تاریخچه روز جهانی آسم: پیشگامان جهانی آسم به منظور افزايش آگاهي در خصوص بيماري آسم و عوامل خطر آن، جلب مشاركت ذينفعان و برنامه ريزي و همکاری در جهت پيشگيري و كنترل اين بيماري” اولين سه شنبه ماه مي” را به عنوان روز جهاني آسم نامگذاري كرده است. در اين روز ضمن آموزش، اطلاع رساني و حساس سازي عموم جامعه نسبت به اين بيماري، پزشكان، بيماران، مراقبين بهداشتي، مسئولين و سياستگذاران گرد هم آمده و در خصوص راه هاي پيشگيري و كنترل بيماري آسم هم فكري و چاره انديشي مي نمايند.

اولين بزرگداشت روز جهاني آسم در سال ۱۹۹۸ در بيش از ۳۵ کشور دنيا برگزار شد و به تدريج در طي سالهاي بعد ميزان مشارکت ساير کشورها نيز افزايش يافت بطوريکه اين روز به عنوان يکي از رويدادهاي اساسي در افزايش آگاهي مردم در مورد آسم به حساب مي­آيد.

با عنایت به اهمیت موضوع، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از سال 1379 با همكاري دانشگاه هاي علوم پزشكي، مراكز پ‍ژوهشي و انجمن های علمی هر ساله همگام با سایر کشورهای جهان، اقدام به بزرگداشت این روز نموده است و همواره در طی این روز سعی شده است که در جهت بهبود وضعیت بیماران مبتلا به آسم و خدمت رسانی به آنها گام هایی برداشته شود. امسال بیستمین سال بزرگداشت روز جهاني آسم دوم ماه می میلادی (12 ارديبهشت ماه ) و با  شعار " هوای بهتر، تنفس بهتر" مي باشد.

اهمیت بهداشتی آسم

آسم یک معضل بهداشت جهانی در همه جوامع اعم از توسعه یافته و در حال توسعه است که شیوع و هزینه های تشخیص و درمان آن طی دهه های اخیر رو به افزایش گذاشته است و از کمتر از 5 درصد تا 40 درصد در کشور های مختلف نوسان دارد. براساس آمار WHO بیش از 300 میلیون نفر از مردم دنیا به بیماری آسم مبتلا هستند و جمعیت قابل توجهی از آنان را کودکان و نوجوانان تشکیل می دهند هم اکنون آسم شایعترین بیماری مزمن در کودکان است. این بیماری دلیل اصلی مراجعه و بستری شدن کودکان در اورژانس و بیمارستان، غیبت از مدرسه و در بزرگسالان غیبت از کار است.

در کشور ما میانگین شیوع علائم آسم در افراد زیر 18 سال، 14/13 درصد و در بزرگسالان در حدود 5 درصد می باشد. البته در کلان شهر ها این آمار دو چندان است. از جمله در مطالعه ای که در مرکز تحقیقات ایمونولوژی، آسم و آلرژی انجام گرفت 4/35% از کودکان و نوجوانان مورد مطالعه در کلان شهر تهران، علائم و نشانه های آسم را از خود بروز می دهندکه بسیار هشداردهنده است و ترافیک سنگین خودرو و آلودگی هوا می تواند یکی از علت های مهم آن باشد.آسم تاٌثیر قابل ملاحظه ای بر کاهش کیفیت زندگی بیماران و ایجاد ناتوانی دارد و هزينه هاي سنگینی را از نظر هزینه های دارو و درمان و زیان های اقتصادی به ویژه در موارد شدید نیازمند بستری شدن در بیمارستان، به جامعه تحمیل می نماید.نتایج پژوهش های جدید موٌید این نکته است که 80% موارد مرگ و میر آسم با تشخیص و درمان به موقع و درست بیماری و آموزش مناسب به بیمار و خانواده وی، قابل پیشگیری است.

تعريف آسم

آسم واژه ای یونانی است و بیانگر بيماري التهابی مزمن و غيرواگير ريه است. مزمن به اين معنا كه بيماري هميشه وجود دارد حتي زماني كه بيمار احساس ناخوشي ندارد. این بیماری تحت تاثیر عوامل ژنتیکی و محیطی بروز می کند. بطور کلی در اين بيماري در افراد مستعد از نظر ارثی، به دنبال واكنش راه هاي هوايي به عوامل محرك و حساسيت زا (آلرژيك) مجموع وقايع ذیل موجب انسداد راه هاي هوايي شده و در نتيجه هواي كمتري از آنها عبور مي كند و با سخت تر شدن عمل تنفس، علائم آسم بروز مي كند.

1- پوشش داخلي راه هاي هوايي متورم و ملتهب مي گردد.

2- ترشحات مخاطی راه هاي هوايي (موكوس) زياد مي شود.

3- عضلات دیواره راه هاي هوايي منقبض مي گردد.

علل آسم

علت دقيق و اصلي آسم هنوز نامشخص است ولي آنچه كه تاكنون روشن شده، ‌نشان مي دهد كه آسم محصولی از ترکیب عوامل محیطی، سبک و نحوه زندگی و خصوصیات زیستی و ذاتی فرد ( ژنتیک) می باشد.

عوامل خطر برای بروز یا شدت آسم چیست؟

* مواد حساسيت زا يا آلرژن

 - گرده های گل و گیاه

- عوامل حساسيت زاي حيوانات خون گرم ( پر ، مو يا پوست )

-  هيره (مايت) موجود در گرد و خاك خانه ها

- انواع سوسك ها و حشرات

- کپک ها و قارچ ها

* مواد محرك

-در معرض قرار گرقتن با دود سيگار و ساير مواد دخانی (قليان، ‌پيپ و ...) از دوران بارداری تا پس از تولد و در طی زندگی

-دود آتش، اسپند و هر گونه ماده سوختنی

- آلودگي هوا (ازن، دی اکسید گوگرد، ذرات معلق، سموم قارچی و...)

-تماس با بخارات ناشی از آشپزی مانند اکسید نیتروژن

- تغييرات آب و هوايي بخصوص هواي سرد و خشك

- رطوبت زیاد و یا استفاده از بخور طولانی مدت که باعث افزایش قارچ و کپک در محیط می شود

- بوهاي تند ( نظير بوي عطر، ادوكلن و شوینده ها)

- گرد و غبار

- تغييرات هيجاني  شديد (گريه كردن، ‌خنديدن شديد، استرس)

* عفونت هاي ويروسي (سرماخوردگي، آنفلوانزا و ..... )

* ورزش و فعاليت فيزيكي

* عوامل ديگر

- داروهایی مانند آسپرين و برخي مسكن ها

- مواد افزودني در غذاها و آلرژن هاي غذايي بويژه در كودكان

-  کم تحرکی و چاقي

- افسردگی و اضطراب پدر و مادر قبل و طی بارداری

- زایمان به روش سزارین

- وزن پایین موقع تولد و نیز سن کم مادر

- کمبود ویتامینD

- عدم تغذیه با شیر مادر

- کلر استفاده شده در آب استخر ها

- آلاینده های شیمیایی: شوینده ها، حشره کش ها، بوی رنگ

علايم آسم:

1- سرفه

2- خس خس

 3- تنگي نفس

البته همه بيماران علائم فوق را بطور كامل ندارند و شدت و ميزان علائم در ساعات مختلف شب و روز، فصل های گوناگون، درحالت هاي مختلف بيماري و در حمله آسم متفاوت است.

حمله آسم

وقتي شدت علايم آسم از حد معمول بیشتر شود به آن حمله آسم اطلاق می گردد.

حمله آسم از اورژانس هاي پزشكي است. يكي از وظايف مهم مسئول مراقبت های بهداشتي در ارتباط با بيماران آسمي، آموزش علائم هشدار دهنده وقوع حمله آسم است.

علائم حمله آسم

1- بدتر شدن پيش رونده سرفه، خس خس سينه، تنگي نفس و يا احساس فشردگي قفسه سينه

2-هر گونه سختي در نفس كشيدن در حين راه رفتن و صحبت كردن

3-غيبت از مدرسه به خاطر تشديد علايم بيماري

4- نياز به استفاده زياد از داروي تسكين دهنده (سالبوتامول) در روز يا شب یعنی بیشتر از 2 بار استفاده از افشانه سالبوتامول در هفته

علائم حمله آسم شديد

1- تنگي نفس شديد، تنفس سريع

2- خس خس پيشرونده

3- استفاده از عضلات فرعي تنفس بصورت داخل كشيده شدن پوست قفسه سينه و عضلات بين دنده اي

4- ناتواني در بيان حتي يك جمله

5- افت سطح هوشياري و ایجاد خواب آلودگی

6- کبودی لب ها و انتهای انگشتان دست و پا

تشخيص آسم

گرفتن شرح حال كامل بيماران

 معاینه بالینی

سنجش عملكرد ريوي نظير اسپيرومتري (تست تنفس)

كنترل و درمان آسم:

آسم يك بيماري مزمن است وتاكنون راه حلي براي ريشه كن كردن آن پيدا نشده است.

هدف از درمان آسم،کنترل علائم بیماری است.

آسم و ورزش

خطر عمده ورزش و فعالیت بدنی در بیماران مبتلا به آسم بروز علائم و یا حملات آسم است، ولی دانش آموز با داشتن توصیه های کتبی پزشک معالج و مصرف داروی سالبوتامول حدود یک ربع تا 30 دقیقه قبل از ورزش، می تواند ورزش کند. بيمار دچار آسم قادر به انجام همه نوع ورزش است.

مهمترين اقدامات پيشگيرانه برای كنترل آسم از اين قرارند:

- برای مقابله با هيره (مايت) موجود در گرد و خاك خانه ها بايد بالش ها وتشك ها در پوشش هایي غيرقابل نفوذ (مثلا پوشش پلاستيکي)پيچيده شوند و كليه ملحفه ها هفته اي يكبار در آب داغ (60درجه سانتيگراد) شسته شده و درآفتاب خشك گردد. در صورت امکان نبايد از قالي به عنوان كف پوش استفاده كرد و وسايل فراوان ( مانند اسباب بازي،كتاب و مبلمان) نيز نبايد در داخل اتاق كودك نگهداري شوند. سطح رطوبت خانه بايد كاهش يابد و هنگام نظافت منزل نيز بهتر است فرد مبتلا به آسم در منزل نباشد.- بايد از نگهداری حيوانات خانگی در محيط داخل منزل خودداری شود و به هيچ وجه اجازه ورود حيوانات دست آموز مانند گربه و سگ به رختخواب داده نشود. از به كار بردن بالش يا تشك حاوي پر، پشم و كرك نيز بايد اجتناب شود.

- سوسك يکی از عوامل حساسيت زا است كه بايد با روش هاي مناسب برای دفع آن از محل كار و زندگی تلاش کرد.

- بايد از مصرف دخانيات و يا قرار گرفتن در معرض دود سيگار ساير افراد خودداری شود، همچنين اجازه سيگاركشيدن در خانه يا فضاهاي بسته نيز نبايد به ديگران داده شود.

- به هنگام آلودگي شديد هوا بايد از خروج از منزل و ورزش درفضاي آزاد اجتناب كرد. به منظور پيشگيری از آلودگی هوای داخل منزل نيز بايد از مصرف سوخت های بيولوژيك نظير چوب، فضولات و زباله خودداری كرد.

- تغذيه انحصاري با شير مادر، به خصوص در 6 ماه اول زندگي، خطر بروز آلرژي و آسم را كاهش مي دهد، لذا براي پيشگيري از آسم بهتر است از شيرخشك استفاده نشود.

- بعضي از بيماران مبتلا به آسم به بوهاي تند مثل بوي رنگ و اسپري مو، عطر و ادوكلن، سفيدكننده ها و جوهر نمك واكنش نشان ميدهند، از اين عوامل محرك نيز بايد اجتناب شود.

- گرده هاي گياهي موجود درفضا غالبا سبب آسم و آلرژي فصلي ميشوند، درختاني مثل نارون، كاج، سپيدار و علوفه هرز در فصول مختلف سال، مشکل ساز هستند. در فصل هاي گرده افشاني بايد با بستن در و پنجره از نفوذ گرده ها به اتاق جلوگيري كرد.

- رطوبت و گرما سبب رشد قارچ ها و كپك ها مي شوند. كپك ها و قارچ ها از عوامل حساسيت زا در فضاهاي بسته به شمار ميروند، لذا بايد از منابع تکثير قارچ مثل جاهاي مرطوب اجتناب كرد و محل هاي مرطوب مانند حمام و زيرزمين را به طور مکرر و منظم تميزكرد.

انتهای پیام/