لعیا نورانی زنوز/ هرم سلسله‌ مراتب نیازهای مازلو، نظریهٔ آبراهام مازلو نظریه‌پرداز کلاسیک مدیریت در مورد سطوح مختلف نیازهای اساسی انسان و روند تکاملی آن است که در سال ١٩٤٣ و در دوران رکود اقتصادي غرب مطرح کرد.

این هرم، پلکانی با پنج پله است که انسان با پا گذاشتن به هر کدام به کمال نزدیک می شود، بر اين اساس نيازها از کف هرم شروع مي شود و پس از ارضاي آن نياز، فرد يا اجتماع از آن مرحله عبور کرده به مرحله بعدي رفته و تا مرحله آخر صعود مي کند.

در این هرم نيازهاي فرد و اجتماع به ترتیب عبارت اند از نيازهاي معيشتي و زيستي (خوراک، پوشاک، غريزه جنسي و مسکن)، نيازهاي امنيتي (تامين جاني، رهايي از وحشت و ترس، حفاظت از خود در حال و آينده)، نيازهاي اجتماعي (مهر و محبت، احساس تعلق و عشق ورزي)، احترام (عزت نفس، احساس محترم بودن و محترم پنداشته شدن) و خودشکوفايي (تکامل يافتن و رشد پيدا کردن، شکوفا شدن استعدادها و فرصت آزاد براي فاخرتر شدن انديشه و ايده ها).

لذا هر فردی برای اینکه بتواند از پس زندگی و مسئولیت‌های محوله‌اش برآید و مستقل باشد باید نیازهای فیزیولوژیکی، امنیتی، اجتماعی، احترامی و خودشکوفایی را پاسخ دهد.

با بررسی این هرم باید گفت که مشکلات اقتصادی و معیشتی فقط به مرحله فیزیولوژیکی خلاصه نمی‌شود بلکه مراحل دیگر را نیز تحت تاثیر قرار می دهد، به این معنا که اگر شهروندان با مشکلات بیکاری، معیشتی، اختلافات طبقاتى و تبعیض دست و پنجه نرم کنند، حسی برای کمال گرایی، رشد و تعالی شکل نخواهد گرفت و افراد چنین جامعه ای کمال مطلوب زندگی را در تامین حداقل خوراک، پوشاک و خواب کافی تعریف می کنند.

بدون تردید در چنین جامعه ای "توسعه" حلقه مفقوده خواهد بود چرا که "توسعه" در معنای جامع آن، مشتمل بر فرآیند پیچیده ای است که رشد کمی و کیفی تولیدات، تعدیل درآمد، زدودن فقر، محرومیت، بیکاری، تأمین رفاه همگانی، رشد علمی و تکنولوژی درون زا در یک جامعه معین را در بر می گیرد (ازکیا 1381).

با توجه به آنچه ذکر شد آیا می توان ادعا کرد که ایران یک کشور در حال توسعه است. اگر در این مقوله کیفیت زندگی مطرح است یعنی برخورداری شهروندان از متوسط استانداردها در آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، مسکن، تغذیه و ...می توان به مفهوم در حال توسعه بودن ایران شک کرد.

به ویژه با فشارهاي اقتصادي جديد که متاسفانه حرکت جامعه ما به سمت و سوی تامین نیازهای فیزیولوژیکی است به طوری که در حال حاضر به دلیل تحریم‌ها، افزایش قیمت‌ کالاهای اساسی، مسکن و اقلام مصرفی و از طرفی ثابت ماندن درآمدها، هزینه‌های فرعی‌ بر هزینه‌های ضروری رجحان دارد.

جامعه در حال حاضر در انتظار تحول اساسی اصلاح طلبانه و نیازمند دگرگونی در شالوده های اقتصادی و اجتماعی است تا منجر به تغییرات محسوس در الگوهای مصرف، کاهش فاصله طبقاتی و در کل افزایش کیفیت زندگی شود در غیر اینصورت دچار بحران مشروعيت خواهيم شد.

به نظر می رسد در شرایط فعلی نهادهاي حاكميتي باید بسيج شوند، كانون‌هاي پرقدرت اراده كنند تا شیوه سیاستگذاری ها تغییر یابد، اجماع و عقلانیت جمعی جایگزین منفعت طلبی های آنی یک دسته و گروه خاص شود و بررسی ها و ارزیابی ها توسط کارشناسان متخصص و کاربلد انجام گیرد و مهم تر اینکه تنش زدايي در سطح منطقه ای و بين‌المللی در چارچوب مديريت كشور قرار بگيرد تا خیلی از بحران های داخلی حل شود.

چه بسا امروز زمان سرزنش، احساس یاس و ناامیدی و محکوم کردن یکدیگر سپری شده و یقین داریم رسیدن به بالاترین حد توسعه یافتگی کار یک روز و یک شب نیست بلکه فرایندی طولانیست و نیاز به کوششی بسیار در تمام عرصه های اقتصادی، فرهنگی و سیاسی از طرف تک تک ما دارد.

انتهای پیام/