رسانه ها کارکردهای متفاوتی دارند؛ برخی همراستا با گرایش ها و تمایلات عمومی و برخی محرک و جهت دهنده آنها هستند.

هر یک از رسانه های جمعی دارای کارکرد های خاص خود هستند، اما وجه مشترک آنان نقش دوگانه رسانه‌هاست که عبارتند از:

بیانگر و نمایانگر افکار، سلایق، عقاید، گرایش ها و تمایلات عمومی هستند.

محرک، جهت دهنده و سازنده افکار، سلایق، عقاید، گرایش ها و تمایلات عمومی هستند.

از نظر امنیت اجتماعی نیز رسانه‌های جمعی دارای نقش دوگانه است:

نقش مثبت: رسانه می‌تواند به عنوان عامل بازدارنده از جرم، رشد و تعالی فکری، اخلاقی و موجب تامین آرامش خاطر مخاطبان خود باشند.

نقش منفی: در این نقش رسانه‌ها می‌توانند سبب افزایش تبهکاری و نابهنجاری باشند.

در خصوص نقش منفی رسانه ها لازم به توضیح است: گاهی رسانه‌ها مبالغه را به حدی می رسانند که از کاه، کوه و یا از کوه، کاه می سازند. حادثه ای کم اهمیت را بسیار بااهمیت و حادثه با اهمیتی را در ذهن مخاطب، بسیار بی اهمیت جلوه می‌دهند. با استفاده از ترفندهای مختلف، زیبا را زشت، زشت را زیبا و حق را باطل و باطل را حق جلوه می دهند.

گاهی از متهم که هنوز تحقیقات در مورد او ادامه دارد و هنوز مجرمیت او ثابت نشده است در مطبوعات و رسانه‌ها (دیداری و شنیداری) نام و اتهام وی ذکر می شود و این نام بردن نتایج منفی زیر را به دنبال دارد:

*رسوایی فرد نامبرده

رسوایی، نگرانی، ناراحتی خانواده، بستگان و دوستان وی

تحت نفوذ و تاثیر فضای تصنعی و مسموم قرار گرفتن قضات رسیدگی‌کننده

تحت تاثیر فضای مسموم قرار گرفتن افکارعمومی و شهود مربوطه

از این منظر، فرآیند فعالیت رسانه‌ها فرآیند جرم زایی است.

مطبوعات محیط ذهنی می آفریند تا استعداد جنایی را از قوه به فعل در آورند. قاطبه محققان بزه شناسی بر این عقیده اند که رپورتاژ های جنایی، می‌تواند افراد مستعد به ارتکاب جرم، خاصه افراد کم‌عقل و شهرت طلب را در تبهکاری مصمم سازد و تردید و دودلی را از آنها بزداید، تا به سهولت عمل جنایی را تقلید و از این رهگذر سوژه مطبوعات شوند و نام آنها در تمام محافل برده شود و تصویر آنها زینت‌بخش روزنامه ها و مجلات شود.

به قدری از کثرت وقوع جنایت دم می‌زنند که برای خوانندگان این فکر پیدا می شود که جنایت یک پدیده بسیار عادی و جاری است، پرده حیا بدین صورت دریده شده و قبح اعمال شنیع و خلاف اخلاق از بین می رود.

با درج رپورتاژهای جنایی فرار تبهکارانی که هنوز دستگیر نشده اند را تسهیل می‌کنند.

مراتب فوق در خصوص همه رسانه‌ها می‌تواند صادق باشد، ناگفته نماند که رسانه‌های جمعی به ویژه نوع دیداری و شنیداری آن(رادیو و تلویزیون) ضمن اینکه دارای فواید و محاسنی هستند؛ اما در صورت عدم مدیریت صحیح در استفاده از آن فواید و معایبی هم به دنبال دارد.

*فواید رسانه:

پر کردن اوقات فراغت و ایجاد سرگرمی برای کسانی که جایگزین بهتری ندارند.

انتقال مطالب آموزشی در زمینه های مختلف به ارزان ترین صورت ممکن.

اطلاع رسانی در خصوص آسیب ها و بلایای طبیعی مثل: سیل، زلزله، طوفان و آسیب‌های اجتماعی به منظور ایجاد آمادگی.

تشویق و ترغیب شنونده در موضوعات مختلف فکری و عملی.

*ضررها و معایب رسانه:

ولی در صورت عدم استفاده صحیح، زندگی طبیعی انسان را از وی سلب نموده و موجبات: ملالت، خستگی، خلط بین واقعیت و وهم و خیال، افزایش انتظارات در زندگی افراد و منجر شدن این موضوع به اختلافات خانوادگی، کاهش احساس امنیت، به هم ریختن عادات خانوادگی و... را فراهم می آورد.

شاید بتوان گفت که بزرگترین عیب رسانه‌ها به ویژه از نوع دیداری آن، این است که به صورت غیر محسوس خود را بر انسان تحمیل و بر تمامی زوایای فکر و ذهن وی چنگ انداخته و فرصت تفکر و انتخاب را از انسان می ستاند و این یعنی در مسیر از خودبیگانگی قرار گرفتن که می تواند زمینه انحراف های بعدی باشد.

ویژگی رادیو و تلویزیون تمرکز حواس است، تا آنجا که به خستگی حس می انجامد و به جنون هم می کشد و در نهایت بعضی از کنترل های روانی را ضعیف می کند و این خستگی و ضعف کنترل های روانی حاصله از رسانه‌ها، بستر مناسبی است برای بروز رفتارهای نامتعادل.

تلویزیون در مجموع هرگز سطح آموزش بچه ها را بالا نمی برد، فقط بچه‌های کوچکتر و کم استعداد تر به طور نسبی، استفاده بیشتری از تلویزیون می برند. احتمالا به این علت که از وسایل دیگر آموزشی مثل مدرسه و کتاب، کمتر استفاده می کنند، در عوض روی بالغ ها تأثیر زیادی دارد.

تلویزیون مثل سایر وسایل بچه ها را با مسایل و ارزش‌های افراد بالغ در تماس قرار می‌دهد، اضطراب‌های آنها را در مورد آینده شان افزایش می‌دهد و احساس عدم امنیت ایشان را گسترش می بخشد و خیلی زود پیچیدگی شرایط خانوادگی و اجتماعی و انسانی را به آنها آشکار می‌سازد. بدون شک صحنه های خشونت آمیز و قتل روی بیننده تأثیر می‌گذارد.

تهیه و تنظیم: علی بهرامی

انتهای پیام/