دکتر علی معین فر و دکتر سجاد معین فر/ مقاله شناسایی عوامل موثر بر همبستگي و انسجام قوم آذري با جامعه ملي در هفتمین سمینار ملی تعامل اقوام، ادیان، مطبوعات و رسانه ها در محور مدیریت ارتباطات جمعی و همبستگی اجتماعی، حائز رتبه نخست شد.

در این مقاله آمده است: جامعه به عنوان یک کل، متشکل از گروه های مختلفی است که افراد تشکیل دهنده آن دارای ادراک های مشترک و پیوندهای عاطفی و وابستگی های متقابل و نقش های اجتماعی می باشند که این امر آنان را بیش از پیش به یکدیگروابسته می کند و نوعی وحدت و یکپارچگی را در میان آنان تشدید می نماید که البته تنها با داشتن گروه های مختلف امکان حیات پیدا نمی کند بلکه عامل مهم در ادامه حیات یک جامعه وجود انسجام در بین گروه هاست چرا که اعضای گروه با داشتن انسجام، سخت تر کار می کنند تا به هدف های مورد نظر برسند.

انسجام، توافق در اهداف، ارزش ها و نگرش هاست و در فرایندی اجتماعی متولد می شود و محصول کنش عقلانی و مختارانه است. از سوی دیگر، انسجام، پدیده ای نیست که یک بار برای همیشه ایجاد شود، بلکه نیازمند بازسازی و باز تولید مستمر است.

آذربايجان غربي از آن جهت که از منظر وجود برخی شاخصه‌های فرهنگی استانی متنوع محسوب می‌شود و از سوی ديگر به دليل داشتن موقعيت ژئوپليتيکی و ژئواستراتژيکی از موقعيت و وضعيت خاصی برخوردار است. از اين‌رو، مسأله وحدت و وفاق اجتماعی وانسجام ملی ميان اقوام، مذاهب و خرده‌فرهنگ‌های آن  با جامعه ملی واجد اهميت ويژه است.

هدف پژوهش فوق  شناسایی عوامل موثر بر همبستگي و انسجام قوم آذري با جامعه ملي از نظر اساتید جامعه شناسی آذری زبان دانشگاه های استان آذربایجان غربی می باشد. در این پژوهش براي تعيين عوامل تضعیف کننده، قوت، فرصت و تهديد کننده همبستگی و انسجام قوم آذری با جامعه ملی از تكنيك S.W.O.Tاستفاده شد.

یافته ها نشان داد كه از نظر اساتید مورد مطالعه مولفه «تاکید برتوسعه همه جانبه درکل کشور و ایجاد و پیگیری های طرح های عمرانی در مناطق قومیت نشین» به عنوان مهمترين نقطه قوت، مولفه «اجراي ناقص اصول 15 و 19 قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران» به عنوان مهمترين نقطه ضعف، مولفه« بكارگيري زبان آذري درحوزةنشر (محلي) و برخورد احترام‌آميز مسئولان و فرهيختگان كشور با زبان و قوم آذري» به عنوان مهمترين فرصت و مولفه «توزيع نابرابر فرصت ها، منابع و سرمايه در مناطق آذري نشين» به عنوان مهمترين عامل تهديدکننده همبستگي و انسجام قوم آذري با جامعه ملي محسوب مي شود.

تجربه تاريخي ايران نشان دهنده اين واقعيت بزرگ و شكوهمند است كه همه مردمان اين مرز و بوم از هر قوم و گروهي، به يك اندازه در حفظ امنيت آن در برابر تهاجمات بيگانه و دفاع از ميهن و سربلندي ايران نقش داشته اند و اين تنوع نه تنها تهديدي براي امنيت ملي نبوده است، بلكه خصوصيت ايرانيِ همه اقوام و بخش هاي جامعه مي توانسته و مي تواند يكي از مؤلفه هاي افزايش ضريب امنيتي باشد.

در شرايط كنوني هيچ نظام و حكومتي نمي تواند با بذل همه توجه خود به مركز، از آنچه در پيرامون مي گذرد بي تفاوت باشد و مشروعيت خود را صرفاً از قوم و گروه خاصي كسب کند.

پديده قومي در استان آذربایجان غربی هم فرصت است و هم تهديد و در صورت مديريتي كارآمد فرصتي است كه مي تواند قدرت مبادلات و نفوذ حاکمیت مرکزی را در عرصه بين المللي افزايش دهد. استفاده از قدرت نرم افزاري و اقدامات فرهنگی براي آموزش و ايجاد بسترهاي مناسب در راستاي اتحاد و انسجام اجتماعی و کم رنگ کردن احساسات نوستالژیک نسبت به گذشته آرمانی از جانب اقوام در استان و پذيرفتن اصل تنوع پذيري در استان آذربایجان غربی میان هویت ها و قومیت های گوناگون و كار رسانه اي بر روي هويت ايراني-اسلامي به جاي بارز كردن شكاف هاي اجتماعي میان هویت ها و اقوام باید در اولویت واقع گردد.

در میان سطوح سه گانه خرد (افراد، اقشار و توده های مردمی)، میانی (نخبگان قومی و فعالان اجتماعی و روشنفکران)، سطح کلان (حاکمیت و نهاد دولت) اعتماد سازی بصورت شفاف باید انجام پذیرد. اینگونه اعتمادسازی باید دو مولفه را لحاظ نماید. اول اینکه اعتمادسازی باید بومی انجام پذیرد و شرایط فرهنگی و بسترهای اجتماعی را در نظر گیرد و دوم اینکه اینگونه اعتماد سازی بدوا باید از پایین به بالا صورت گیرد. مدارای قومی جایگزین قوم‌مداری شود، نسبی گرایی و احترام بر آن بر مطلق اندیشی بچربد.

قبل از انسجام بايد به اخلاق مشترك رسيد و نياز اين مسئله توجه به زيست فرهنگي قوم آذري مي باشد. در صورت عدم توجه به زيست فرهنگي شهروندان آذري زبان و رعايت نكردن عدالت توزيعي  و احساس محروميت نسبي ناشي از آن  مي تواند در بسترهاي اجتماعي  به شكل اعتراضات اجتماعي و قومي صورت پذيرد. در اين صورت ممكن است اعتراضات در صورت محقق نشدن توسعه متوازن به شكاف، گسست و در نهايت درخواست خودمختاري و استقلال تبديل شود كه اين مسئله همبستگي و انسجام قوم آذري با جامعه ملي را دچار اختلال مي كند. از اين رو ضروري است  كه تمامي اركان جامعه با هوشياري زمينه هاي چالش برانگيز همبستگي قوم آذري با جامعه ملي را از بين ببرند.

انتهای پیام/