قرن‌ها از محرم سال ۶۱ هجری قمری می‌گذرد؛ سالی که واقعه عاشورا به عنوان یکی از غم‌انگیزترین وقایع تاریخی- مذهبی در آن رخ داد. از آن سال به بعد در این ایام دوستداران و علاقمندان امام حسین (ع) به فراخور زمان و مکان برای پاسداشت شهادت این امام و زنده نگه داشتن پیام عاشورا مراسم عزاداری برگزار می‌کنند.
عزاداری امام حسین (ع) که از زمان صفویان به بعد در ایران نسبت به سال‌های قبل از آن پررنگ‌تر شد، آن چنان در میان مردم ریشه دواند که تبدیل به یکی از عناصر بنیادین فرهنگی کشور ما شد.
عزاداری در ایام عاشورا مانند هر پدیده دیگری دارای آداب خاصی است. آدابی که در این چند سال اخیر آنقدر دستخوش تغییرات شده است که می‌توان آن را نه «تغییر» بلکه «تحریف» و حتی به «آفت» تعبیر کرد. در گذشته و در عزاداری‌های سنتی اشعار مداحی بسیار بامعنا حول محور انتقال پیام عاشورا و شعور حسینی را شاهد بودیم، اما امروز شعور حسینی در سایه شور حسینی قرار گرفته است، به نحوی که بسیاری از مداحان در مداحی خود شور می‌گیرند، اما شوری که فقط هیاهویی تو خالی است و هیچ پیامی خاصی به همراه ندارد.
سالهاست به جای اینکه روی پیام عاشورا تمرکز کنیم روی سبک‌های عزاداری متمرکز شدیم، و به جای توجه به نوحه و محتوا به ابزار و وسایل توجه کردیم. صرف‌نظر از نگاه کاسب‌کارانه برخی از مداحان به مداحی، بارها مشاهده شده است، افرادی که به دنبال به روز کردن و مدرن شدن مداحی بودند، اشعار مذهبی را روی ملودی و ریتم آهنگ‌های لس‌آنجلسی و پاپ تنظیم می‌کردند تا این گونه آیین عزاداری امام حسین (ع) نیز از قافله عقب نماند. در این میان برخی دیگر علاقمند بودند به جنبه حزن انگیز واقعه کربلا بیشتر تمرکز کردند. بنابراین در مداحی‌ها و اشعار خود به جای ارزش نهادن به قیام بزرگ عاشورا آن چنان امام حسین و یارانش را ناتوان و قابل ترحم جلوه دادند که قدرت و ازخودگذشتگی بازیگران میدان کربلا در سایه این حجم از حزن و اندوه گم شد.
عده دیگری از تریبون مداحی استفاده سیاسی کرده و اهداف جناح سیاسی خاصی را پیگیری می‌کردند، به نحوی که برخی از مداحان در مداحی‌های خود آن چنان پا را فراتر گذاشتند که حتی به تهدید فیزیکی برخی از مسئولان نیز کشیده شد.
قمه‌زنی‌ها و به گردن خود زنجیر بستن‌ها و حرکات اینچنینی نیز آفت دیگری است که این سال‌ها بر این مراسم سایه انداخته است. این خرافات قدیم و جدید نه تنها با روح عزاداری امام حسین (ع) همخوانی ندارد، بلکه با فلسفه قیام امام حسین(ع) نیز تعارض آشکار دارد و عزاداری امام حسین را از اهداف اساسی خود دور کرده است. این گونه تحریفات حتی می‌تواند در انتقال پیام عاشورا و همچنین بر شناخت مردم دیگر کشورها از واقعه عاشورا تاثیر منفی بگذارد.
با وجود تمام بدعت‌ها، خرافات و همچنین تحریف‌های زیادی که در مراسم عاشورا صورت گرفته است در پنچ، شش سال گذشته سبک متفاوتی از مداحی در جامعه ما رواج یافته است که می‌توان به آن امیدوار بود به طوری که مداحان برخی هیات‌ها با در پیش گرفتن الگوی جدید و با معنایی در اشعار و سبک عزاداری در حال تحریف زدایی از مراسم عاشورای حسینی هستند.
مداحان همچنین با استفاده از مفاهیمی مانند ظلم ستیزی، نقد قدرت، اشاره به مسائل اجتماعی و ... نه تنها روح جدیدی به مراسم عزاداری دمیده‌اند، بلکه مراسم عزاداری را از یکنواختی و انحصار در آورده‌اند.
انتهای پیام/ |
