لعیا نورانی زنوز/ این روزها همه نگران وضعیت اقتصادی و سیاسی کشور هستند، اما شواهد و قرائن نشان می دهد دغدغه ها باید مربوط به حوزه هایی باشد که متولی ندارد، معضلات آنجا هیچ احدالناسی را نمی ‌گزد اما در عین حال مغفول ماندن آن حوزه‌ها برای توسعه فردای ما زیانبار است.

آسیب‌های اجتماعی از جمله حوزه‌های حساس‌تر و بحرانی‌تر از اقتصاد و سیاست است که زنگ خطر آن از سال ها پیش به صدا درآمده چه بسا از مرزهای هشدار هم گذشته و به چالشی جدی در حوزه مسائل اجتماعی تبدیل شده است.

یکی از این آسیب ها "ازدواج سفید" یا "هم باشی" است که در لایه‌های زیرین جامعه و زیر پوست شهر رشد خزنده دارد.

از نظر بسیاری از کارشناسان، اطلاق عنوان "ازدواج سفید" به این پدیده ناپسند اجتماعی ناشی از شیطنت و اغراض کسانی است که این نام را بر آن نهاده اند اما در هر حال «قبیح» بودن آن را پشت صفت «سفیدش» نمی توان پنهان کرد.

این نوع از پیوند بین زن و مرد برعکس اسلوب متعارف، شرعی، قانونی و اخلاقی نه تنها سازنده نیست و باری از دوش جامعه برنمی دارد، بلکه خود پیامدهای نامطلوب اجتماعی زیادی به دنبال دارد.

در خصوص مخاطرات و پیامدهای "ازدواج سفید" که به عنوان تهدیدی انکارناپذیر برای حذف کانون خانواده تلقی می شود باید شفاف سازی و روشنگری لازم صورت گیرد و تابو‌ها و حوزه‌های ممنوعه ای که در جامعه ایجاد شده و قدرت گفت‌وگو در این حوزه را از او ستانده، حذف شود در این صورت است که می توانیم برای حفظ جایگاه خانواده گام های اساسی برداریم.

در ادامه در خصوص زمینه‌های شکل‌گیری "ازدواج سفید"، ماهیت و چرایی وقوع این امر به عنوان یکی از مولفه های اجتماعی با فریبا طالعی زنوزی، روانشناس بالینی که مطالعات گسترده‌ای در حوزه خانواده انجام داده است، به گفتگو نشستیم.

به عنوان اولین سوال بفرمایید "ازدواج سفید" از کجا شکل گرفته، از چه زمانی وارد کشور ما شده است و چرا به آن «ازدواج سفید» می گویند؟ 

 اینکه "ازدواج سفید" از کجا شکل گرفته به ریشه ها و علل بروز برمی گردد که پاسخش مفصل هست .
بهتر است اول به دو بخش دیگر بپردازیم :پرسش بعدی این است که از چه زمانی وارد کشور ما شده؟ یعنی پیش فرض ما این است که " ازدواج سفید" پدیده ای کاملا وارداتی است و اگر این پیش فرض مورد تایید ما باشد پاسخ ها نیز در همین محدوده خواهد بود و پرسش اول که به چرایی می پردازد نیز شدیدا تحت تاثیر قرار می گیرد. بنابراین من با اجازه شما پاسخی وسیع تر از چهارچوب تعیین شده عرض می کنم.

و اما چرا نام این رابطه "ازدواج سفید" است؟  

همانطور که خودتان می دانید ازدواج های رسمی و قانونی با پذیرش شرایط طرفین در دفاتر مخصوصِ دفترخانه های رسمی و در شناسنامه های زن و شوهر ثبت می شود حتی "ازدواج موقت" نیز امکان ثبتش فراهم است ولی "ازدواج سفید" در هیچ دفترخانه ای و در هیچ شناسنامه ای وارد نمی شود و اساسا" یکی از دلایل افراد برای روی آوردن به چنین سبک رابطه و ازدواجی همین است، حال به بخش اول و دوم پرسش شما می پردازم.

اکثر خانم ها و آقایانی که به عنوان مراجع چه در جلسات حضوری و چه در جلسات تلفنی و چه به صورت مکاتبه ای در باب "ازدواج سفید" با من طرح مشکل کرده اند وقتی عمیق تر می شویم از الگوی نابسامان زندگی والدینشان پرده برداری می شود. ممکن است زندگی والدین فرد بسیار آشفته و پر تنش باشد و ممکن است تک والد باشد و والدِ دوم یا فوت کرده باشد و یا جدا شده باشد که در هر صورت هر کدام از این موارد مانع شکل گیری مفهوم کامل یا سالم از خانواده در ذهن نوجوان می گردد.
نوجوان وقتی به سن بلوغ می رسد و امیال و خواهش های جنسی اش آشکار می شود تا زمانی که بتواند پاسخ سریع و صحیحی به درخواست های جنسی خود بدهد زمانی بسیار طولانی را در پیش رو خواهد داشت و از طرفی نظام آموزش و پرورش ما تقریبا برنامه ای برای آموزش مهارت های مورد نیاز در زندگی برای دانش آموزان ندارد. نه از جسم، هویت جنسی و نیاز جنسی خود اطلاعات صحیحی دارد و نه یاد گرفته است که برای رسیدن به هر خواسته ای لازم است مراحلی طی شود. یعنی اگر خانواده، کار خودش را بلد نبوده مدرسه باید به این مهم می پرداخت که اینچنین نبوده است.

حال دانش آموز از مدرسه فارغ التحصیل می شود و وارد اجتماعی می شود که مرد و زن در کلاس، اتوبوس و اداره در کنار هم قرار گرفته اند و او نمی داند در برابر این اختلاط چه واکنشی داشته باشد.
برخی از دانشجویانی که در شهرهایی دور از خانواده یا کشوری دیگر زندگی می کنند به سبک "ازدواج سفید" روی می آورند.

کدام عوامل مهمترین دلیل برای گسترش این نوع زندگی مشترک است؟ آیا می توان گفت این پدیده پیامد مدرن شدن جوامع است یا خیر؟

مدرن شدن جوامع در بروز این پدیده یا بهتر است بگوییم انتخاب این سبک رابطه تاثیر دارد ولی من آن را پیامد مستقیم مدرن شدن جامعه مان نمی دانم که توضیح می دهم.
ما در جامعه ای زندگی می کنیم که افراد با مسائل و مشکلات عدیده ای مواجه و معمولا به دنبال آسان ترین و در دسترس ترین راه حل ها هستند. افراد جامعه ما صبوری و شکیبایی کافی در رسیدن به اهدافشان را ندارند و گاهی به هر گونه چالش در روابط خانوادگی، نه به عنوان یک مساله که باید حل کرد بلکه به عنوان یک بحران حل ناشدنی می نگرند. اما در پاسخ به سوال شما باید بگویم عوامل زیادی مسبب بروز این پدیده است، نیاز جنسی و فراهم نبودن شرایط ازدواج که بخشی از آنها به خانواده، بخشی به جامعه و بخشی نیز به خود فرد ارتباط دارد.

در بخش خانواده، انعطاف ناپذیری شدید خانواده در مقابل ناهمسانی سطح اقتصادی یا تفاوت های فرهنگی خانواده دختر و پسر که طرفین ممکن است به سمت زندگی پنهانی روی بیاورند. در بخش جامعه، آنچه که دولت و محیط اجتماعی برای فرد تدارک دیده است ورای آنچه که خود شخص به واسطه تلاش فردی یا واگذاری امکانات خانوادگی به دست آورده است که متاسفانه این بخش فوق العاده ضعیف عمل کرده است، چه در باب آموزش و چه در باب ایجاد تسهیلات مادی و چه در باب تصویب قوانینی که امید آفرینیشان بیشتر از بازدارندگی باشد.
در حوزه فردی نیز ارزش هایی که فرد با آنها زندگی می کند و اولویت هایی که برای خودش تعیین کرده است وی را به سمت انتخاب هایش هدایت می کند از این رو انتخاب سبک "ازدواج سفید" به نظام ارزشی فرد بستگی دارد.

انتهای پیام/