با توجه به وضعیت موجود در این روزها الزاماتی برای همگان احساس می‌شود تا با رعایت آنها بتوان آرامش را به جامعه بازگرداند از جمله اینکه کدورت‌ها رفع شود، اعتماد آفرینی صورت گیرد و با ایجاد شرایطی که در آن جریان‌های مختلف نسبت به هم اعتماد دارند، راه حل‌های مناسب برای عبور از شرایط سخت تعیین شود.
نباید فراموش شود تا زمانی که کدورت و بی‌اعتمادی میان جریان‌ها جاری است و هر جریان با فرض اینکه جریان دیگر قصد حذفش با فریب و توطئه را دارد، نمی‌توان در اندیشه عبور از بحران‌ها بود. در چنین فضایی نمی‌توان راه حل جامع و کارآمدی پیشنهاد کرد و اگر هم بتوان راه حل ارائه داد، بدون شک در فضایی که بی‌اعتمادی و کدورت در میان باشد، نمی‌توان از تاثیر راه‌حل‌ها و تبدیل آن به راهکارهای عبور از وضعیت بحرانی بهره‌مند شد.
باید این نگاه را در میان جریان‌های فکری در کشور گستراند که پارامترها و شاخصه‌های مختلف از جانب جریان‌های گوناگون در به‌وجود آمدن وضعیت کنونی کشور تاثیرگذار بوده است. نمی‌توان و نباید ریشه وضعیت کنونی را در عاملی واحد متصور دانست.
شرایط کنونی به حدی پیچیده است که اکتفا به چند عامل برای رهیافت به ریشه‌های معضلات و تلاش در راستای رفع آن چندان منطقی و کارآمد به نظر نمی‌رسد. آنچه می‌تواند به عنوان عوامل تاثیرگذار در وضعیت کنونی برشمرده شود، بدون تردید در گستره طویلی از روابط علی و معلولی قابل بیان بوده و در آن بی‌شک نمی‌توان جریان خاصی را به عنوان مقصر اصلی در به‌وجود آمدن این شرایط شناسایی کرد.
با این تفاسیر چه باید کرد؟ پاسخ روشن است. باید سهم جریان‌ها و پارامترهای مختلفی که در شرایط کنونی سهم داشته را در نظر داشته باشیم. فشارهای بین‌المللی، وضعیت کشور و منطقه، سیاست داخلی، نوع مدیریت اقتصادی و... همه عوامل تقریبا شناخته شده در این زمینه هستند. اما نکته مدنظر چیز دیگری است.
در این میان یکی از پارامترهای مهم که بسیار هم تاثیرگذار است بی‌اعتمادی و عدم امید در جامعه است. در جامعه این پیش فرض در اذهان مختلف متبلور شده که چشم‌انداز مناسبی برای آینده وجود ندارد. در این رهگذر هرکس فکر می‌کند که باید به‌تنهایی گلیم خود را از آب بیرون بکشد و به نوعی در این وضعیت کاملا تنهاست و هیچ امیدی به تسهیل شرایط نیست. لذا برای بهبود وضعیت خود در این شرایط باید تلاش کند و به نوعی خود را بالا بکشد. به این ترتیب نوعی رقابت در تبدیل منابع به منابعی باثبات‌تر پیش می‌آید و با توجه به محدودیتی که در منابع وجود دارد تعادل بازار خود‌به‌خود به‌هم خورده و شرایط اقتصادی کشور نیز به‌هم خواهد خورد. لذا باید این شکاف‌های اجتماعی را از طریق اجماع نخبگان و حل کردن منازعاتی که از سال‌ها قبل وجود داشته برداشت و یک آشتی ملی ترتیب داد. در آشتی ملی نگاه‌ها اعتماد‌آمیز است. در چنین شرایطی امکان توسعه شرایط از طریق احقاق راه‌حل‌ها وجود خواهد داشت. در شرایط آشتی ملی، فرض بر اعتمادی است که بین جریان‌های مختلف وجود دارد. لذا راه‌حل‌ها بهتر پذیرفته شده و در این میان کارآمدی راهکارها به حداعلای خود می‌رسد. به نظر می‌رسد آشتی ملی راه عبور از بحران باشد. وحدتی که از آشتی ملی به‌وجود خواهد آمد، موانع بسیاری را از میان خواهد برداشت. موانعی که امکان تحقق راهکارها برای عبور از شرایط کنونی کشور را دشوار و در مواردی غیرممکن کرده است.
محمد حاضری |
