فرآیند شتابان صنعتی شدن، گسترش غیراصولی شهرها و پیدایش حاشیه نشینی، نبود آموزش های همه جانبه، وضعیت نامناسب اوضاع اقتصادی و بیکاری روز افزون از جمله معضلات جوامع است که به اعتقاد کارشناسان زمینه ساز بروز انواع بزه و آسیب اجتماعی شده است.
علاوه بر این، عوامل مختلفی از جمله اختلاف خانوادگی، پس افتادگی فرهنگی، تراکم جمعیت، وسایل ارتباط جمعی، کمبود امکانات تربیتی، دوستان ناباب و در نهایت ناآگاهی و پرورش ناصحیح از عوامل ارتکاب جرم در جامعه امروزی است.
پیدایش معضلات اجتماعی از جمله بزهکاری، انحرافات اجتماعی و اخلاقی شامل سرقت، قتل، تجاوز، اعتیاد، از جمله آسیب هایی است که به دنبال فرآیند صنعتی شدن گریبانگیر جوامع شهری شده است.
از سوی دیگر، پدیده ای به نام بزهکاری جوانان و نوجوانان از جمله معضلات گریبانگیر بسیاری از شهرهای مختلف است که بطور عمده ناشی از تعارض بین فرهنگ ملی، بومی و محلی با فرهنگ صنعتی و جهانی و برخی کاستی ها در مسائل تربیتی، خانوادگی، اخلاقی است.
پیامدهای بزهکاری نوجوانان و جوانان، علاوه بر ضرر و زیان همه جانبهای که متوجه اینگونه افراد و جوامع می شود، امنیت جامعه را تهدید می کند.
علاوه بر هدر رفتن سرمایه های ملی و تباهی نیروها و استعدادهای جوانان به عنوان مهمترین سرمایه های هر جامعه هزینه های هنگفتی شامل دستگیری، پیگیری، نگهداری و بازپروری نوجوانان و جوانان از جمله خساراتی است که همه ساله از این طریق بر کشور وارد می شود.
این در حالی است که متأسفانه درمان بزه کاری همواره کافی نبوده و شواهد موجود حاکی است که بخش عظیمی از نوجوانان و جوانان بزهکار در بزرگ سالی راهشان را ادامه می دهند.
به اعتقاد کارشناسان اجتماعی، با تاکید بر این اصل که به مراتب پیشگیری سهل تر و مؤثرتر از درمان است، باید فرصت را غنیمت شمرد و با بررسی علل و عوامل بزهکاری و راه های پیشگیری از آن، بسترهای پیدایش و افزایش اینگونه معضلات را در جامعه شناسایی و از بین برد.
*نوجوانی و جوانی، آسیب پذیرترین دوران زندگی از شرایط نامناسب خانوادگی است
مشاوره ارشد روانشناسی در این رابطه گفت: نوجوانی و جوانی بدلیل آخرین مرحله تحول شناختی و گذار از مرحله پیرو دیگران و به دوره مستقل بودن، یکی از مهم ترین و آسیب پذیرترین دوران از شرایط نامناسب اجتماعی به ویژه در خانواده است.
افسانه برومند افزود: براساس پژوهش های انجام شده، سه عامل شامل خانواده، مدرسه و اجتماع در بزهکاری و ناهنجاری های اخلاقی و اعتقادی نوجوانان و جوانان نقش بسزایی دارد که باید دیده شود.
وی با تعریف اینکه بزه، سرکشی فرد در برابر اراده اجتماع است، اظهار داشت: بزهکار، کسی است که مرتکب عملی می شود که بنابر قانون برای آن مجازاتی معین شده است.
این روانشناس ادامه داد: گروه بزهکاران در شمار یکی از گروه های متنوع ناسازگار اجتماعی هستند که به انجام دادن هر کار یا ترک کاری که برابر قانون، مجازات دارد، دست می زنند.
وی یادآور شد: از سوی دیگر در پیدایش بزهکاری و رفتارهای نابهنجار و آسیب زا عوامل متعددی به عنوان عوامل پیدایش و زمینه ساز مؤثر هستند که فرد مرتکب شونده، تنها بخشی از قضیه است.
برومند، رفتار بی ثبات والدین با فرزند، پای بند نبودن خانواده به ارزش های اخلاقی و اعتقادی، تبعیض و تفاوت گذاشتن میان فرزندان، درگیری ها و اختلاف های خانوادگی و رفتارهای نادرست خود والدین، طلاق را از جمله عوامل ایجاد ناهنجاری های اخلاقی و اجتماعی در بین نوجوانان و جوانان برشمرد.
وی اینگونه نتیجه گرفت که عوامل ظهور و بروز آسیبی اجتماعی به نام بزهکاری در نوجوانان و جوانان در درجه اول، مربوط به خانواده است که در این زمینه بایستی از طریق بالا بردن فرهنگ عمومی جامعه، اطلاعات لازم را در تشکیل و استمرار خانواده بر اساس مهر و محبت به نسل های جدید آموزش داد.
این روانشناس از عوامل دیگر بزهکاری به تربیت ناصحیح فرزندان اشاره کرد و گفت: تأثیر خانواده در بزهکاری فقط مربوط به دوران طفولیت نیست، در نوجوانی و حتی جوانی نیز کاستی ها و کمبودها و خلأهای تربیتی تأثیر خود را گذاشته و خود را نمایان می سازد.
وی تصریح کرد: با توجه به نقش خانواده در افزایش و یا کاهش بزهکاری نوجوانان و جوانان، لازم است رسانه های گروهی و کانون های مشاوره خانواده با استفاده از کارشناسان مربوطه در ارتقای آگاهی، سطح فکر و فرهنگ خانواده ها اقدام کنند.
برومند، تبیین عواقب نامطلوب برخی مسائل خانوادگی از جمله اختلافات، طلاق، پرجمعیت بودن خانواده، تبعیض قایل شدن بین فرزندان، کمبود محبت به فرزندان، عدم حضور هر یک از والدین در خانه، اعتیاد و سابقه دستگیری هر یک از اعضای خانواده و اقوام نزدیک، تحقیر کردن فرزندان و سنت های غلط در ارتباط با ازدواج فرزندان را از موارد مهم در این زمینه برشمرد.
* وسایل ارتباط جمعی در کنار ناپختگی نوجوانان و جوانان از علل افزایش بزه است
یک جامعه شناس در این رابطه گفت: یکی از عوامل موثر بر افزایش بزه و بزهکار در جامعه، ناشی از تکامل وسایل ارتباط جمعی به ویژه ماهواره، اینترنت، تلفن همراه و شبکه های اجتماعی است.
رویا حیدری افزود: نبود اراده برای هدایت نوجوانان و جوانان در استفاده از این وسایل ارتباطی جدید به علت ناپختگی روحی و ذهنی آنها در برخی مواقع موجب می شود که به تقلید از شخصیت های نمایشی به اعمال و رفتارهای نابهنجار اجتماعی اقدام کنند.
وی خاطرنشان کرد: از دیگر عوامل زیاد شدن جرم و بزه در سال های اخیر می توان به پیشرفت صنایع، افزایش کشورهای صنعتی، ایجاد کارخانه ها، گسترش شهرها و تجمیع جمعیت اشاره کرد.
این جامعه شناس با بیان اینکه بسترهای نامناسبت اجتماعی از سویی بزه را در جامعه افزایش می دهد و از بعد دیگر موجب اضطراب و ناآرامی های روحی و ذهنی در بین مردم می شود ، گفت: پرداختن به این بسترها از اراده یک دستگاه و نهاد خارج است.
وی با تاکید بر تاثیر اعتقادات مذهبی و دینی در بین نوجوانان به عنوان موانعی مقابل گرایش به سمت رفتارهای ضد اجتماعی گفت: خانواده، مدرسه، دانشگاه، محیط کار و در مجموع تمام دستگاه های فرهنگی و اجتماعی باید با عملکرد درست خود مانع از ضعف این اعتقادات و در نتیجه نگرش منفی نسل جوان و نوجوان به آن شوند.
حیدری با بیان راهکارهایی برای پیشگیری از افزایش بزه در جامعه افزود: در این رابطه خانواده باید با ایجاد روابط صمیمانه با فرزندان خود طوری رفتار کنند که آنها مشکلات خود را صادقانه با والدین خود در میان بگذارند و مجبور نباشند به محیط خارج از خانه پناه ببرند.
وی با تاکید بر تامین نیازهای مادی و معنوی فرزندان گفت: والدین همچنین موظف هستند حداقل امکانات را حتی با وجود کم بضاعتی برای فرزندان خود فرا هم کنند زیرا اگر نوجوانان دچار کمبود شوند به سرکشی و ستیزه جویی پناه می برد.
این جامعه شناس، وظیفه آموزش و پرورش را ایجاد بستر مناسب به لحاظ فضا و نیروهای متخصص و کارشناس در مدارس برای تربیت دانش آموزان دانست.
وی در مجموع به اراده عمومی در ایجاد و تقویت بسترهای مناسب برای نوجوانان و جوانان در جامعه تاکید کرد و گفت: این نکته مهم نباید فراموش شود که افزایش جرم و تعداد بزهکاران، امنیت و سلامت عمومی همه افراد جامعه را تهدید می کند.
انتهای پیام / |
