سازمان های مردم نهاد (سمن) با رسالت برآورده سازی حقوق اجتماعی مردم و بر اساس اصل عدم انتفاع پایه ریزی شده اند تا نقشی برجسته در توسعه پایدار کشور و ترویج روحیه مطالبه گری ایفا کنند.

در دنیای مدرن امروز که بنابر تنوع فرهنگ و رسوم، میزان آسیب ها و معضلات اجتماعی سیری متغیر را طی می کنند، سازمان های مردم نهاد متشکل از جمعیت ها، جنبش ها و گروه هایی که مستقل از دولت کار می کنند، توانسته اند از طریق ایجاد شرایط مساعد برای بارور شدن توانمندی های بالقوه و افزایش سرمایه های اجتماعی، به کارآمدسازی نظام اقتصادی و عملیاتی تر شدن برنامه های مقابله با آسیب های اجتماعی کمک شایانی کرده و باری از دوش دولتمردان بردارند.

این پدیده اجتماعی، در ایران هم نهالی نوپا و نوین است که با هدف بنیادین خدمت رسانی به سایر افراد جامعه، آگاهی و آشنایی مردم نسبت به مشکلات و حقوق اجتماعی خود، مطالبه حل مشکلات از مسوولان و در نهایت خدمت رسانی به توسعه پایدارکشور، توانسته است به صورت خودجوش و فارغ از هر نوع منفعت شخصی، ریشه های خود را در پایگاه اجتماعی بگستراند.

جلب مشارکت های مردمی، تشکیل مراکز کمک به کودکان، زنان و واماندگان در جاده زندگی، مدرسه سازی و احداث مراکز بهداشت و درمان در مناطق دورافتاده، همیاری با بیماران خاص و همراهان آنان، جمع آوری کمک های مردمی در حوادث و بلایای طبیعی و خدمت رسانی به بازماندگان آسیب ها و بسیاری از موارد دیگر از جمله کارکردهای سازمان های مردم نهاد است. خدماتی که به نوعی برون سپاری مسوولیت دولتمردان بر دوش سمن های واسط میان مردم و دولت است که بستر های لازم برای تسهیل در اجرای سیاست ها و تصمیم گیری های مسوولان و بالفعل شدن توانمندی تمامی اقشار جامعه را فراهم کرده است.

*سازمان های مردم نهاد، پر پرواز مطالبات

اعتیاد، طلاق، خانه گریزی، کودکان کار، زنان سرپرست خانوار، جوانان جویای کار و هزاران موارد دیگر از جمله چالش ها و آسیب های اجتماعی است که در صورت عدم رسیدگی و پیشگیری، پیامدهای ناگواری به دنبال خواهد داشت.

مواردی که نیاز به حمایت همه مسوولان دارد اما تجربه نشان داده که دولت به تنهایی قادر به مقابله با این آسیب ها نیست و رفع آن، نیازمند همکاری گسترده مردم در تمام سطوح پیشگیری و درمان است. بر همین اساس، سازمان های مردم نهاد به دلیل واسط بودن میان مردم و دولت، می توانند با بهره گیری از تمامی خدمات و فعالیت های تخصصی، نقش مطالبه گر را بازی کنند و با بالا بردن حساسیت مردم و مسوولان نسبت به پیامدها، تحولی اساسی در حوزه پیشگیری ایجاد کنند.

در واقع سمن ها، لکه گیر فعالیت هایی هستند که یا از توان دولت خارج است یا این که موارد بسیار مهم تری در راندمان کاری دولت پیش می آید که تمایل و فرصتی برای رسیدگی به این موارد ندارند. به عنوان نمونه در زلزله اخیر در مناطق غربی کشور، سازمان های مردم نهاد نشان دادند که با جلب اعتماد عمومی و مشارکت مردمی، می توانند نقش پدرخوانده را بازی کنند و دست پر مهر خود را بر سر مردم زلزله زده بکشند و لحظه لحظه مطالبات آنان را به گوش مسوولان برسانند.

از این رو گفت سمن ها، سفیران و بازوان دولت در اجرای برنامه‌های اجتماعی و اقتصادی هستند که از درون دغدغه های جامعه می جوشند و با برقراری ارتباط با مردم، نقش موثری را در کاهش آسیب‌های اجتماعی و فرهنگ سازی آن ایفا می کنند.

*دامن گستری سمن ها با برداشتن موانع

سمن‌ها مجموعه‌هایی نیاز محور و مطالبه گر هستند که در صورت توجه و حمایت دولت، از کارایی و خدمت رسانی بهتری برخوردار خواهند بود. همانگونه که در دولت تدبیر و امید توجه ویژه ای به این امر شد که بنابر آمار ها، رشدی 120 درصدی به خود دیدند با این وجود، موانع و دست اندازهای بسیاری همچنان بر کمرنگ بودن نقش سمن ها دخالت دارند. شاید بتوان بخشی از این موانع را ضعف افراد در کار گروهی، نبود اعتماد به دستگاه های اجرایی، مشخص نبودن حیطه ماموریت اعضا، نبود حمایت های مناسب حقوقی و اجتماعی، نبود بانک جامع سمن ها برای افزایش اطلاعات مردم از نحوه عملکرد سازمان های مردم نهاد وگرایش ها و موضع گیری های سیاسی برخی سمن ها نام برد که به عنوان مانعی، سد راه دامن گستری فعالیت آنان شده است.

از سویی دیگر، نبود کلاس ها و دوره های آموزشی استفاده از فنون و ابزار برای اعضای سازمان های مردم نهاد در برخورد با افراد حادثه دیده نیازمند حمایت اجتماعی هم عامل دیگر کمرنگ شدن نقش این سازمان ها شده است. این در شرایطی است که برگزاری دوره های کاهش آسیب و نحوه برخورد با قشر آسیب دیده به خصوص کارتن خواب، معتاد و آسیب دیده اجتماعی از ضروریات بدیهی برای گروه های مردم نهاد و سمن ها است تا مبادا برخوردهای غیر اصولی و احساسی سبب شود تا کار خیری فدای برخورد غیراصولی شود.

مواردی که نظارت بر فعالیت سمن ها و حمایت و هموارسازی مراحل کار آنان باعث خواهد شد تا از وظایف ذاتی خود دور نشده و از انحرافات احتمالی دور بمانند.

انتهای پیام/