لعیا نورانی زنوز/ روایت طلاق همیشه تلخ است و روایت زنان مطلقه تلخ تر اما با وجود تمام سختی ها و دشواری ها نبض زندگی همچنان می تپد و زنان مجبور هستند در طول جاده زندگی شان از پیچ های سختی عبور کنند.

نیک می دانیم که كجروي هاي اجتماعي، انحرافات تا آسیب های روانی و روحی را در برمی گیرد و هزینه های زیادی بر فرد و جامعه تحمیل می کند به همین دلیل قانونگذاران برای کاهش بار احساسی و برخی تبعات فرهنگی طلاق برای افراد مطلقه به فکر وضع قوانین جدید و حذف مهر طلاق از شناسنامه افتاده اند.

به طوری که سازمان ثبت احوال چندی پیش از تهیه پیش نویس طرحی مبنی بر "حذف طلاق از شناسنامه" خبر داده و ابراز امیدواری کرده است که در صورت اجرایی شدن این طرح برخی از مشکلات زنان مطلقه حل شود.

حذف مهر طلاق از شناسنامه زنان از یک منظر گامی مثبت برای تغییر نگاه نه‌چندان مثبت جامعه به آنان و کاهش آثار روحی و روانی طلاق بر زنان است اما پرسش و ابهام‌هایی را نیز به همراه دارد که به باور برخی کارشناسان می‌تواند تبعات منفی داشته باشد.

بدون تردید شنیدن مشکلات، آن هم از زبان زنانی که مهر طلاق در شناسنامه دارند، حقوقدانان و جامعه شناسان می تواند برای تصمیم گیری بهتر، واقعیات را عیان تر مطرح و با چاره جویی از نکات منفی طرح های مطرح شده کفه ترازو را به سمت حل مشکلات زنان سنگین تر کند.

خانم 43 ساله ای می گوید: بعد از 16 سال زندگی مشترک، کارمان به طلاق کشیده شد و من در قبال گرفتن فرزندم از تمام حق و حقوقم گذشتم و یک ریال از همسرم دریافت نکردم.

"پری-م" می افزاید: بعد از طلاق ابتدا در منزل پدرم با پسرم زندگی می کردم، اما رفت و آمد خواهر و برادرانم و ارتباط آنها با فرزندانشان موجب شد تا پسرم کمبود پدرش را احساس کند و مجبور شدم زندگی مستقلی را شروع کنم.

وی اضافه می کند: برای امرار معاش تصمیم گرفتم مشغول به کار شوم و هر جا با ارائه شناسنامه متوجه طلاق من می شدند یا پذیرش نمی کردند یا مورد بی احترامی و آزار و اذیت از سوی برخی افراد قرار می گرفتم و مجبور شدم به خانه پدرم برگردم.

این خانم تاکید می کند: قطع یقین نبود مهر طلاق در شناسنامه، برخی از مشکلات امثال من را برای زندگی آینده حل می کند، امیدوارم این طرح در صحن مجلس به تصویب برسد.

در مقابل این خانم برخی دیگر مانند یک مادر 59 ساله که سه پسر ازدواج نکرده دارد، معتقد است که برداشتن و حذف مهر طلاق موجب ایجاد برخی مشکلات می شود و دست برخی افراد را برای سوءاستفاده ها باز می گذارد و به راحتی برخی از زنان مطلقه می توانند، ادعا کنند که مجرد هستند و به این ترتیب اعتماد در جامعه کاسته می شود.

وی ادامه می دهد: اگر پسران من اقدام به ازدواج کنند چگونه می توانند به پاک بودن شناسنامه فرد مورد نظر خود اعتماد کنند؟

از نظر واقعیت های حقوقی مخالف هستم

یک وکیل دادگستری و فعال حقوق زنان می گوید: در حال حاضر حذف واژه طلاق برای بانوان مطلقه ای که دوشیزه هستند، امکان پذیر است اما اگر این موضوع به تصویب برسد این امکان برای همه بانوان مطلقه فراهم می شود که از نظر واقعیت های جامعه موافق ولی از نظر واقعیت های حقوقی مخالف هستم.

زهره ارزنی با بیان اینکه جامعه ما با مقوله طلاق خصوصا درباره زنان مواجهه خاصی دارد، می افزاید: متاسفانه فرهنگ ما یک ذهنیت منفی را اولا برای پدیده طلاق و ثانیا در رابطه با زنان مطلقه به ‌وجود آورده است به طوری که تبعات منفی واکنش‌های اجتماعی نسبت به این زنان در محیط کار و اجتماع آزاردهنده است.

این حقوقدان اذعان می کند: از طرفی مردان جامعه ما ممکن است در کلام برابرخواه باشند اما در نهان ترین وجود خود "من برتر" را دارند و نمی توانند به راحتی بپذیرند که همسرشان قبلا با فرد دیگری زندگی مشترک داشته است لذا به دلیل این نگاه منفی، زنان مطلقه به جای تمرکز بر این که چه کسی مناسب زندگی مشترک با آنهاست به این فکر می کنند که آیا کسی حاضر است آنها را با این برچسب بپذیرد یا نه؟

حذف ثبت طلاق از شناسنامه فرهنگ پنهان کاری را گسترش می دهد

 وی می گوید: بنابراین با توجه به واقعیت های موجود جامعه، حذف ثبت طلاق از شناسنامه فرهنگ پنهان کاری در ازدواج را گسترش می دهد هر چند که امکان استعلام ازدواج قبلی پیش بینی شده است.

این وکیل دادگستری یادآور می شود: معتقدم که اینگونه قوانین نه تنها بسترساز رفع مشکلات برای ازدواج مجدد نخواهد بود بلکه خود زمینه‌ساز چالش‌هایی خواهد بود که با تکیه بر قانون، اثرات منفی این قضیه را بیشتر خواهد کرد.

ارزنی ادامه می دهد: با تصویب و اجرای این طرح تکلیف زنانی که دارای فرزند هستند، چه خواهد شد؟ آیا پدر یا مادر بودن را می توان کتمان کرد؟ بر هر عقل سلیمی آشکار است که بسیاری از زنان مطلقه دارای فرزند هستند و نام فرزند در شناسنامه قید می شود؛ اگر اسم مرد حذف شود تکلیف آینده فرزندان چه می شود؟

طرح حذف طلاق صورت مساله را پاک می کند

به گفته این حقوقدان این طرح تنها صورت مساله را پاک می کند اما مشکلات و حاشیه های طلاق را به قوت خود باقی می گذارد.

وی اضافه می کند: در حال حاضر شناسنامه جایگاه خاصی ندارد و تمام امورات با کارت ملی انجام می گیرد لذا سازمان ثبت احوال می تواند با صدور بخشنامه ای اعلام کند که شناسنامه فقط برای ثبت وقایع زندگی نیاز است.

ارزنی ادامه می دهد: راهکار دیگر این است که در شناسامه فقط مشخصات فرد نوشته شود نه احوالات شخصی و با توجه به اینکه مساله طلاق به احوال شخصی یک فرد برمی‌گردد می توانند از ثبت آن در شناسنامه خودداری و در صورت نیاز از سامانه ثبت احوال استعلام کنند.

این وکیل دادگستری خاطرنشان می شود: زنان مطلقه باید با اتفاق تلخی که در زندگیشان پیش آمده مواجهه منطقی داشته باشند و قبول کنند که این طلاق اتفاق افتاده و به هیچ وجه نمی توان آن را کتمان کرد چون گذشته قابل پاک شدن نیست.

وی می گوید: زنان مطلقه قربانی یک زندگی ناموفق می‌باشند پس با پذیرش واقعیت، نباید آن را به عنوان یک تابو تلقی کنیم.

ثبت عنوان طلاق آسیب‌زاست

جامعه شناس و مدرس مراکز آموزش عالی استان آذربایجان غربی نیز می گوید: طلاق به لحاظ اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی تبعات جبران‌ناپذیر بسیاری به دنبال دارد و ثبت عنوان طلاق نیز در شناسنامه به لحاظ فرهنگی در بسیاری از عرصه‌های اجتماعی آسیب‌زا شده است.

دکتر علی معین‌فر، می افزاید: زنان مطلقه سال‌هاست با مشكلات عديده فرهنگی، اجتماعي و... مواجه هستند و برچسب مطلقه بودن در بسياري از موارد براي آن‌ها دردسرهايي را ايجاد كرده؛ برچسبي كه به نوعي باعث تضييع برخي از حقوق آن‌ها شده است.

وی با بیان اینکه حذف واژه طلاق از شناسنامه زنان دارای آثار مثبت و منفی است که تبعات مثبت آن از بعد فرهنگی بیشتر از منفی است، اضافه می کند: این کار می‌تواند از نظر روحی و روانی زنان در جامعه بسیار مؤثر باشد و راه دسترسی زنان مطلقه به مطالبات خود یعنی داشتن شغل و حضور فعال در جامعه را بهبود بخشد چراکه قید کردن واژه طلاق و اسم همسر سابق فرد تأثیر منفی بسیاری در روح زنان می‌گذارد و برای ارائه شناسنامه در جامعه به فرد استرس وارد می کند که دیگران نیز از این واقعه اطلاع خواهند یافت.

باید مشکلات زنان مطلقه را تسهیل کنیم

مدرس مراکز آموزش عالی استان از دیگر تبعات فشار روانی طلاق را ارزش گذاری منفی و کاهش اعتماد به نفس زنان می داند و خاطرنشان می کند: باید مشکلات را تسهیل کنیم تا افرادی که مطلقه هستند راحت تر بتوانند ازدواج کنند چون ماندن واژه طلاق خود می تواند مانعی برای ازدواج دوم باشد بنابراین با حذف واژه طلاق مشکلات روانی فرد تسهیل می شود.

معین فر می گوید: این طرح وجهه اجتماعی فرد را بهتر حفظ می کند و باعث می شود رغبت بیشتری به ازدواج بعدی داشته باشد، اگر چه این طرح به این شکل نکات منفی هم مانند پنهانکاری دارد.

این جامعه شناس در ادامه سخنان خود به تبعات منفی طرح حذف واژه طلاق از شناسنامه زنان مطلقه اشاره می کند و اظهار می دارد: ازدواج رابطه‌اي خاص ميان دو شريك زندگي است كه پنهان‌كاري در آن بسيار خطرناك است.

مدرس مراکز آموزش عالی استان متذکر می شود: با توجه به شرایط فرهنگی حاکم، در جامعه ما به دوشیزه ها در مقایسه با زنان مطلقه امتیاز بیشتری داده می شود به این دلیل تعدادی از بانوان ازدواج سابق خود را پنهان می کنند که بعد از ازدواج با آشکار شدن موضوع تعارضات، ناسازگاری ها و اختلافات جدی‌تری در خانواده‌ها ایجاد می شود.

وی می افزاید: خانم مطلقه‌اي كه قصد ازدواج مجدد دارد به اعتبار اينكه در شناسنامه‌اش ازدواج قبلي‌اش درج نشده به كلي منكر طلاق قبلي شود به هيچ وجه پذيرفته نيست و باعث مي‌شود كه ازدواج دوم از آغاز بر مبناي دروغ، فريب و کلاهبرداری قرار گيرد.

پایه ازدواج صداقت است

این جامعه شناس تاکید می کند: پایه ازدواج صداقت است و برای ازدواج، زن و مرد باید به این اصل پایبند باشند.

معین فر با بیان اینکه تربیت، شناخت، فرهنگ و دیدگاه جامعه نسبت به زنان مطلقه باید تغییر کند، متذکر می شود: لازم است نگاه جامعه به زنان مطلقه تغيير يابد و آن‌ها جزيي از بدنه اجتماعي محسوب شوند تا بتوانند در سايه اعتماد جامعه روزگار بگذرانند نه اينكه با ايجاد مشكلاتي آن‌ها را به انزوا بكشانيم که این مهم نيازمند فرهنگ‌سازي است.

در پایان باید گفت اگر چه ممکن است این طرح کمی از بار مشکلات زنان مطلقه را کاهش دهد اما احتمالاً مشکلاتی را هم برای آنها ایجاد ‌کند لذا باید با بررسی دقیق دید آیا این قانون هدفی که در نظر دارد را تأمین می‌کند.

نکته مهم تر اینکه پیامدهای طلاق به بافت فرهنگی و ارزشی هر جامعه‌ای وابستگی مستقیم دارد حال آیا با حذف مهر طلاق از شناسنامه، این مشکلات زدوده می شود؟ نگاه خویشاوندان و دوستان به موقعیت این گروه از زنان تغییر خواهد یافت؟

بنابراین ضروری است در جاده پرپیچ و خم «طلاق»، ساز ناکوک زندگی برای زنان «مطلقه» کوک شود نه اینکه بر مشکلات افزوده شود.

انتهای پیام/