پریسا علیلو / در گذشته سن سالمندی زنان ۶۰ سال بوده اما در حال حاضر بعلت مسائلی چون افسردگی و بیماری ها به ۵۸ سال رسیده است حال که سالمندی ایران زنانه هست و در آینده با پدیده سالمندی کشور روبرو هستیم چقدر به حقوق زنان سالمند توجه کرده ایم.
با وجود اینکه در فرهنگ کشور، احترام و تکریم سالمندان از ارزش بسیار بالایی برخوردار است اما متاسفانه اینگونه ارزش های کاربردی بیشتر به سمت شعار میل می کند و با ورود کشور به دوره سالمندی، نارضایتی سالمندان از رفتارهای خانوادگی و اجتماعی نیز افزایش پیدا می کند.
عدم برنامه ریزی و عدم ایجاد تسهیلات برای آنها من جمله امکانات رفاهی، تأمین مسائل اقتصادی و درمانی و بیمه، تشویق رسانه برای ترویج منزلت اجتماعی سالمندان و نیز آموزش خانواده برای نگهداری از آنها و استاندارد سازی خانه های سالمندان از اهم کمبودها در این زمینه است.
سالمندان به عنوان هویت هر جامعه که منبع ارزشمندی از تجارب و سلایق عمومی و عامل انتقال اطلاعات ملی به نسل آتی هستند، می توانند در نظام خویشاوندی و نیز کاهش آسیب های اجتماعی مفید واقع شوند که در شرایط کنونی خود بدل به نوعی آسیب اجتماعی شده اند که کوتاهی در این زمینه، فروپاشی اصلی ترین عنصر اجتماع یعنی خانواده را موجب شده و در وهله بعدی موضوع قابل بررسی، تضییع حقوق این قشر است که به جهت ضعف جسمانی و کهولت از طرف عناصر مختلفی چون فرزندان، قوانین و اجتماع تضییع می شود.
زنان به عنوان غالب سالمندان کشور بیشترین اجحاف را در حقوق خود دارا هستند . تغییر ناگهانی سرپرست خانواده با فوت همسر، عدم بیمه زنان غالبا خانه دار و همچنین نگاه اجتماعی و فرزندان سهل انگار و عدم آشنا با حقوق این قشر، بیشترین آسیب ها را متوجه خود کرده است.
با توجه به این موارد انتظار می رود که با تدوین و تصحیح قوانین جاری و نیز گنجاندن موارد آموزشی در مفاد درسی و تکرار و پیگیری رسانه ها, می تواند تا حدود قابل توجهی این نقیصه را جبران نماید .
سالمندان به جهت اینکه احساس فرسودگی و ناکارآمدی می کنند، از جامعه منزوی می شوند و جامعه نیز از این رفتار استقبال می کنند که پیچیدگی و روحیات فردی سالمندان نیز در این حالت نادیده و غیرقابل بررسی می شود. ایجاد اعتماد به نفس در سالمندان با ایجاد بسته های فعالیتی جسمی و ذهنی می تواند آنها را در حد مقبولی در بستر جامعه حفظ کند و موجب تقویت هویت فردی و احساس مفید بودن نماید.
مطالعات آماری نشان می دهند که سالمندان نیز در معرض خشونت های رفتاری قرار دارند که احساس گناه و احساس سربار بودن را در آنها موجب می شود که به لحاظ قرار گرفتن در دوره پایانی زندگی خود، مشکلاتی چون تنهایی، از کار افتادگی، معلولیت و بیماری و احیانا بی سرپرستی و فقر را نیز به دوش کشند که آسیب های وارده را تشدید می کند.
در خانواده های سنتی غالبا سالمندان فارغ از محل سکونت که میتواند مجزا و یا مشترک با سایر اعضای خانواده باشد، دارای جایگاه ویژه و محوری هستند که خانواده چه با رضایت قلبی و یا تحت فشار ملزم به رعایت این جایگاه هستند که در هر دو حالت سالمند میتواند اعتماد به نفس خود را حفظ کند و با حفظ و ثبات نظام خویشاوندی، مشکلات درون فامیلی را نیز ترمیم نماید اما در خانواده های مدرن که خانه بیشتر به عنوان محلی برای استراحت محسوب می شود، سالمند دارای جایگاه لازم نیست و در اغلب موارد خواسته و میل او سرکوب می شود و نقشی در تصمیم گیری هایی نظیر, تعیین محل زندگی، ارتباط های فامیلی و ازدواج فرزندان و ...ندارد. در این شرایط سالمند احساس تحقیر می کند خود را به خانواده تحمیل شده می یابد که در معرض حالت های عصبی قرار می گیرد و با لجاجت و پرخاشگری اعلام وجود می کند و زمانی که متوجه می شود قدرت ورود به کانون توجه ندارد، خود را مزاحم تلقی می کند و خواهان جدایی از خانواده می شود که به لحاظ بار مالی و عدم قدرت اداره خود، بالاجبار به حضور فیزیکی خود در کنار اعضای جوانتر خانواده ادامه می دهد اما به لحاظ روحی با فرسایش عمیقی روبرو می شود.
با ورود به عصر مدرنیته، مشکلات سالمندان به طرز چشمگیری افزایش خواهد یافت و مواردی از قبیل بیکاری و مشکلات اقتصادی، تغییر ارزش های فرهنگی و کمرنگ شدن عطوفت و مهر در ساختار خانواده، ترجیح مسائل روزمره به آگاهی از نحوه نگهداری از سالمندان و ... در این امر آسیب هایی جدی برای این قشر را در پی خواهد داشت که سیاستگزاران فرهنگی و برنامه نویسان اجتماعی را مکلف می کند که مشی راهبردی در این خصوص تدوین نمایند به طوری که جایگاه محوری سالمندان همچنان حفظ و تکریم آنها به عنوان سرمایه های معنوی در خانواده و اجتماع به امری لازم و واجب درآید.
انتهای پیام/ |
