آغاز فصل بهار، با استرس ها و اضطراب هایی همراه است که برای جوانان پشت کنکوری بسیار آشناست. 12 سال تحصیل در مدرسه و سر و کار داشتن با کتب درسی که بنابر نظر کارشناسان تقریباً بدون تغییر و ارتباط با جامعه بوده و در نهایت با یک روش کمی، بدون در نظر گرفتن شرایط روحی و اجتماعی فرد، رقابتی کلان را به همراه دارد. گویی ورود به دانشگاه، گذشتن از دروازه ای است که در پس آن تحصیلات بالا، شغل، درآمد و نهایتاً پرستیژ اجتماعی نهفته است. چیزی که هرسال قریب به یک میلیون و دویست هزار داوطلب را در صف انتظار می نشاند. اما به راستی این شوق انتظار برای ورود با شوق فارغ التحصیلی برابر است؟ درحالیکه بیش از 40 درصد از بیکاران را فارغ التحصیلان دانشگاهی تشکیل می دهند، آیا افزایش ظرفیت دانشگاه ها توانسته گرهی از مسائل جامعه باز کند؟

بدون شک تاسیس دانشگاه در ایران مزایای قابل توجهی از جمله افزایش سطح تحصیلات علمی، تربیت نیروی کار ماهر و به طور کل توسعه علمی را در پی داشت، اما مسائل پس از فارغ التحصیلی مانند بیکاری و عدم تطابق شغل و رشته تحصیلی از جمله مواردی است که در صورت اغماض می تواند آسیب هایی را در پی داشته باشد.

* کاهش رضایت شغلی در اثر ناهماهنگی دانشگاه و نیاز جامعه        

به راستی چند درصد از نیازهای شغلی جامعه از طریق تحصیلات مرتبط، مرتفع می شود؟ براساس نتایج نظرسنجی های انجام گرفته می توان این گونه برداشت کرد که بیشترین متقاضیان ورود به دانشگاه، در رشته هایی تحصیل می کنند که به علت فراوانی متناسب با بازار کار نیستند؛ وگرنه نیاز جامعه همان 15 درصدی است که حداکثر رقابت را با خود به همراه دارد. از اینرو می توان گفت 85 درصد از افراد تحصیلکرده آینده مبهمی را به لحاظ شرایط شغلی پیش رو خواهند داشت.

اگر یک سده قبل از شهروندان در رابطه میزان رضایت شغلیشان می پرسیدیم، قطعا افراد میزان رضایت شغلی را هماهنگی میزان دخل و خرج خود بیان می داشتند. نکته ای که با افزایش رفاه جوامع از یکسو و افزایش تنوع شغلی از سوی دیگر باعث شده تا به قول چارلرز هندی، افراد در شغلشان به دنبال چیزهایی بیش از کسب درآمد باشند، توقعِ داشتن شغلی که از آن لذت ببریم و لحظات خوبی را در حین کار تجربه کنیم، نکته ای است که این روزها از ارتباط بین رشته دانشگاهی و انتخاب شغل مورد نظر از اهمیت ویژه ای برخوردار است. طبعا صرف داشتن مدرک تحصیلی و انتخاب شغل نامتناسب یکی از مهم ترین دلایل کاهش رضایت شغلی در آینده خواهد بود.

* ورود به دانشگاه برای فرار از وضعیت موجود

اوضاع اقتصادی و سیاسی به قدری پیچیده شده که افراد برای حل هر مشکل بهترین راه را به تعویق انداختن آن می دانند و به مصداق ضرب المثل معروف «از این ستون به آن ستون فرج است» شهروندان نیز تحت شرایط و فشار اجتماعی برای حل یک مشکل سعی در تعویق آن را دارند تا بلکه در آینده گشایشی در کارشان حاصل شود. برای فرار از خدمت سربازی، کنکور را بهترین روش دانسته و معتقدند تا 4 سال از رفتن به خدمت معاف اند. که این امر به دلیل عدم وجود شغل مناسب و به جهت جلوگیری از انواع آسیب ها، خانواده را ترغیب می کند تا به هر طریقی فرزند را به دانشگاه بفرستد. اگر خانواده ها در سه دهه گذشته هدفشان از ورود به دانشگاه کسب رفاه و پرستیژ بیشتر فرزندان بود، هم اکنون این اشتیاق، جای خود را به تعویق شرایط به منظور گشایشی در وضعیت موجود داده است. موضوعی که متاسفانه ورودی دانشگاه ها را به شکل بسیار زیادی افزایش داده است.

* ایجاد بازار سیاه جهت ورود به دانشگاه

فشارهای اجتماعی برای ورود به دانشگاه بدون هدف گذاری مشخص در آینده نیز فشار مضاعفی را بر دوش وزارت آموزش و پرورش وارد می کند تا هرساله تعداد بیشتری را برای ورود به دانشگاه آماده نماید و یا وزارت علوم ظرفیت رشته های دانشگاهی در مقاطع گوناگون را افزایش دهد. این کنش و واکنش متقابل نه تنها گرهی از مشکلات باز نمی کند بلکه بازار بزرگی برای مراکز آمادگی کنکور به وجود آورد. بنابر گزارش روابط عمومی خانه کتاب، کتب کمک درسی با بیشترین عنوان و تیراژ میلیونی خود در صدر کتب منتشر شده سال 97 قرار دارند که رقمی نزدیک به 1000 میلیارد تومان گردش مالی را به همراه دارد.

گرچه ورود به دانشگاه و عرصه علم و تحصیل فی نفسه باید راهگشای مشکلات جامعه باشد، اما مسئله این است که امروزه دانشگاه خود به معضلی بدل شده، طوری که هم ساختار دولتی و هم ساختار جامعه پیوسته بر حجم آن می افزایند. کتاب درسی بدون تغییر طی سال های متمادی، تدریس حجم عظیمی از مطالب درسی بلا استفاده در زندگی آتی دانش آموزان و عدم بازنگری شیوه های تدریس(غالب مدارس ایران همواره بر همان سبک و چارچوبی که میرزا حسن رشدیه در یک سده قبل بنیان گذاشت، اداره می شود) همگی مسائلی است که با همزمان شدن سایر رویدادهای سیاسی و اجتماعی، پیوسته بر مسئله افزایش فارغ التحصیلان بیکار می افزاید که بهتر است با بازنگری در سیاست های آموزشی همگام با سیاست های اقتصادی کشور، قدم های اساسی در افزایش بهره وری فارغ التحصیلان دانشگاهی برداشت.

انتهای پیام /