وحیده شاه‌حسینی/ سواد و سوادآموزی مفاهیمی هستند که در طول تاریخ و همگام با پیشرفت ارتباطات و تکنولوژی‌های ارتباطی، دستخوش تغییر شده‌اند. روزگاری داشتن سواد سنتی و قدیمی به خواندن و نوشتن و درک نشانه‌های الفبایی موردنیاز نزد قشر قلیلی از جامعه محدود می‌شد.  همگام با دوره رنسانس و انقلاب اول صنعتی و اختراع و گسترش چاپ کتاب و روزنامه، این سواد سنتی به نیاز و الزامی برای عموم تبدیل شد.

انقلاب صنعتی دوم و ظهور رسانه‌های الکترونیکی مانند رادیو، تلویزیون، فیلم، تلفن و...، سواد سمعی و بصری و همچنین ظهور اینترنت و رسانه‌های دیجیتالی، سواد تکنولوژیکی و دیجیتالی را می‌طلبید. اینک الزام و نیاز عصر جهانی‌سازی اطلاعاتی و انفجار دانش و جامعه دانایی، داشتن سواد رسانه‌ای است.

برای ارتقای سواد رسانه‌‌‌ای باید در مرحله نخست، توانایی فهم و درک روایت‌ پیام‌های گوناگون در افراد شکل گیرد؛ زیرا پایه تمام آموزش‌های دیگر سواد رسانه‌ای ابتدا منوط به درک پیام است. در این میان اولویت اصلی آن است که آموزش این مهارت از نخستین سال‌های کودکی آغاز شود. 

در این سنین، کودک باید شناخت بیشتری از تفاوت‌های داستان و غیرداستان، تبلیغات و سرگرمی، واقعی و ساختگی به دست آورد و شیوه برقراری ارتباط میان عناصر پیرنگ را با استفاده از تسلسل زمانی و با شناخت انگیزه‌ها، کنش‌‌‌ها و پیامد داستان دریابد. بلندخوانی کودکان را در کسب مهارت‌‌‌های دانشی که موردنیاز سواد رسانه‌‌‌ای است، کمک می‌‌‌کند و زمینه کسب مهارت‌‌‌های انتقادی و خلاق را فراهم کرده و آنان را برای حضور در حلقه کندوکاو و آموزش گفت‌‌‌وگومحور آماده می‌‌‌كند.  بلندخوانی برای کودکان، شامل مجموعه دانش‌‌‌ها و مهارت‌‌‌هایی است که پیش‌‌‌نیاز آموزش مهارت‌‌‌‌‌‌های مهم خواندن و نوشتن است و کسب این مهارت‌‌‌ها منجر به موفقیت‌‌‌های بعدی کودکان در سوادآموزی می‌شود. افزون بر این، بلندخوانی دایره لغات کودکان را افزایش داده و استفاده و کاربرد صحیح کلمات و جملات را از نظر دستور زبانی به آنها یاد می‌‌‌دهد. کودکان در روند بلندخوانی با جریان روایت آشنا می‌‌‌شوند. آنها با بلندخوانی زبان معیار را می‌‌‌آموزند و این امر متفاوت از آن چیزی است که آنان در محاوره و از طریق تلویزیون می‌‌‌آموزند. بلندخوانی سبب می‌‌‌شود کودکان تخیل خود را برای کشف مردم، مکان‌‌‌ها، اتفاقات و... با توجه به تجربیاتشان داشته باشند. 

با برگزاری جلسات بلندخوانی، زمینه دانشی خردسالان درباره موضوعات افزایش می‌یابد. همچنین آنها می‌توانند در مورد شخصیت‌‌‌ها، طرح داستان و... صحبت کنند و نیز دانشی راجع به شیوه‌‌‌ و ساختارهای متفاوت نوشتن به‌دست آورند.   بلندخواني زمان تمرکز کودکان را براي شنیدن افزایش مي‌‌‌دهد.

جنبه ناخوشایند زندگي امروزي، پراکندگي آن است و بزرگ‌سالان همواره از کاهش زمان تمرکز کودکان شکایت دارند. فرهنگ امروزي مانع از تمرکز و توجه است چراکه ده‌‌‌ها شبکه تلویزیوني و ده‌‌‌ها برابر آن، شبکه ماهواره‌‌‌ای و پایگاه‌‌‌هاي اینترنتي وجود دارد؛ پدیده‌‌‌ای که در گذشته وجود نداشت! امروزه در برنامه‌‌‌ها و فیلم‌‌‌ها، دائما با چرخش زاویه دوربین روبه‌‌‌رو هستیم. دو ثانیه از این زاویه، سه ثانیه از زاویه بازتر، چهار ثانیه از زاویه نزدیک و همین‌طور تا آخر. وقتی به‌‌‌طور روزانه با پدیده پراکندگي سروکار داریم، توانایي تمرکز روی جزئیات را از دست می‌‌‌دهیم؛ چیزي که خلاف یادگیري است. ذهن کودکانی که جلوی تلویزیون می‌‌‌نشینند، به زمان‌‌‌هاي کوتاه، سرعت‌‌‌هاي بالا و هیجانات متوالي عادت مي‌‌‌کند و مهارت تمرکز و دقت براي مدت طولاني را از دست می‌‌‌دهد. تعداد دانش‌آموزان بیش‌فعال مدارس، خود حاکي از وجود کودکاني است که قربانی این محیط شده‌‌‌اند.  بلندخوانی براي کودكان، درست خلاف این وضعیت است و توجه آنها را به صدا، تصویر و جزئیات گوینده تقویت مي‌‌‌کند. بلندخواني و سپس خواندن متن‌‌‌ها، بر محور لذت‌بخش‌‌بودن و علاقه‌داشتن، مهارت تمرکز را براي کودکان به ارمغان مي‌آورد. البته بايد توجه داشت که بلندخوانی با صرف لذت‌بردن کودکان از یک کتاب جالب متفاوت است؛ اگرچه بلندخوانی لذت را نیز به همراه دارد.  باید توجه داشته باشیم که رسیدن به اهداف بلندخوانی امری بطی‌السیر است.

یکی از کارهایی که برای دستیابی به این مهم می‌توانیم انجام دهیم آن است که بلندخوانی برای کودکان را از چند کتاب تصویری و جذاب در طول روز آغاز کنیم. خواندن امری اکتسابي است و کودك هرچه بیشتر بخواند، بهتر می‌‌‌خواند و هرچه بهتر بخواند، بهتر درك می‌‌‌کند و درك بهتر هنگام خواندن، یادگیري را برای کودک بامعنا مي‌‌‌كند.

هر بلندخواني مانند یک تبليغ رسانه‌‌‌اي براي كتاب‌خواني است. انتظار می‌رود با لذت‌بخش‌کردن زمان‌های بلندخوانی برای كودك، جمع امتيازات خواندن و خواندني‌‌‌ها در دوران رشد او از امتياز ساير جاذبه‌‌‌هاي اطراف وي مانند تلويزيون و بازي‌‌‌هاي رايانه‌‌‌اي پيشي گیرد و کودک در این زمینه به خودبسندگی و خود‌جوشی برسد که این امر می‌‌‌تواند در تنظیم رژیم مصرف رسانه‌‌‌ای کودک نیز مؤثر واقع شود.

انتهای پیام/