محمد ستاری / رسانه های اجتماعی و فضای مجازی بخش مهمی از زندگی افراد را به خود معطوف و مشغول ساخته و اثرات بسیار بر سایر عناصر زندگی اجتماعی گذاشته است. از این رو جدی گرفتن سواد رسانه ای و مبادی آن گریز ناپذیر است.

طی دهه های گذشته جغرافیای نوینی در عرصه جهانی رخ عیان نموده است. زمان و مکان در حال فشرده شدن و جهان مسطح شده است ؛ به این معنی که فناوری نوین ارتباطی مرزها را درنوردیده و ابعاد تازه ای پیش روی بشر نهاده است.

پیشرفت ابزار و فناوری های متنوع و در نظرگرفتن نقش سرعت ارتباط در آنها گویای این مدعا است. پیشرفت های حوزه های زیرساختی، سخت افزاری و نرم افزاری موجب تکامل کیفیت ارتباطات در این دوران شده است. با برداشته شدن فاصله و گسترش ارتباطات، رسانه های کاغذی رسانه های دیجیتال و الکترونیکی تبدیل به شده اند.

از طرفی با پایان یافتن عصر انحصار رسانه ها، اطلاعات با افراد عجین شده و سرعت تولید و انتقال اخبار و اطلاعات به سرعت نور نزدیک می شود. این فرایند از طریق ابزارها و نرم افزارهای جدید صورت می گیرد.

رسانه هایی که در این فضا شکل گرفتند، برخلاف رسانه های سنتی که یک طرفه و عمودی بودند، دارای سویه های تعاملی (دوطرفه) و افقی است. این رسانه های جدید ویژگی هایی دارند که بر خلاف رسانه های الکترونیک، مثل رادیو یا تلویزیون، بر بستر اینترنت به کاربران خود خدمات ارایه می دهند.

با این حال پرسشی که ذهن ها را به خود معطوف ساخته این است که تا چه میزان این سواد اینترنتی یا رسانه ای توانسته همگام با رشد و توسعه چشمگیر رسانه های نوین ارتباطی حرکت کند

از آن جایی که رسانه های اجتماعی و فضای مجازی بخش مهمی از زندگی افراد را به خود معطوف و مشغول ساخته، اثرات بسیار بر سایر عناصر زندگی اجتماعی گذاشته است. بخشی از سبک زندگی و فرهنگ جوامع نیز از طریق اطلاعات و تصاویری که از طریق رسانه‌های نوین دریافت می‌کنند، متاثر می شود.

جهان زیست انسان ها با فراگیر شدن استفاده از رسانه های مجازی، دوگانه ای از ساحت واقعی و مجازی ایجاد کرده و انسان مدرن را به نوعی گسیختگی هویتی دچار ساخته است. این درهم تنیدگی میان واقعیت و مجاز نیازمند متعادل ساختن استفاده از فضای مجازی است.

همانسان که استفاده از ابزارها، نیازمند آموزش و راهبردهایی در راستای نحوه مصرف آن ها است، با استفاده صحیح و افزایش سواد رسانه ای، می توان بجا و متناسب از رسانه های نوین بهره گرفت.

سواد رسانه ای که آمیزه‌ای از تکنیک‌های بهره‌گیری موثر از رسانه‌ها و کسب بینش و درک برای تشخیص رسانه‌ها از یکدیگر است تا حدودی می تواند به شناخت و نگرش و رویکردی درست در زمینه استفاده از رسانه های نوین و فضای مجازی بیانجامد.

تحقیقات نشان داده است که افراد موفق تر انتخاب های برگزیده تری از رسانه ها دارند، زیرا آنها به گونه ای هدفمند تر و گزیده تر از رسانه ها بهره می گیرند که البته بخشی از این مساله نیز به داشتن سواد رسانه ای باز می گردد.

باز بودن فضای مجازی و محتوای فراوان آن، نیازمند سازکاری برای آموزش، کنترل و نظارت است تا تهدیدها به فرصت تبدیل شوند. تجربه نشان داده که این مساله با توجه به گسترش روزافزون فناوری های تازه چندان آسان نیست اما شدنی است. بنابر این با سیاستگذاری و رسیدن به سازوکاری مناسب می توان به استفاده بهتر از فضاهای مجازی دست یافت.

بر اساس برخی آمارها، نمره سواد رسانه‌ای کشور طبق پژوهش‌هایی صورت گرفته 12 از 100 است. این آمار نشانگر آن است که ارتقای سواد رسانه ای باید مدنظر و در دستور کار قرار بگیرد.

نکته مهم آنکه به علت میزان ضریب نفوذ رسانه های اجتماعی، نداشتن سواد رسانه ای می تواند به مثابه رانندگی در جاده ای پر خطر بدون گواهینامه رانندگی باشد. از این رو جدی گرفتن سواد رسانه ای و مبادی آن و تبدیل تهدیدهای آن به فرصت امری گریز ناپذیر است.

انتهای پیام/