دیر زمانی است که سایه خشونت بر روابط اجتماعی سنگینی می کند و در صورت تداوم این مهم، پرخاشگری جایگزین ویژگی های پسندیده ای چون محبت و گذشت خواهد شد. در این میان رسالتی خطیر بر عهده مسوولان و متولیان کشور قرار دارد تا با تقویت هویت فرهنگی گامی مهم در جهت کاهش این پدیده نامیمون در جامعه بردارند.

شاید تا چندی پیش ناهنجاری هایی چون اعتیاد و طلاق پیشقراولان آسیب های اجتماعی محسوب می شدند اما امروزه روند فزاینده خشونت های اجتماعی، نگرانی کارشناسان و جامعه شناسان را برانگیخته است تا نسبت به ضرورت کنترل پیامدهای این معضل هشدار دهند و مسوولان و متولیان امر را به اندیشیدن چاره ای بدین منظور فرابخوانند.

در آموزه های دینی و ملی ایرانیان تاکید بسیاری بر ضرورت خوش رفتاری، گفتار پسندیده و کریمانه شده است و شاعران و ادیبان فرهیخته ما در آثار خود همواره توصیه هایی مبنی بر ستایش نرم خویی و خوش گفتاری داشته اند اما با این وجود شاهد بروز روزافزون خشونت ها و تنش ها در محیط پیرامونی خود هستیم، بنابراین راهکار کاهش پرخاشگری و ارتقای اخلاق بیانی از ضروریات فرهنگی جامعه محسوب می شود.

*خشونت؛ واکنشی با ریشه های متفاوت

خشم و بروز خشونت به عنوان یکی از بیماری های اجتماعی، واکنشی طبیعی به شمار می رود و از عوامل مختلف فرهنگی، اقتصادی و سیاسی نشات می گیرد که پیامدهای ویرانگری را به همراه دارد، به عنوان مثال ایجاد حس حقارت در کودکی، بسترساز خشونت در بزرگسالی است. در ارتباط با افزایش خشونت در سال های گذشته، باید دید که زمینه‌های اجتماعی که خشونت زا هستند، چگونه ایجاد می شوند. در جامعه ای که فرهنگ آن تایید کننده برخورد و درگیری باشد و برپایه سلسله مراتب هایی انسان ها را طبقه بندی می کنند، این جوامع برای شیوع خشونت، مساعدتر هستند.

در مقابل در اجتماعی که تفاوت های فرهنگی و اندیشه ای پذیرفته شده باشند و تفاوت گذاری ها مورد تایید قرار گیرد به طور طبیعی میزان ارتکاب خشونت کاهش خواهد یافت اما در جامعه ما به دلیل آن که تفاوت ها قابل پذیرش نیستند و بیشتر افراد به طرف یکسان‌سازی و یکسان بینی گرایش دارند، بستر وقوع خشونت به طور مستمر پدید می آید.

*چالش های اقتصادی؛ زمینه ساز بروز خشونت

بروز خشونت و پرخاشگری به عنوان پدیده ای اجتماعی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله عامل اقتصادی که در بروز خشونت و بزه در جامعه از جایگاه خاصی برخوردار است، جامعه ای که از لحاظ اقتصادی دچار فقر و محرومیت باشد به طور طبیعی، انواع ناهنجاری ها افزایش می یابد. فقر و زندگی کردن در سکونتگاه های غیررسمی و ناکارآمد شهری به سبب فقدان بسیاری از استانداردها، خشونت در سطح اجتماع را افزایش می دهد. در این اواخر به خصوص با توجه به فشار تحریم در جامعه، شکاف طبقاتی افزایش یافته که این امر به بروز آسیب های اجتماعی از جمله خشونت دامن زده است.

* ارتباط معنادار خشونت با ایجاد توقعات فزاینده

ایجاد توقعات فزاینده در جامعه از دیگر زمینه‌های رشد خشونت به شمار می آید، گفتار و وعده های مسوولان به خصوص در موسم انتخابات سبب می شود تا توقع مردم و طبقات مختلف ارتقا یابد و در صورت تحقق نیافتن این شعارها بستر بروز خشونت فراهم خواهد شد. زمانی که میان توقعات، موقعیت و شرایطی که انسان ها خود را شایسته می دانند، فاصله باشد، فرد به لحاظ روانی دچار به هم ریختگی و آسیب خواهد شد و افراد با این تصور که قادر نیستند تا به وضعیت استحقاقی و آنچه لیاقت دارند، نایل شوند، به رفتار خشونت آمیز و تمایلات پرخاشگرانه دست می زنند.

*راهکارهایی برای کنترل خشونت و پرخاشگری

ارتقای سطح آگاهی های مردم از طریق آموزش می تواند یکی از راهکارهای موثر برای کنترل خشونت در جامعه باشد. در این میان می بایست از روش هایی چون آموزش های کارآمد در سنین کودکی، آموختن کنترل خشم، ارتباط های صحیح میان افراد، تصمیم گیری های درست در مواقع حساس، تقویت هویت فرهنگی، مبارزه با استرس و هیجان استفاده کرد. شرایط نابسامان و آشفته برخی خانواده در بروز خشونت های اجتماعی بسیار تاثیرگذار است و سبب افرایش آن در جامعه می شود بنابراین اصلاح روابط میان افراد خانواده نیز به کاستن پرخاشگری ها و ایجاد برخوردهای سالم در میان افراد جامعه کمک می کند.

رسانه ها از ابزارهای مهم برای بهبود روابط میان افراد جامعه به شمار می روند، آنها از یک طرف می توانند باعث اطلاع رسانی و آگاه سازی مردم از پیامدهای منفی خشونت شوند و از طرف دیگر باید وضعیت خشونت را تحلیل کنند زیرا این مهم تا میزان زیادی خشونت را کاهش می دهد. همچنین رسانه ها نقش مهمی در مطالبه گری مردم در ارتباط با آسیب های اجتماعی دارند که این امر هم به کاهش آن کمک می کند.

محمد حسین پناهی

انتهای پیام/