رشد و توسعه فعالیت های اقتصادی در قالب تعاونی ها از ضرورت های اقتصادی به شمار می رود، اما بدون فراهم شدن بسترهای لازم، استفاده از ظرفیت آنها با چالش همراه خواهد بود.

زندگی جمعی از ویژگی های فطری انسان به شمار می رود و تأکید بر کار دسته جمعی در قالب شرکت های تعاونی ناشی از همین ویژگی است. شرکت های تعاونی می توانند نقش بسزایی در تقویت بنیه های اقتصادی و رشد اقتصادی مناسب و پایدار ایفا کنند. بخش قابل توجهی از اشتغال و تولید ناخالص ملی در کشورهای مختلف متعلق به بخش تعاونی است.

تعاونی ها در مواردی که کارها به صورت فردی امکان پذیر نیست و یا  حتی گاهی نیز هر چند امکان انجام کار به صورت فردی وجود دارد، اما مستلزم تحمل هزینه فراوان و فشار زیاد است، گزینه های مفیدی برای فعالیت اقتصادی هستند.

نکته دیگری که کارشناسان به آن اشاره می کنند این است که هدف تعاونی‌ها بر خلاف سایر بنگاه‌های تجاری دستیابی به منفعت و ثروت نیست بلکه در تعاونی‌ها علاوه بر بهبود وضعیت زندگی و تأمین نیاز اعضا، اهداف اجتماعی همچون عدالت، مسئولیت پذیری و همکاری گروهی نیز دنبال می‌شود.

علیرغم اهمیتی اقتصادی و اجتماعی که برای کشور دارد، بخش تعاون با چالش هایی رو به رو است. این چالش ها در وهله نخست ناشی از ساختارهای کلان اقتصادی است. برای مثال  زمانی که رشد اقتصادی کند باشد و فرصت های سرمایه گذاری و کسب وکار فراهم نباشد، رشد بخش های دیگر و از جمله بخش تعاون نیز به تبع آن کند می شود.

از طرف دیگر کارشناسان به موانع و مشکلات فرهنگی و فکری  نیز اشاره می کنند و بر این باورند که متاسفانه بینش مردم نسبت به تعاونی ها کامل نیست و به طور عام نسبت به تعاونی ها شناخت کامل ندارند. رشد و رونق تعاونی ها منوط به رفع این مشکلات و مسائل است.

* ضرورت پرورش نیروهای متخصص

صاحبنظران بر این باورند که بخش تعاون در امور برنامه ریزی، کارشناسی و مدیریت نیازمند افراد متخصصی است که از دانش جامعی در باره ماهیت تعاون و سازوکارهای آن داشته باشند. بدین منظور باید در سطح آموزش عالی افراد و نیروهای متخصص لازم پرورش یابند تا بتوانند در حوزه های مختلف اقتصادی به توسعه فعالیت تعاونی ها کمک کنند. از آنجایی که تعاونی ها در هر سه بخش صنعت، کشاورزی و خدمات لازم و ضروری هستند باید آموزش نیروهای متخصص در هر سه حوزه انجام شود.

درواقع، افراد متخصص در زمینه برنامه ریزی و سیاستگذاری در سطح کلان مورد نیاز هستند. با وجود این اگر افرادی که در رشته های مربوط به تعاون تحصیل کرده اند می توانند در سطح خرد به فعالیت اقتصادی در قالب تعاونی ها بپردازند. این امر می تواند در موفقیت شرکت های تعاونی بسیار موثر واقع شود. بنابر این، جا دارد مسئولین برای چنین افرادی تسهیلات و مشوق هایی در نظر بگیرد تا آنها جذب فعالیت های تعاونی شوند.

* رشد تعاونی در گرو جمعگرایی و مشارکت اجتماعی

وقتی از فعالیت تعاونی ها صحبت می شود، درواقع به نوعی کار جمعی و مشارکتی اشاره می کنیم بنابر این، افزایش و توسعه آنها مشروط به افزایش و توسعه مشارکت اجتماعی در جامعه است. به میزانی که مشارکت جتماعی در جامعه ای بالا باشد می توان انتظار رشد و توسعه تعاونی ها در آن جامعه را داشت. البته این تنها شرط توسعه تعاونی نیست ولی از شروط لازم و ضرروی آن به شمار می رود.

تحقق این شرط لازم منوط به نوعی فرهنگ سازی در زمینه مشارکت اجتماعی مردم است. خود این امر به نگرش و رویکرد جمعگرایانه مردم در زندگی وابسته است. از یک طرف مردم باید نفع خود را در نفع جمعی جامعه ببینند و از سوی دیگر در برابر جمع مسئولیت پذیر باشند. مسئولیت پذیری اجتماعی از نیازهای ضروری هرگونه فعالیت تعاونی است. افرادی که در قالب یک شرکت تعاونی کار می کنند باید اهداف فردی و شخصی خود را در قالب تعقیب اهداف تعاونی محقق کنند.

این سطح از جمعگرایی و اهمیت دادن به نفع جمعی تنها در سایه آموزش و ترویج مشارکت اجتماعی قابل تحقق است.

* ضرورت حمایت و نظارت 

طبق دیدگاه کارشناسان ارائه طرح و یا الگویی استراتژیک که تمامی بخش‌های فعال در حوزه تعاون را به صورت سیستماتیک مورد توجه قرار دهد از اهمیت بالایی برخوردار است. این طرح باید از یک طرف ، دشواری‌های ناشی از برخی کمبود های اصلی تعاونی ها، از جمله تأمین اعتبارات، ارائه تسهیلات لازم و غیره را شامل شود و از طرف دیگر راه اندازی یک سازوکار نظارتی دقیق را.

اعتقاد کارشناسان بر این است که به خاطر محدودیت و یا عدم وجود ابزارهای عمده نظارتی بر عملکرد شرکت‌های تعاونی بسیاری از این شرکت‌ها فاقد استاندارد لازم و یا قدرت مناسبی در جهت تحقق اهداف خود هستند. بنابر این، هرگونه حمایت از شرکت های تعاونی بدون اعمال نظارت به بیراهه خواهد رفت. ضمن اینکه بسترهای کلان اقتصادی و اجتماعی فرهنگی نیز باید برای توسعه و فعالیت این نوع شرکت ها فراهم باشد.

انتهای پیام/