علی احمدی/ در چند سال اخیر شاهد افزایش میزان مصرف قلیان در میان جوانان جامعه هستیم. استفاده از قلیان پیشینه‌ای قدیمی دارد. عکس‌هایی از زمان قاجار و پیش از آن نشان می‌دهد که ایرانیان ید طولایی در استفاده از قلیان دارند.
جنبش تنباکو که به‌فتوای میرزای شیرازی اتفاق افتاد و شکسته‌شدن قلیان‌ها توسط مردم، به‌سادگی گویای استفاده گسترده ایرانیان از قلیان بوده است. گرچه توجه و استقبال زنان از قلیان در این سال‌ها دردسرآفرین شده، اما برخلاف تصور برخی زنان، استفاده از قلیان ضرر کمتری نسبت به سیگار ندارد.
باورهای غلطی در استفاده از قلیان در میان افراد وجود دارد، مانند آنکه چون تنباکوی قلیان از طریق آب فیلتر می‌شود، بنابراین تمام مواد مضر آن تصفیه می‌شود. اما درواقع کشیدن تنباکو از طریق آب، مواد سرطان‌زای آن را تصفیه نمی‌کند. این دود می‌تواند به‌اندازه دود سیگار اثر مخرب بر ریه و قلب داشته باشد.
برخی تصور می‌کنند چون استنشاق دود قلیان ریه‌ها را نمی‌سوزاند، به همین دلیل مضر نیست، اما دود قلیان ریه‌ها را نمی‌سوزاند، زیرا از طریق آبی که در پایین آن قرار دارد، خنک می‌شود. با اینکه دود خنک می‌شود، اما هنوز هم حاوی مواد سرطان‌زایی است که برای بدن مضر است. کشیدن قلیان سالم‌تر از کشیدن سیگار نیست. دود قلیان به‌اندازه دود سیگار مضر است. قلیان به‌طریقی متفاوت دود تولید میکند. دود سیگار از سوختن تنباکو ایجاد می‌شود، در حالی که دود قلیان با گرم‌شدن تنباکویی که در کاسه‌ای بالای آن قرار دارد از طریق زغال تولید می‌شود. محصول نهایی آن یعنی دود، یکسان است که حاوی مواد سرطان‌زاست.
برخلاف تصورات کشیدن قلیان به اندازه کشیدن سیگار اعتیادآور است، زیرا نیکوتین دارد. تنباکوی قلیان هم مثل تنباکوهای معمولی حاوی نیکوتین است. در واقع، در یک جلسه ۶۰ دقیقه‌ای قلیان، فرد در معرض حجم دودی ۱۰۰ تا ۲۰۰مرتبه بیشتر از یک سیگار قرار می‌گیرد. تنباکوی گیاهی قلیان سالم‌تر از تنباکوی معمولی نیست و آن هم مثل کشیدن سیگار گیاهی یا «طبیعی»، فرد را در معرض مواد سرطان‌زا قرار می‌دهد.
معضل مصرف دخانیات جوانان، جهانی است
کشیدن قلیان در بین جوانان بسیار رایج است و تاثیرات بدی بر ریه‌ها و قلب دارد. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی حدود ۲۰ – ۲۵میلیون نفر به اشکال مختلف به مواد مخدر معتاد هستند. از آن ۲۵میلیون نفر، ۳۶درصد پسر و نه‌درصد دختر هستند. کشیدن قلیان یا تنباکو بسیار قدیمی است و تقریبا قدمتی سه‌هزار‌ساله در دنیا دارد. این عادت در سال‌های اخیر نه‌تنها در پاکستان، بلکه در هند، بنگلادش و چین نیز رایج شده است. کشیدن قلیان به‌طور سنتی بیشتر مورد علاقه مردم خاورمیانه است، اما محبوبیت فزاینده‌ای در شهرهای سراسر بریتانیا داشته است. سرطان ریه و مری، بیماری انسدادی ریوی مزمن، پایین بودن وزن هنگام تولد نوزاد و افزایش حملات آسم، برخی از خطرات مربوط به کشیدن قلیان هستند.
بیماری‌های ویژه زنان در اثر استفاده از قلیان
فهرست طولانی بیماری‌هایی که در اثر استعمال قلیان در زنان به وجود می‌آید، گواه آن است که استفاده از قلیان توسط زنان اگر پرخطرتر از استفاده آن توسط مردان نباشد، کم‌خطرتر نیست. در صورت استعمال قلیان، برخی بیماری‌ها به‌طور ویژه‌تری در زنان بروز می‌کنند. بیماری‌هایی مانند مشکلات قلبی و تنفسی، سرطان شش‌ها، رینیت آلرژیک و سرفه‌‌های مزمن، عفونت‌های ریوی، بیماری‌های عفونی مثل هپاتیت‌ب، ابتلا به سرطان دهان و مثانه، سرطان مری، معده و روده، عوارض بد‌خیم و زخم‌های گوارشی و ریفلاکس معده از عمده این بیماری‌ها هستند.
مضرات استعمال دخانیات برای زنان باردار و جنین
از آنجا که لوله قلیان حاوی میکروارگانیسم‌های عفونی زیادی است و زنان باردار سیستم ایمنی ضعیفی دارند، احتمال ابتلایشان به بیماری بیشتر خواهد بود. قلیان هم مانند سیگار می‌تواند احتمال وضع حمل پیش از موعد و حتی مرده به‌دنیاآمدن نوزاد و سایر مشکلات را افزایش دهد. همچنین می‌تواند بر رشد جنین نیز تاثیر منفی داشته باشد. دود قلیان غلظت اکسیژن را در بدن مادر کاهش می‌دهد و نهایتا موجب تنگی نفس جنین شده و او را به سمت مرگ می‌کشاند. بیشترین تاثیر سوء‌مصرف سیگار و قلیان بر جنین، در سه‌ماهه دوم و سوم بارداری است، زیرا در این زمان اندام‌های جنین به‌تدریج تشکیل می‌شوند و در صورت استعمال سیگار یا قلیان، رشد اندام‌ها مختل و جنین با عقب‌ماندگی مواجه می‌شود. استعمال سیگار و قلیان حتی پیش از بارداری هم مضر است و بر تخمک‌های زنان تاثیر منفی دارد و قدرت باروری آنها را کاهش دهد. استعمال سیگار و قلیان موجب می‌شود هنگام زایمان، جنین با استرس مواجه شود و با آغاز درد زایمان، ضربان قلب جنین کاهش یابد و نتواند انقباضات رحم را تحمل کند. به این ترتیب، زایمان با مشکل مواجه شده و نوزاد باید به روش سزارین متولد شود. استعمال این مواد توسط اطرافیان مادر باردار هم اثراتی منفی بر جنین دارد و تنفس دود ناشی از سیگار و قلیان اطرافیان نیز بسیار خطرناک است. دود قلیان برای جنین بسیار مضر است و به‌دلیل اینکه پیش از استعمال با بخار آب مخلوط می‌شود، بسیار خطرناک‌تر از دود سیگار است. مصرف سیگار و قلیان موجب اختلال در جذب کلسیم و ساخت استخوان، یائسگی زودرس، کاهش وزن و تخریب هورمون‌های جنسی می‌شود که به تسریع پوکی استخوان می‌انجامد. مصرف الکل نیز با کم‌کردن فعالیت سلول‌های سازنده استخوان موجب پوکی استخوان می‌شود.
هشدار سازمان بهداشت در مورد قلیانهای آبی
سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد قلیانهای آبی معروف مصری، زیان بیشتری از سیگار دارند. بسیاری از مصری‌ها قلیان می‌کشند و معتقدند عبور دود از میان آب درون محفظه شیشه‌ای، برخی از سموم تنباکو را تصفیه میکند. دود قلیان مجموعه‌ای از مواد سرطان‌زای دیگر هم دارد که ناشی از سوختن زغال است و خطر انتقال بیماری‌های عفونی مانند سل و هپاتیت از قطعه دهانی مشترک قلیان هم وجود دارد.
کشیدن قلیان حجم تنفسی بدن را کاهش داده و مواد سمی ناشی از نوع توتون و تنباکوی قلیان، سلامت افراد را با خطر روبه‌رو میکند. این ترکیب به‌علت حرارت زیاد، موادی را وارد بدن میکند که عوارض ناگواری برای انسان به‌دنبال دارد. در همین حال این سازمان علاوه بر اعلام همه‌گیری در حال رشد مصرف سیگار كه در دهه گذشته بارها و بارها تكرار كرده بود، در چند سال گذشته اذعان كرده است كه با همه‌گیری دیگری از دخانیات به نام «قلیان» روبه‌رو هستیم. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، دود قلیان حداقل حاوی همان مقدار ماده سمی است كه دود سیگار دارد و مصرف آن برای سلامتی فرد و دیگران مضر است. این درحالی است كه تهیه‌كنندگان توتون قلیان به‌خوبی از ترفندهای گوناگون برای فروش هرچه بیشتر محصولات خود استفاده می‌كنند؛ به این ترتیب با مصرف قلیان در اماكن عمومی فقط قلیان آماده تحویل می‌شود و هرگز بسته‌های آلوده و فاسدشده توتون قلیان در معرض دید نیست. از آن گذشته، سازمان بهداشت جهانی با بررسی ۲۰ نوع تنباكوی قلیان كه در كشورهای مختلف دنیا به مصرف‌كنندگان عرضه می‌شود، به این نتیجه رسید كه در هیچ‌كدام از آنها برای افزایش آگاهی مصرف‌كنندگان، هشدار بهداشتی یا مشخصات محتویات آن اعلام نشده بود.
انتهای پیام/ |
