زمستان سال ۹۳ بود که 350 نفر از کارگران بیکار شده معدن آق دره مقابل آن تحصن کردند. این تحصن‌ها به سال 95 هم کشیده شد تا اینکه با شکایت ‌کارفرما و نگهبانان معدن آق‌دره از متحصن‌ها ۱۷ نفر از کارگران بیکار شده به مجازات‌های شلاق و جریمه نقدی محکوم شدند. اجرای حکم شلاق بازتاب بسیاری گسترده‌ای در رسانه‌های داخلی وخارجی داشت و فضای صنعت کشور را به شدت تحت تاثیر قرار داد.

«مورد اعتماد بودن» یکی از ویژگی‌های شخصیتی محمد شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت دولت دوازدهم است. او با اتکا به همین ویژگی  یکی از بهترین رای اعتماد وزیران را از مجلس گرفت. بسیاری از فعالان حوزه معدن به ویژه بخش خصوصی هم امیدوارند با اعتماد به او این بخش صنعت کشور آینده‌ای متفاوت از گذشته داشته باشد. اولین گام‌های شریعتمداری از جمله تغییری که در مدیریت مجتمع بحران زده طلای زرشوران انجام شد، برای فعالان معدنی امیدوار کننده و شاید نویدی برای روزهای بهتری بود که از راه خواهند رسید.

 یکی از اولین اظهارنظرهای جدی محمد شریعتمداری پس از رسیدن به وزارت، صنعت، معدن و تجارت، انتقاد از نحوه اداره معادن دولتی در گذشته بود که نشان می‌داد این وزیر معتمد راست وچپ برای تحول در مدیریت معادن کشور برنامه ویژه‌ای دارد. چه آنکه شریعتمداری در روزهایی که برای کسب رای اعتماد تلاش می‌کرد، در اولین برنامه‌های خود بر توسعه فعالیت‌های معدنی از جمله اکتشاف‌ها دست گذاشت. او پس از رسیدن به وزارت هم جلسات منظمی با فعالان و انجمن‌های حوزه معدن برگزار کرد تا عزم خودش را برای رسیدگی به وضعیت نابسامان اداره معادن کشور بیش از بیش نشان دهد.

بسیاری از کارشناسان بر این باورند که عزم شریعتمداری برای حل  مشکل مدیریت معادن کشور، ریشه در واقعیت‌هایی دارد که در سال 95 و ابتدای سال 96 و در دوره استقرار تیم سابق وزیر صنعت به واضح‌ترین شکل در رسانه‌هایی با گرایش‌های سیاسی مختلف منعکس شده است. این اخبار و گزارش‌ها در مجموع نشان می‌دهند که بخش معدن کشور با مشکلات عمیقی به ویژه در حوزه مدیریت روبروست.

آز آق دره تا زرشوران 

زمستان سال ۹۳ بود که 350 نفر از کارگران بیکار شده معدن آق دره  مقابل آن تحصن کردند. این تحصن‌ها به سال 95 هم کشیده شد تا اینکه با شکایت ‌کارفرما و نگهبانان معدن آق‌دره از متحصن‌ها ۱۷ نفر از کارگران بیکار شده  به مجازات‌های شلاق و جریمه نقدی محکوم شدند. اجرای حکم شلاق بازتاب بسیاری گسترده‌ای در رسانه‌های داخلی وخارجی داشت و فضای صنعت کشور را به  شدت تحت تاثیر قرار داد.

هنوز ماجرای آق دره در محافل رسانه‌های و بین دستگاه‌های مختلف از جمله مجلس داغ بود که شوک به مراتب قوی‌تری فضای معدن کشور را تحت تاثیر قرارداد. خبر این بود که معدن طلای زرشوران به عنوان بزرگترین معدن طلای کشور و خاورمیانه تعطیل شده است! این معدن با عنوان «بزرگترین کارخانه طلای خاورمیانه» در سال 93 و با حضور اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهوری افتتاح شده بود و به نوعی چشم و چراغ  معادن طلای کشور به شمار می‌رفت که یکی پس از دیگری به دلیل ته کشیدن ماده معدنی یا مدیریت  ضعیف حاکم بر آنها روزهای خوبی را سپری نمی‌کردند.

شاهکارهای مدیریت دولتی در زرشوران!

اگرچه خبر تعطیلی معدن زرشوران ابتدا با انکار کارفرمای دولتی روبرو شد اما در نهایت با اظهار نظر مسئولان مختلف و انتشار خبر تعطیلی در چند خبرگزاری رسمی این خبر تایید شد. رضا تقی زاده رییس مدیرکل کار استان آذربایجان غربی وابسته به وزارت کار و تامین اجتماعی بیش از بیش تلاش مجتمع زرشوران برای انکار تعطیلی معدن را به چالش کشید. رضا نقی زاده در گفت وگویی با رسانه‌ها اعلام کرد فعالیت واحد استخراج معدن طلای زرشوران متوقف است و به غیر نگهبانان از مجموع ۱۲۰ کارگر، هیچ فرد دیگری در این واحد معدنی فعالیت ندارد.

در نهایت مهدی قدیمی مدیر عامل دولتی مجمتع زرشوران پس از یک دور انکار تعطیلی معدن، توپ را در زمین پیمانکار بخش خصوصی انداخت و از اخراج آن به دلیل بی کفایتی خبر داد. این در حالی بود که مجتمع زرشوران در تکذیبیه خبر تعطیلی معدن به رسانه‌ها درباره عملکرد مثبت پیمانکار بخش خصوصی عنوان کرده بود که  میزان استخراج صورت گرفته توسط این پیمانکار در معدن بالغ بر 142هزار تن یعنی بیش از 5/3 برابر بیشتر از برنامه بوده است و البته کارخانه طلای زرشوران به دلیل همین مواد استخراج شده با کمبود ماده معدنی مواجه نیست! از طرف دیگر رسانه‌ها در گزارش‌های متنوعی عنوان می‌کردند که اختلاف بین کارفرمای دولتی و پیمانکار بخش خصوصی در معدن طلای رزشوران ماهیت فنی دارد  که به نوعی ناشی از نحوه مدیریت این معدن مهم کشور در چند سال گذشته است. به گزارش این رسانه‌ها وجود معارضان زیست محیطی، بهداشتی و بومی و همچنین برخی کمبودهای مهم فنی مانند احداث نشدن انبار انفجاری برای برداشت ماده معدنی که اتفاقا همگی هم از تعهدات کافرمای دولتی بود، از جمله عواملی بودند که معدن طلای زرشوران را به ورطه تعطیلی کشانده بود. 

اولین گام اصلاحی

یکی از اولین اقدامات تیم محمد شریعتمداری انتخاب یک فرد مسلط به حوزه معدن برای پایان دادن به مشکلات عمیق معدن طلای زرشوران بود. در این جابجایی روانبخش امیری که پیشتر مدیر عامل شرکت زغال‌سنگ البرز (زیرآب) بود به عنوان جانشین قدمی در مجتمع طلای زرشوران منصوب شد. قدمی تا دی ماه سال 93 و قبل از انتصابش به مدیرعاملی آلمینیوم المهدی و سپس معدن زرشوران در سال 95 در هیچ رده اجرایی و میدانی مهمی در صنعت معدن کشور حضور نداشت. از طرف دیگر مدیریت او بر این دو بخش معدنی مهم کشور با حواشی زیادی پایان یافته است که می‎تواند به نوعی تایید کننده ضعف تجربه در مدیریت این دو بخش معدنی کشور هم باشد. 

حلقه مفقود مدیریت کارآمد و متخصص

سرنوشت کارگران معدن آق دره  و تعطیلی تکان دهنده کارخانه زرشوران را می‌توان مشتی از خراور مدیریت ناکارآمد حکام بر معادن دولتی در کشور دانست که محمد شریعتمداری با آگاهی کامل از آن قصد دارد انقلابی جدی در این حوزه را رهبری کند.   

مروری بر مدیریت مجتمع طلای زرشوران نشان می‌دهد که در کمتر از یکسال گذشته سه مدیر این مجتمع مهم تولید طلای کشور عوض شده‌اند. عدم ثبات در مدیریت و انتصاب افرادی که تجربه بالایی در اداره امور معدن نداشتند یکی از زخم‌های پیکره مدیریت معادن دولتی در کشور است که شریعتمداری با اولین انتصابش در زرشوران و به کارگیری یک فرد کارکشته معدنی نشان داد که این مشکل را به خوبی شناخته است و قصد ندارد مانند مدیران قبلی حاکم بر وزارت صنعت از افراد کم تجربه یا متخصص در حوزه‌های غیر معدن در امر خطیر مدیریت معادن استفاده کند. در همین راستا مدیر قبلی مجتمع طلای زرشوران فردی بود که بیشتر با سوابق مدیریت ورزشی و حضورش در کمیته ملی المپیک شناخته می‌شد و مهمترین افتخاراتش در حوزه مدیریت از جمله  گرفتن جایزه آلبرتو مادلا از کمیته بین المللی المپیک هم به حوزه مدیریت ورزشی مربوط می‌شد و نه مدیریت معادن. 

از طرف دیگر مهدی قدمی در چند هفته آخر کارش در زرشوران و بدون آنکه خبری از حل شدن مشکلات فنی معدن از جمله ایجاد انبار انفجاری منتشر شود از مذاکره و توافق قریب الوقوع با پیمانکاران و مجموعه‌های کاری جدید خبر می‌داد که همین موضوع راه هم می توان به پای کم تجربگی و عدم آگاهی یک مدیر غیرمرتبط از روندهای مهم کار در یک معدن طلا نوشت. 

 به هر حال محمد شریعتمداری همانطور که انتظار می‌رفت و با علاقه‌ای که به اجرا و مدیریت اصولی دارد، خیلی زود انگشت بر نقاط ضعف اصلی گذاشته و خوشبینانه نیست اگر فکر کنیم مدیریت حاکم بر معادن کشور در روزهای وزارت او حتما بهتر از قبل خواهد بود.

انتهای پیام/