می شد صرف بر آوردن نیازهای فوری عجولانه شود.
از تبعات منفی اجتماعی دیگر این فاجعه وضعیت طبقات فقیر و تهی دستان شهری است که به دلایل عدیده در معرض آسیب بیشتری قرار دارند به عبارت دیگر فقر، آسیب پذیری انسان ها را افزایش می دهد و پیامدهای ناگوار بیماری کرونا برای این قشر ماندگارتر است. با آنکه در جریان شیوع این فاجعه جهانی، نابرابری های اجتماعی بین مردم بطور موقت کمرنگ می شود ولی در درازمدت و پس از رفع یا کاهش این فاجعه فاصله های اجتماعی همراه با آسیب های اجتماعی تشدید می شوند و غالبا برنامه های امدادی بدون کارشناسی ممکن است نا خواسته به آن دامن زند.
دولت ها بخصوص دولت ایران به این نکته باید توجه کند که فاجعه عالمگیر کرونا غالبابه طبقات فقیر بشدت آسیب می رساند و مناطق فقیرنشین و حاشیه نشین شهرهای بزرگ در حین شیوع فاجعه و بعد از آن نیاز به توجه و دقت بیشتری دارند وگرنه موجب ناخشنودی اجتماعی و تبعات بعدی اندر جامعه را به دنبال خواهد داشت.
انتهای پیام/ |
