فضای مجازی پا به پای تحولات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی این سال‌‌ها رشد کرده است.

به گزارش نای قلم، اینکه ایران در بین کشورهای جهان از نظر تعداد کاربران در مقام‌های بالایی قرار دارد به روشنی غرور آفرین است. گسترش فضای مجازی و افزایش کاربران به معنی رشد آگاهی در جامعه است و بدیهی است که رشد جامعه هدف اصلی همه نخبه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است.

نگاه به اطلس کاربران فضای مجازی در جهان نشان می‌دهد که ایران در بین کشورهای منطقه بر بلندایی ایستاده است که رسیدن به آن به آسانی ممکن نیست. در اطلس فضای مجازی جهان، همه کشورهای همسایه در تاریکی فرورفته‌اند و با رنگ خاکستری تیره نشان داده شده‌اند.

نکته مهم این است که کاربران این فضا لامحاله با مفاهیم امنیتی آن آشنا هستند و دریافته‌اند که نقطه ضعف‌های این ابزار موثر در کدام محدوده‌ها قرار گرفته است. اگر چه مسدود شدن برخی مجراهای مجازی به سال‌ها قبل برمی‌گردد اما در دی ماه سال گذشته بود که تردید در ادامه فعالیت شبکه‌های اجتماعی و مشخصا تلگرام به اوج رسید.

شرایط امنیتی در آن روزها اقتضائاتی داشت و چون با صراحت مطرح شد، عموم کاربران آن را دریافتند و پذیرفتند. دولت بر عهدی که بسته بود ماند و پس از آرام شدن فضا، اجازه نداد که بخش‌های اقتصادی حمل شده بر این فضا آسیب ببیند. تلگرام برگشت. تلگرام برگشت اما از همان روزها و به دلایل مختلف به صدر خبرها می‌آمد. بخشی از سیاسیون انسداد آن را می‌خواسته‌اند، دولت به تاسی از مردم نه. سرانجام سخن علاءالدین بروجردی که در روزهای ابتدایی سال منتشر شد، بار دیگر کشمکش‌ها را به سطح خبرها کشاند. وی گفته بود: تصمیم اتخاذ شده که تلگرام جای خود را به یک سامانه ملی بدهد و فکر می‌کنم حداکثر تا پایان ماه جاری (فروردین‌ماه) این اتفاق خواهد افتاد.

دولت بر دیدگاه خود مانده بود تا اینکه خروج مسئولان ارشد و برخی چهره‌های سیاسی و دولتی‌ها از تلگرام این شائبه را تقویت کرد که ماجرا به نقطه پایانی نزدیک می‌شود.

ترجیع‌بند خروج

مبنای انسداد تلگرام بر این باور استوار است که اکنون زمان برای تقویت شبکه‌های داخلی فراهم شده است. در کنار مطرح شدن احتمال از دسترس خارج شدن تلگرام، چند پیام‌رسان داخلی فعال‌تر شدند تا بتوانند کاربران را جذب کنند.

برخی اعتقاد دارند که رفتن کاربران داخل کشور به سوی پیام‌رسان‌های داخلی نقطه آغاز است و در صورت استقبال نقاط ضعف پیام‌رسان‌های داخلی برطرف می‌شود. خروج اعضای دولت از تلگرام در همین راستا تعبیر شد که زمان آن رسیده که داخلی‌ها تقویت شوند.

خروج مسئولان وضعیت خوبی نبود و این کار در افکار عمومی این ظن را تقویت کرد که گویی مقاومت در برابر انسداد به پایان رسیده است. مساله مهم و شایسته دقت نظر این است که پیام‌رسان‌های داخلی باید خود را در این فضا نگه دارند و آماده پذیرش کاربران باشند اما لازم است کاربران به میل و رغبت خود وارد پیام‌رسان‌های داخلی شوند و برای اینکه چنین اتفاقی بیفتد داخلی‌ها باید خود را تقویت کنند و به سطح رقابتی برسانند. رقابت به این معنا که نه تنها کاربران داخلی بلکه نگاهشان به کاربران جهان باشد. چه اشکالی دارد؟ اما وقتی چنان که وزیر ارتباطات می‌گوید: سیاست فیلترینگ به تنهایی پاسخگو نخواهد بود، دقیقا به همین معنی نظر دارد. بدون تقویت پیام‌رسان‌های داخلی نمی‌توان تصور کرد که انسداد راه موثری است.

مرتضی خبازیان زاده