لعیا نورانی زنوز/ طبیعت بکر و زیبای شهر زنوز، چشمه ها و تفرجگاه های فراوان، در کنار پوشش انبوه گیاهی از زیبایی های خداوندی است که جلوه خیره کننده رنگ هایش هنرمندانه در مقابل دیدگان گسترانیده می شود.

با آغاز فصل بهار کوه‌های این دیار رویایی ردای مخمل گونه‌ ای از گیاهان خوش عطر بهاری را بر تن می کند و به عنوان مظهری روشن از نوزایی طبیعت رخ می نمایاند.

گیاهان خوش عطر بهاری غذای لذیذی را برای مردم به ارمغان می آورند که استفاده خوراکی و دارویی از آنها در طول اعصار در فرهنگ کهن این دیار ریشه دوانده و با محیط زیست، آداب و سنت‌های منطقه آمیخته شده است، به طوری که در این فصل از سال گروه هایی از خانواده‌ها را در کوهپایه‌ها و دشت های مناطق مختلف زنوز می‌توان در حال جمع‌آوری گیاهان خوراکی مشاهده کرد.

سبزی های وحشی خوردنی یملیک (شنگ)، چوبان اپبیی، بوغاز تیکانی، توشلوجا (ترشک)، شیوره ن (خاکشیر)، پتک اوتی،  قره خوت، داغ یونجاسی، گوبه لک (قارچ خوراکی)، چاتلان قوش، چوچه گولی، دونبالان و غیره هستند که در مجموع در مناطق آدنه، ماهار، سویوق بولاغ و قیزیل گول زنوز می رویند.

بانوان هنرمند زنوز در ایام بهار اغلب غذاهای خود را با انواع گیاهان کوهی چون آغجا باش، سوروللی، اوغلان اوتی، قازیاغی (قزیاغی)، چوبان اپبیی، کهلیک اوتی (کاکوتی)، کیریش (آویشن)، جاجیق، قوزی قولاغی، خنچه لیش، کاف گیله (کفگیله)، پیاوا، دوه دابانی، اوه لیک، چیچک، گزنه، یارپوز (پونه)، سارومساغ، کلمه کشیر، خوروز بودی، یاغلیجا، قوش اپیی، گیلالیجا، قوش دیلی، اونونجا، پرپینه، قیزممه سی، داغ مرزه سی، داغ گشنیزی، تولکی قویروغی و... طبخ می کنند که انواع خورشت ها، بورانی، نان، آش و کوکو را شامل می شود.

خیتاب یا ختاب نیز نوعی نان سنتی زنوز است که در واقع از آن به عنوان یک نان شکم‌پر می‌توان نام برد.

ماده اصلی نان سنتی ختاب سبزی های رایج کوهی است به همین دلیل این نان یک غذای بهاری و فروردینی محسوب می‌شود.

سبزی های کوهی پخته قسمت اصلی مغز ختاب را تشكیل می دهد که می توان به آن پیاز سرخ شده، ادویه و تخم مرغ اضافه کرد.

در داخل خمیر نان آماده شده مقداری از مغز ختاب را قرار می‌دهند و روی خمیر را نیز می توان با زرده تخم مرغ و كنجد پوشش داد تا طعم و شكل آن جذاب باشد. بعد از سرخ شدن خمیر در داخل تنور یا در داخل ظرف كیك پزی و یا فر، ختاب ها آماده است و می‌توان آن را به شکل دلخواه در سفره قرار داد.

شایان ذکر است، یارپوز (پونه)، بابونه، کهلیک اوتی، پولوک (پولوح) که خاصیت آنتی بیوتیک دارد، شیوه رن (خاکشیر)، مریم نخودی، گل گاوزبان، ختمی، بنووشه (بنفشه )، امن کومه جی، بیزووشه و گزنه از جمله گیاهان دارویی و زالزالک (گیج)، ایت بورنی (نسترن) میوه تازه، خشک و دانه های خشک، زرشک، قیزیل گول (گل محمدی ) را نیز می توان از جمله درختچه ها و بوته های دارویی رایج در منطقه عنوان کرد(وبلاگ زنوز).

ناگفته نماند هر چند سبزی های کوهی در میان مردم از محبوبیت خاصی برخوردارند و در فصل بهار به سبدغذایی خانوارها اضافه می شوند ولی برداشت بی رویه، زودهنگام و بدون برنامه آنها مطمئناً طی چند سال آینده باعث می شود این گیاهان به مانند بسیاری از گونه های گیاهی دیگر به خاطره تبدیل شوند.

با ورود به فصل بهار و رشد جمع‌آوری گیاهان خودرو، مسئولان و کارشناسان منابع طبیعی و حفاظت محیط زیست نیز، نگرانی خود را از خطر تخریب طبیعت اعلام می‌دارند و خواستار حفاظت از منابع طبیعی و دقت در جمع‌آوری گیاهان می شوند.

 گیاهان کوهی و دارویی جزء ذخایر منابع طبیعی هستند لذا ضروری است با اتخاذ سیاست ها و راهکارهای مناسب و مبتنی بر روش های علمی و صحیح در تمام ابعاد کاشت، داشت، برداشت در حفظ و حراست آنها کوشا باشیم.

امید است مسئولان استانی نیز با راه اندازی کارخانه های فرآوری و بسته بندی مناسب این گیاهان کوهی ارزشمند، حمایت از تولیدکننده ها و اتخاذ تدابیر و سیاست های صحیح بتوانند از ظرفیت های موجود این سرمایه های طبیعی در راستای رشد و شکوفایی اقتصاد زنوز استفاده کنند.

انتهای پیام/