مصطفی قلیزاده علیار/ هنر انقلاب اسلامی بی شک با همان قید انقلاب اسلامی باید تعریف شود. انقلابی که بر مبنای جهان بینی توحیدی و اسلامی پدید آمد و رهبر و معمار آن یک مجتهد اسلام شناس عارف بود و تمام شعارهای مردمی در جریان انقلاب هم رنگ و روح اسلامی داشت و از شعور و تفکر اسلامی و دینی مردم سرچشمه می گرفت.
اما به نظر این حقیر هنر انقلاب برخاسته از اسلامی است که توسط بنیانگذار انقلاب تبیین و تشریح و عرضه شد. مردم ایران از چهارده قرن پیش تا امروز مسلمان بوده و بینش اسلامی داشته و هنرمندان و اندیشه ورزان حوزه بزرگ فرهنگ و تمدن ایرانی - اسلامی در طی این قرون متمادی همواره از معارف اسلامی الهام گرفته اند از شعر و معماری و موسیقی و صنایع دستی و ... اما انقلاب اسلامی گفتمانی جدید از اسلام و فرهنگ اسلامی عرضه کرد که بی سابقه بود مثلا در عرصه حکومت ولایت فقیه را آورد که به این شکل بی سابقه بود، تفسیری نوین از قرآن و نگاهی نو به فقه و کلام و حدیث و فلسفه و عرفان و اخلاق را پدید آورد که سابقه نداشت.
عرفان نظری و عملی در طول تاریخ بود اما امام خمینی سلوک عرفانی پویا و تفکر عرفانی بکر به ارمغان آورد که نه در گوشه خانقاه و محراب و طبیعت زیبای گل و بلبل به عارف دست می دهد بلکه در جبهه های جنگ و سنگرهای دفاع از کشور و نظام و اسلام و مردم، در فضایی آکنده از بوی باروت و دود و غبار، جان شیفته رزمندگان را از مستی شوق وصال لبریز می کند و در زیر آتش توپ و گلوله، ندای الله اکبرشان فضا را سرشار از عطر ملکوتی شهادت می سازد، قهقه مستانه شان ... (امام خمینی - ره)
بنابراین انقلاب اسلامی در واقع قرائتی متفاوت از اسلام تاریخی و معهود و موجود و ساکت اخلاقی در جوامع، عرضه کرد اسلامی متحرک و تحرک آفرین و روحبخش و پویا و زنده و نیرومند، درست مثل صدر اسلام.
هنر این انقلاب هم قطعا در سایه همین انقلاب نضج یافت و در همه اقالیم هنر از شعر و نقاشی و موسیقی و عکاسی و فیلم و .... حامل پیامهای تازه تر و بدیعی تر بود، برای مثال، موضوع تاریخی عاشورا در تمام ابعاد گوناگون هنری، نمودی تازه یافت مخصوصا در شعر و سینما و نقاشی و موسیقی؛ مثلا مثنوی علی معلم: روزی که در جام شفق مل کرد خورشید ....؛ فیلم روز واقعه؛ تابلوی عصر عاشورا؛ موسیقی سریال امام علی ع و .... هیچ شباهتی به گذشته ها ندارند و روحی جدید و بعثی جدید در این آثار هنری جاری است. این نمونه ای از تاثیر انقلاب در هنر است.
البته همه هنرهای منسوب به انقلاب یا ارگان های انقلابی شاید اینگونه نباشد و قطعا هم نیست.
در کل می توان گفت که ماهیت هنر انقلاب اسلامی نه آینه ای بی روح از انقلاب اسلامی و نه تصویری رنگین اما بی تحرک از شعارهای انقلاب، بلکه تجلیگاه روح حماسی و معرفت توحیدی حرکت آفرین اسلامی است که انقلاب اسلامی در ایران و جهان عرضه کرد.
پیداست که این هنر متعالی و قدسی و جاری و ساری و زنده و پوینده و زاینده قداست و شعور و ظرافت و تفکر و سرچشمه حیات طیبه قرآنی و نشاط و امید و عظمت هایی از جنس "المحمدیه الرفیعه و العلویه البیضاء" (تعبیر امام سجاد - ع) است.
نکته آخر اینکه ترویج و تجلی و توسعه این هنر قدسی و مقدس، هم آسان است مثل خود اسلام و انقلاب اسلامی؛ و هم مشکل است چون جانهای شیفته و باورمند و دردمند می خواهد. همچنانکه دیندار بودن غیر از درد دین داشتن است، هنرمند انقلاب اسلامی بودن هم ماورای هنرمند بودن است.
شرح این موضوع در این مجال اندک مقدور نیست. شاید وقتی دیگر.
انتهای پیام/ |
