مدگرایی یکی از پدیده  هایی است که امروزه در تمام جوامع فارغ از اینکه در چه وضعیتی قرار دارند، به وفور به چشم می‌خورد، چرا که ذات بشر تمایل به تغییر و تحول و همچنین زیباگرایی دارد، اما باید در نظر داشت که بنا به اظهار نظر بسیاری از جامعه شناسان در بیشتر موارد مدگرایی تنها در سایه تقلید و پیروی از دیگران اتفاق می افتد.

گفتنی است امروزه جوانان به علت استفاده بیش از اندازه از وسایل ارتباط جمعی و شبکه های اجتماعی با جوامع و فرهنگ‌های گوناگون در ارتباط هستند که این خود باعث ایجاد پیچیدگی موقعیت آنها در شناخت فهم و ارزش‌ها، باورها و انتخاب هنجارهای مطلوب شده است که همین امر باعث شده تا برخی از جوانان به رفتارها و هنجارهای متضاد با ارزش‌های جامعه خویش روی بیاورند.

به طور کلی و در بیشتر موارد بسیاری از افرادی که در حال تقلید بی‌رویه از مد هستند، تنها به خاطر زیبایی و مد بودن از آن استفاده می کنند که این خود نشان از تقلید بی‌چون و چرا از دیگران است. هر چند در این میان باید اذعان کرد که تعلق گروهی، تازه گرایی، تنوع طلبی و همچنین گرایش جوانان به پدیده امروزی شدن نیز در رواج مدگرایی تاثیرگذار است، به عبارت ساده تر مدگرایی یک پدیده طبیعی و تا حدودی ناهنجار برای ارضای این نیازها محسوب می‌شود. بدیهی است، در هر دوره از زمان همواره کالای مد شده، شیوه‌های رفتاری، هنجاری و ارزش‌های خاصی در بین نوجوانان و جوانان رونق و شیوع پیدا می کند و مد تنها عاملی برای انتقال هنجار و ارزشی از جامعه ای به جامعه دیگر می شود. آنچه مسلم است، پیروی کورکورانه از مدهای عجیب و غریب به هیچ وجه زیبنده یک جوان ایرانی نیست و به طور حتم آثار منفی را نیز به دنبال خواهد داشت. این در حالی است که پیروی از روی عقل و اندیشه می تواند تاثیرگذار و مثبت باشد.

بنا به اظهار نظر کارشناسان امروزه مدگرایان را می توان به سه دسته کلی تقسیم بندی کرد. دسته اول شامل مدگرایان حرفه ای هستند، این دسته از افراد به دلیل برخورداری از شرایط مالی مناسب تحت هر شرایطی از برندهای روز دنیا استفاده می کنند. دسته دوم نوعی هنجارشکن مانکن صفت هستند که تنها تمایل دارند که ضد ارزش های فرهنگی پوششی داشته باشند. دسته سوم شامل افرادی می شوند که تنها به خاطر زیبایی به مدگرایی روی می آورند.

بررسی دلایل مدگرایی

آنچه مسلم است در گذشته نه چندان دور فرزندان تنها از والدین خود برای انجام هر اموری مانند نوع لباس پوشیدن و نوع آداب اجتماعی پیروی می کردند، اما امروزه به دلیل استفاده بی‌رویه از ماهواره و شبکه های اجتماعی شاهد پیروی جوانان و نوجوانان از طرز پوشش و نوع آرایش آنها هستیم، به گونه ای که امروزه بسیاری از والدین از نوع پوشش فرزندان خود شکایت دارند.

از سوی دیگر طرد شدن از سوی دیگران را نیز می توان در زمره دیگر دلایل تمایل به مدگرایی دانست، چرا که در بسیاری از موارد افرادی که از پوشش معمولی برخوردار هستند. از سوی گروه همسالان خود طرد می شوند. از این رو افراد برای پذیرش هر چه بیشتر مجبور به مدگرایی می شوند، همچنین انطباق نداشتن نظام ارزشی خانواده با نظام فرهنگي جامعه و پاسخگو نبودن خانواده به نيازهای فرزندان نیز از دیگر دلایل مدگرایی شناخته شده است.

بنا به اظهار نظر روانشناسان جلب توجه یکی دیگر از دلایل گرایش به مدگرایی شناخته شده است. به این معنی که در بسیاری از موارد افراد با گرایش به مدگرایی قصد جلب توجه دیگران را دارند و از این طریق قصد دارند تا کمبودها و نیازهای خود را رفع کنند. یکی دیگر از دلایل گرایش به مدگرایی را می توان در همانند سازی جستجو کرد، چرا که در برخی از موارد افراد تنها با مدگرایی قصد شبیه سازی خود با افراد مطرح و بنام را دارند تا از این طریق بیشتر از سوی دیگران مورد تایید و توجه قرار بگیرند.

برتری جویی را می توان از دیگر دلایل گرایش به مدگرایی دانست، چرا که بسیاری از افرادی که متعلق به طبقه اجتماعی مرفه و مطرح هستند، در بیشتر موارد بر اساس مد رایج پیش می روند. از این رو برخی از افراد برای اینکه خود را متعلق به این طبقه اجتماعی نشان دهند تحت هر شرایطی خود را ملزم به پیروی از مد می کنند.

تنوع طلبی نیز از دیگر دلایل مدگرایی شناخته شده است. به این معنی که به طور طبیعی افراد در دوران نوجوانی و جوانانی تمایل بیشتری به استفاده از لباس های مختلف و متنوع دارند.

بررسی آسیب های فردی مدگرایی

جالب است بدانیم مدگرایی افراطی می تواند آسیب های فردی بسیاری مانند از بين رفتن قدرت تعقل، ابتکار عمل و تصميم گيريی در افراد را به همراه داشته باشد. از این رو بسیاری از روانشناسان بر این باور هستند که مدگرایی افراطی می تواند باعث تضعیف فرد و همچنین از بین رفتن اعتماد به نفس در فرد شود. هر چند در این مجال باید متذکر شد که مدگرایی می تواند باعث رواج مصرف گرایی در فرد نیز شود که این خود معضلات بیشتری برای فرد و همچنین جامعه در پی خواهد داشت. از طرف دیگر باید به این نکته توجه کرد که پیروی افراطی از مد می تواند آشفتگی ذهنی بسیاری را در فرد ایجاد کند، چرا که عمده هزینه و فکر او تنها صرف مد و مدگرایی می شود و به دلیل اینکه مدگرایی از هویت خاصی برخوردار نیست، هیچ گاه نمی تواند او را راضی کند. ایجاد حس حسادت را می توان از دیگر آسیب های روحی پیروی افراطی از مد دانست، چرا که طبق تحقیقات به عمل آمده بسیاری از افرادی که به صورت مستمر به مدگرایی می پردازند بیشتر زمان خود را به دنبال کردن زندگی دیگران اختصاص می دهند که این خود می تواند حس حسادت در فرد زنده کند.

بررسی آثار مثبت مدگرایی

بسیاری از روانشناسان بر این باور هستند که مدگرایی دارای جنبه های مثبت نیز است، چرا که می تواند باعث ایجاد تکاپو در جامعه شود. همچنین مدگرایی را می توان به مثابه یک زبان مشترک میان جوامع دانست به گونه ای که تا حد زیادی در ادغام فرهنگ ها تاثیرگذار خواهد بود. مدگرایی می تواند باعث ایجاد اشتغال پایدار برای افراد بیشتری شود به گونه ای که بسیاری از افرادی که به صورت تفریحی به این کار می پردازند با رواج مدگرایی می توانند به صورت منسجم و قانونمندی به این کار روی بیاورند. همچنین مدگرایی می تواند به فرد این اجازه را دهد که لباس های خود را با توجه به خلق و خو، میل و نگرش ترکیب کرده و تطابق دهد. مدگرایی را می توان به نوعی قدم گذاشتن در راه مدرنیسم دانست، چرا که توجه به مد و پیروی از آن خود نوعی مدرنیته شدن است، به عبارت ساده تر مدرنیته شکل عینیت یافته فرهنگ مدرن است.

رواج بی رویه مدگرایی در میان زنان

طبق بررسی های به عمل آمده زنان و جوانان بیشتر از سایرین به دنبال مدگرایی هستند که علت اصلی آن را می توان در کسب زیبایی، توجه و مواردی از این دست جست وجو کرد. بسیاری از روانشناسان بر این باور هستند که بیشتر افرادی که به صورت افراطی به دنبال مد و مدگرایی هستند، در زندگی شخصی و یا اجتماعی خود با مشکلات عدیده مواجه هستند. از این رو با مدگرایی می خواهد تا حد زیادی این خلأ را برطرف کند.

شهرام محمدپور

انتهای پیام/