عموما رسانه‌ها در پوشش خبري حوادث مختلف، مبتني بر عوامل درون‌سازماني (سياست‌ها، خط‌مشي‌ها، منبع تامين مالي، گرايش سياسي، ارزش‌ها، ايدئولوژي‌ها و...) يا عوامل برون‌سازماني، متناسب با رويکردهاي خود، از تاکتيک‌ها و تکنيک‌هاي متفاوتي بهره مي‌گيرند.
هر شيوه و تاکتيکي از سوي رسانه‌ها به‌کار گرفته مي‌شود، انتظار مخاطبان/کاربران، دستيابي به حقيقت است، ولي در عمل و ناشي از عوامل مذکور، نتيجه همواره چنان نيست که بايد باشد.
توسعه اينترنت و شکل‌گيري رسانه‌هايي چون رسانه‌هاي اجتماعي و...، گرچه موجبات سهولت دسترسي سريع و آسان به اخبار و اطلاعات را فراهم کرده‌اند؛ با اين حال، پنهان‌کاري رسانه‌اي (متاثر از عوامل مذکور)، گاه سبب عدم بيان کامل حقيقت شده و حتي بعضا منجر به هدايت مخاطبان/کاربران به دامان اخبار جعلي و گمراه‌کننده شده‌اند.
پنهان‌کاري در خبر، سطوح مختلفي دارد. اين پنهان‌کاري ممکن است با انکار حقيقت از اساس همراه باشد يا بيان ابعادي از حقيقت آنطور که خود مي‌خواهند يا با تکنيک‌هايي همچون حذف، کلي‌بافي، زمان‌بندي، قطره‌چکاني، پاره‌حقيقت‌گويي و... عرضه شوند.
به هر تقدير، انتظار مردم اين است که حقيقت را از رسانه‌هاي رسمي داخلي دريافت کنند و پنهان‌کاري رسانه‌اي و عدم‌دريافت اين حقيقت به شکل واقعي آن، مي‌تواند مردم را نسبت به رسانه‌ها، بي‌اعتماد کند که قطعا از بين رفتن اين سرمايه به راحتي قابل‌جبران نيست.
از سوي ديگر، پنهان‌کاري رسانه‌اي مي‌تواند به جريان آزاد اطلاعات و اخبار صدمه زده و زمينه‌ساز ظهور و بروز شايعه و اخبار، تصاوير و ويدئوهاي جعلي شود که گاه خود هزينه‌هاي گران‌تري دارند.
در شرايط عدم تشخيص اخبار واقعي از جعلي، پراکنده شدن حس نااميدي در جامعه، سردرگمي افکار عمومي و عدم امکان اخذ تصميمات صحيح در فضاي ابهام، از ديگر خطرات اين مساله مي‌تواند باشد.
با همه ملاحظات سياسي، اجتماعي، اقتصادي و...، انتظار مي‌رود مردم واقعيت را از رسانه‌هاي رسمي و مرجع داخلي بشنوند تا رسانه‌هاي غيررسمي يا منتشرکننده اخبار جعلي و... . بايد به ياد داشت، شرايط تکنولوژيکي عصر حاضر و انتظار در خصوص دسترسي به اخبار و اطلاعات واقعي و جريان آزاد اطلاعات ايجاب مي‌کند تا از پنهان‌کاري رسانه‌اي پرهيز شود، چراکه با بروز بي‌اعتمادي به‌خصوص نسبت به رسانه‌هاي مرجع، در عمل، موجبات از دست رفتن مرجعيت رسانه‌اي رسانه‌هاي داخلي و عواقب ناشي از آن (نقش آفريني رسانه‌هاي غيررسمي و...) فراهم مي‌شود.
*چند نکته و پيشنهاد
ضمن توجه‌دهي اضلاع موثر بر جريان خبر و رسانه‌ها به وظايف و رسالت‌هايشان بر ضرورت ارتقاي سوادهاي خبري، اطلاعاتي، بصري و داده‌اي فعالان حوزه رسانه تاکيد مي‌شود.
بهره‌گيري از ژانرها و انواعي از روزنامه‌نگاري همچون روزنامه‌نگاري تحقيقي و ديتاژورناليسم و نيز تحليل کلان‌داده‌ها از ديگر اين پيشنهادها به فعالان حوزه رسانه است.
همچنين در اين ميان، افزايش سواد رسانه‌اي، خبري و بصري مخاطبان و کاربران نيز ضروري مي‌نمايد تا با هوشمندي بيشتري در جريان اخبار و اطلاعات قرار گيرند و نيز، بر لزوم هوشياري آنها در انتخاب رسانه خود و نيز در مواجهه با اخبار، تصاوير و ويدئوهاي جعلي به ويژه در جريان وقوع رويدادها و حوادث تاکيد مي‌شود.
در جريان انتشار اخبار از سوي رسانه‌ها و پيگيري آنها از سوي مخاطبان/کاربران، به ويژه درخصوص اخبار ناگوار، بايد مراقب کودکان بود و ملاحظات سني آنها را مدنظر قرار داد.
در چنين شرايط و فضاهايي که بعضا سلبريتي‌هاي حوزه مختلف قدم در عرصه اظهارنظر، نشر و بازنشر اخبار مي‌گذارند (به‌خصوص در فضاي مجازي)، هوشمندي آنها و نيز ارتقاي سوادهاي رسانه‌اي، خبري و بصري‌شان مورد تاکيد است تا مبادا به جريان اخبار جعلي، توسعه داده و به آن دامن زنند و تشخيص و دستيابي به واقعيت را سخت‌تر کنند.
مریم سلیمی
انتهای پیام/ |
