انتخابات از عرصه‌های مهم و حیاتی در مقوله مشارکت سیاسی و شرایط تحقق حاکمیت مردم و زمینه مشارکت آنان در حیات سیاسی جامعه طی چهار دهه گذشته بوده و نخبگان به عنوان گروه های مرجع از نقشی اثرگذار در عرصه سیاسی و اجتماعی برخوردارند.

از جمله مبانی نظری و تئوریک نظام های مردم سالار، دست یافتن به اهدافی است که به سود شان باشد؛ اما آنچه این نظام سیاسی را از سیستم های سیاسی نظیر پادشاهی و سلطنتی و دیگر سیستم های سیاسی سابق متمایز می کند، این است که مردم و افراد تشکیل دهنده جامعه سیاسی در نظام مردم سالار نمی خواهند دیگران این هدف را تعیین کنند، بلکه خواهان آن هستند که اهداف و چشم اندازهای جامعه به دست خود مردم در یک محیط سالم و آرام آن را انتخاب شوند.

طبیعی است به لحاظ گونه شناسی جمعیتی، افراد یک جامعه را نمی توان در یک سطح از آگاهی و معلومات دانست؛ همین نابرابری آگاهی و دانش در میان افراد یک جامعه مجموعه ای از رسالت ها، وظایف، تکالیف و حقوق را به دوش مردم سوار می کند که تبعیت از این تکالیف و عمل به رسالت و محترم شمردن حقوق پیشرفت جامعه را در پی دارد.

در نظام های مردم سالار، درست است که رای، رای مردم است، اما این به معنای آن نیست که این مردم نیاز به آموزش ندارند، زیرا آنان مجموعه ای از انسان‌ها با مراتب مختلف علمی شامل را می شوند. این در حالی است که مبنا و خاستگاه نظام های مردم سالار این است که بهترین تصمیم گرفته شود و این مطلوب حاصل نمی شود مگر در اثر تلاش نخبگان، سرآمدان و اندیشمندان یک نظام از طریق تزریق آگاهی و اندیشه به بدنه جامعه.

از آنجایی که نخبگان به عنوان چشمان بینای ملت در امر انتخاب، پیش بینی آینده و تشخیص تصمیم های درست از نادرست در جامعه حضور دارند، مکلف هستند که ملاک های تصمیم گیری درست را به جامعه، آموزش دهند و آنها را مجهز به سلاح تصمیم گیری و قدرت تشخیص بکنند.

نقش خطیر و مهم نخبگان در جامعه از آن جهت است که جهت دهندگان اصلی به آراء مردمی، تبلیغ و آموزش فکری و سیاسی شهروندان می باشند؛ درست است که تصمیم نهایی در سیستم های مردم سالار و روش های انتخاباتی به آراء مردمی بر می گردد، ولی باید دانست که این آراء، نتیجه تلاش و عملکرد نخبگان در عرصه آگاهی بخشی است.

نخبگان از طریق آموزش دادن مردم می توانند بانی جامعه ای باشند که پایه های اجتماعی آن را انسان‌های آگاه تشکیل می دهند و این انسان‌ها در پس هر رای، از منطق و دلیل خاصی تبعیت کرده اند.

از جمله کارکردها و شاخص های مثبت نظام های مردم سالار و سیستم انتخابات، نظارت از پایین به بالاست؛ طبیعی است که وقتی پایین جامعه را افرادی تشکیل داده باشند که در اثر آگاهی بخشی از سوی نخبگان به مرز نخبگی رسیده باشند، بهتر، دقیق‌تر و در سطحی وسیع‌تر و عمیق‌تر می توانند نظارت بر اعمال بالا داشته باشند و به ساخت جامعه خود بپردازند.

نعمت مرادپور

انتهای پیام/