*من اینجا پای بند رشته ماندم!

وحید حاج سعیدی

 «با ما راهی دانشگاه شوید»، «انتخاب رشته کامپیوتری و دستی با مشاوره حضوری فقط 95 هزار تومان»، « انتخاب رشته با قبولی تضمینی »، «رتبه مهم است ولی انتخاب رشته مهم تر»، «انتخاب رشته زیر نظر اساتید برجسته دانشگاه»، « قبولی در دانشگاه دلخواه با انتخاب رشته توسط دانشجوی دکتری» و ...

اینها بخشی از تبلیغاتی هستند که همه ساله در موسم انتخاب رشته بر روی در و دیوار شهر ها خود نمایی می کنند و تنها چیزی را که در وهله اول در ذهن متبادر می سازند، سود جویی و داشتن نگاه اقتصادی به مقوله انتخاب رشته توسط عده ای خاص می باشد. با وجود برخورد سازمان های نظارتی با این گونه موسسات، متاسفانه به دلیل کوتاه بودن زمان انتخاب رشته برخورد با این موسسات غیر مجاز کمی دشوار است و قبل از هرگونه اقدام این موسم به پایان می رسد و بساط آنها خود به خود جمع می شود.

انتخاب رشته، فصلی مهم در زندگی دانش آموزان

بدون شک بعد از کنکور، انتخاب رشته را می توان یکی از حساس ترین و سرنوشت ساز ترین مراحل زندگی دانش آموزان نامید. چرا که حاصل دسترنج علمی و تلاش 12 سال تحصیل [شاید هم بیشتر ]، در گرو انتخاب رشته درست و منطقی و قبولی در دانشگاه و تحصیل در رشته مورد علاقه و دلخواه است.

بنابراین مشورت با اهل فن و مشاوران متخصص در این امر می تواند راهگشای داوطلبانی باشد که مجاز به انتخاب رشته شده اند. چرا که انتخاب رشته یک امر کاملاً تخصصی و فنی با ابعاد و زوایای مختلفی می باشد. با وجود اینکه هر داوطلب مجاز به انتخاب رشته، این حق را دارد که از بین لیست رشته محل های موجود، 100 رشته محل را انتخاب کند ولی ذکر این نکته ضروری است که این کار چندان هم آسان نیست؛ چرا که انتخاب همین 100 رشته باید از بین هزاران رشته محل صورت گیرد! به عنوان مثال در رشته علوم ریاضی بیش از 2400 انتخاب وجود دارد و بی شک حذف 2300 رشته محل از این لیست عریض و طویل، نیاز به تخصص و دانش کافی دارد.

وعده های خیالی در بساط موسسات انتخاب رشته غیر مجاز

متاسفانه در سال های اخیر عده ای سود جو که به هیچ عنوان صلاحیت و مجوز انتخاب رشته و مشاوره تحصیلی ندارند، و از اصول مشاوره و حتی آئین نامه های مربوط به معدل و ضرایب موجود در کارنامه، سهمیه مناطق، بومی سازی و ... هیچ اطلاعاتی ندارند، در موسم انتخاب با راه اندازی بساط انتخاب رشته کامپیوتری و دستی و دادن مشاوره حضوری، مبادرت به انتخاب رشته نموده و آینده نسل جوان را به بازی می گیرند. این افراد به مثابه مغازه دارانی می مانند که در ماه مبارک رمضان در بوتیک و بقالی و مکانیکی اقدام به فروش آش و حلیم می کنند و سلامت مردم را تهدید می کنند! این افراد که عمدتاً دانشجو، برخی معلمان دبیرستان، صاحبان آموزشگاه ها و ... می باشند با چاپ آگهی های پر زرق و برق و وعده های قبولی در رشته های پر طرفدار، دواطلبان را به سمت خود جذب می کنند. هر چند صدا و سیما و جراید نسبت به کلاهبرداری ها و سوء استفاده هایی که در سال های اخیر در مورد انتخاب رشته صورت گرفته، به دفعات هشدار داده اند، ولی به دلیل حساسیت موضوع، عدم آگاهی خانواده ها از ماهیت و فرآیند انتخاب رشته و فرصت اندک جهت انتخاب رشته، باز هم عده ای فریب این جماعت را خورده و در دام سود جویی آنها گرفتار می آیند.

چگونه انتخاب رشته کنیم؟

بدون شک انتخاب رشته دارای مراحل و مقدمات فراوانی است که برخی از آنها اساساً شخصی هستند و خود فرد باید آنها را در انتخاب رشته لحاظ کند. برخی از این نکات به شرح زیر می باشند:

الف) داشتن نگاه واقعیت محور و منطقی به رتبه کسب شده

بدون شک اولین و مهمترین نکته در انتخاب رشته داشتن نگاه منطقی و واقعیت محور به رتبه کسب شده در کنکور می باشد. مسلماً امکان قبولی در رشته های پزشکی برای داوطلبی که حائز رتبه 2000 در منطقه 3 شده است، تحت هیچ شرایطی وجود ندارد. بنابراین مراجعه به مشاورانی که توهم قبولی در این رشته ها را در شهر های دور تر در ذهن این داوطلب به وجود می آورند، چیزی جز اتلاف وقت و کمرنگ شدن احتمال قبولی در سایر رشته های موجود در این گروه به همراه نخواهد داشت. بنابراین  توجه به «اعتبار فردی رتبه کسب شده »و تلاش در جهت انتخاب رشته هایی «متناسب و در حد رتبه داوطلب»، از اولین و مهمترین فاکتور های یک انتخاب رشته منطقی می باشد. متاسفانه در بسیاری از خانواده ها این باور به وجود می آید که در قبال تقبل هزینه های بالای انواع و اقسام کلاس های کنکور و آزمون های مختلف، فرزندشان باید در رشته مورد علاقه خودشان(!) پذیرفته شود و بدون توجه به رتبه کسب شده، رویاهای بزرگ در سر می پرورانند که این رویا پردازی ها دقیقاً همان چیزی که گردانندگان موسسات غیر مجاز انتخاب رشته، انتظار آن را می کشند!

ب) توجه به علاقه و استعداد های فردی

دومین نکته در انتخاب رشته توجه به علاقه فردی و استعداد است. امروزه در سطح دانشگاه ها با دانشجویانی مواجه می شویم که علی رغم داشتن رتبه های مناسب و قبولی در رشته های خوب و به اصلاح دهان پر کن، از وضعیت موجود راضی نیستند، چرا که در انتخاب رشته تحت فشار اطرافیان و خانواده رشته ای انتخاب کردند که مورد علاقه قلبی شان نبوده  و تبعات این قبیل فشارها و انتخاب رشته کردن تحت فشار در سال های بعد ظاهر می شوند. بنابراین داوطلب باید در انتخاب رشته علاقه مندی و میزان استعداد خود را در ادامه تحصیل در رشته انتخابی در نظر بگیرد و از انتخاب رشته به توصیه دوست و آشنا و ... پرهیز کند. خانواده ها نیز باید سعی کنند به تمایلات فردی و علاقه فرزندشان احترام گذاشته و از تحت فشار گذاشتن بچه ها در انتخاب رشته جداً پرهیز کنند.

پ) توجه به اوضاع اقتصادی و فرهنگی خانواده

سومین نکته در انتخاب رشته توجه به اوضاع مالی و فرهنگی خانواده می باشد. آنچه مسلم است این است که در طول سال های اخیر به دلایل مختلف اقتصادی در بسیاری از دانشگاه ها خبری از خوابگاه، سرویس ایاب و ذهاب و حتی وعده های غذایی مستمر نیست و دانشجویان باید هزینه های جاری را متقبل شوند. بنابراین فرد باید قبل از انتخاب رشته شرایط مالی خانواده خود را در نظر بگیرد و علی رغم اعتقاد قلبی به بزرگی خداوند و توکل به ذات احدیت باری تعالی ، تنها به جمله « خدا بزرگه» کفایت نکند و آینده خود را با چالش مواجه نسازد. به جرات می توان گفت گاهی اوقات تحصیل در دانشگاه شبانه ( دانشگاه شبانه دارای شهریه می باشد) شهری که داوطلب در آنجا زندگی می کند از تحصیل در شهر دور تر و درس خواندن در دانشگاه روزانه که عمدتاً رایگان هستند، از نظر مالی به صرفه تر است! در ضمن حمایت عاطفی، روحی - روانی و حتی مالی والدین و خانواده از جمله عواملی هستند که تحصیل در شهر خود داوطلب یا شهر های نزدیک را منطقی تر جلوه می دهد. بنابراین داوطلبان باید قبل از انتخاب رشته، محل درآمد شخصی، میزان درآمد خانواده و حتی میزان وابستگی عاطفی خود به خانواده را در نظر بگیرند و با مشورت با خانواده و در نظر گرفتن جمیع شرایط، نسبت به انتخاب رشته و شهر محل تحصیل اقدام کنند.

ت) انتخاب رشته و اشتغالزایی

چهارمین نکته در انتخاب رشته توجه به بازار کار و امکان ایجاد اشتغال از طریق رشته مورد انتخاب می باشد. باید بپذیریم بعد از تصمیمات دولت ها در کوچکتر کردن بدنه دولت، میزان استخدام در ادارات و نهاد های دولتی بسیار کاهش یافته است و استخدام معمولاً طی یک فرآیند پیچیده و دشوار صورت می گیرد. بنابراین توصیه می شود داوطلبان در هنگام انتخاب رشته، به بازار کار، زمینه اشتغال و امکان خود اشتغالی، میزان کمک رشته مورد نظر در ایجاد اشتغال و ... نیز بیاندیشند و تنها به امید استخدام در دستگاه های دولتی به انتخاب رشته مبادرت نکنند.

نکات مذکور اولویت ها و نکات غیر فنی انتخاب رشته می باشند که صرفاً شخصی هستند و فرد باید قبل از انتخاب رشته آنها را مورد توجه قرار دهد. بعد از برآورد علاقه مندی ها، استعداد ها، اوضاع اقتصادی خانواده ، نوع رشته هایی که می توانند در آینده برای فرد مثمر ثمر باشند، نوبت به انتخاب رشته اصلی می رسد.

سازمان سنجش و مراکز مجاز انتخاب رشته

قدم بعدی در انتخاب رشته توجه به اطلاعیه های سازمان سنجش و مراجعه به مراکز مجاز انتخاب رشته که عمدتاً از سوی آموزش و پرورش اعلام می شوند، می باشد. سازمان سنجش با توجه به تغييرات عمده‌اي است در ضوابط و مقررات مصوب مراجع قانوني در فرايند پذيرش و گزينش دانشجو در آزمون سراسري 93 صورت گرفته است، نسبت به تبلیغات انتخاب رشته آموزشگاه های مجاز و غیرمجاز هشدار داده است. اما آنچه كه رعايت آن در سال جاري از سوي داوطلبان و همين طور والدين آنان حساسيت ويژه‌اي را مي‌طلبد، تغييرات عمده‌اي است كه از سوي سازمان سنجش براساس ضوابط و مقررات مصوب مراجع قانوني در فرايند پذيرش و گزينش دانشجو در آزمون سراسري 1393 كه در اوايل تيرماه برگزار شد (در مقايسه با سال‌هاي پيش از آن) صورت گرفته است.

اين تغييرات به طور عمده مبتني بر دو محور است:

1ـ قانون و مصوبه جلسه اول كارگروه، تأثير قطعي 25 درصدي سوابق تحصيلي داوطلبان در آزمون سراسري اخير و ملاك قرار گرفتن آن در پذيرش و گزينش آنها در اين آزمون بر اساس نمره كلي كه از حاصل جمع سوابق تحصيلي و نمره آزمون داوطلبان ساخته مي‌شود.

توضيح آنكه در سال‌هاي گذشته دو نمره كل، يكي بر اساس نمرات آزمون و بدون تأثير سوابق تحصيلي و ديگري براساس نمرات آزمون و تأثير مثبت سوابق تحصيلي براي داوطلبان ذي‌ربط محاسبه مي‌شده است. در صورتي كه در آزمون سراسري سال 93 يك نمره كل بر اساس نمرات آزمون سراسري داوطلبان همراه با تأثير قطعي سوابق تحصيلي، محاسبه مي‌شود و در پذيرش و گزينش علمي داوطلبان همين نمره كل ملاك عمل قرار مي‌گيرد و اصولاً آخرين نمرات سال‌هاي گذشته قابل مقايسه با سال جاري نخواهد بود.

2ـ قانون جامع خدمات رساني به ايثارگران، تغييراتي كه در نحوه اعمال سهميه مربوط به ايثارگران بر اساس قانون مصوب مراجع قانوني صورت گرفته است.

نقش مشاور در این فرآیند چیست؟

تا اینجای سناریو سخنی از نقش مشاور به میان نیامد. اما بدون شک مشاور، نقش بسیار مهمی در ارائه نکات فنی و تخصصی انتخاب رشته دارد و این نقش همانا «کمک به تصمیم گیری منطقی در انتخاب رشته های ارائه شده» می باشد. در واقع یک مشاور خوب هیچگاه برای داوطلبان انتخاب رشته نمی کند، بلکه با فراهم ساختن شرایط و معرفی رشته ها به داوطلب ]که اصلح ترین فرد برای انتخاب رشته است[، به داوطلب کمک می کند تا رشته های مورد علاقه خود را انتخاب کند. یک مشاور مجرب با شناختی که از رشته های مختلف دانشگاهی دارد، به معرفی این رشته ها، بازار کار و امکان ادامه تحصیل در آنها می پردازد. سپس با دادن آگاهی از میزان اعتبار دانشگاه ها، نوع دانشگاه های موجود در کشور، توجه به بعد مسافت، مقایسه رتبه داوطلب با رتبه های مشابه در سال های قبل، احتمال قبولی، توجه به قطب ها و سهمیه های موجود، امکان یا ضرورت شرکت در کنکور سال بعد و سایر مسائل آموزشی، فنی و حتی روحی - روانی و ... به فرد در انتخاب رشته و تصمیم گیری منطقی کمک می کند. هر چند در طول دوران تحصیلی دانش آموزان با رشته های مختلف دانشگاهی آشنا می شوند ولی تعداد بالای رشته های ارائه شده جهت تحصیل در دانشگاه ها و پیدا کردن یک شناخت نسبی و کلی به آنها در این زمان اندک بدون کمک گرفتن از مشاور امکان پذیر نیست. یک مشاور با در اختیار قرار دادن اطلاعات شخصی به داوطلبان و  جزوات معرفی مشاغل و رشته ها که به این منظور تدوین شده اند، می تواند در ارائه اطلاعات و آگاهی بخشی در خصوص رشته های مختلف موثر باشد.

نقش خانواده در انتخاب رشته

بدون شک خانواده نیز می تواند در فراهم کردن یک فضای آرام و بدون تنش، به دور از آرمانگرایی افراطی و توهم توان علمی بیش از حد فرزندان، زمینه را برای یک انتخاب رشته منطقی و ایده آل فراهم کند. متاسفانه مشاهده شده گاهی اوقات خانواده ها به دلایل مختلف اجتماعی و فرهنگی و حتی از سر دلسوزی به جای تمرکز و مشاوره با اهل فن، کارنامه به دست به موسسات مختلف مراجعه می کنند و حتی با مسافرت به شهر های بزرگ هر چه بیش حلقه انتخاب را تنگ تر می کنند و قدرت تصمیم گیری را از فرزندشان می گیرند. بنابراین توصیه می شود خانواده ها در این ایام، ضمن حمایت عاطفی و روانی از فرزند شان از مراجعات مکرر به موسسات مختلف بپرهیزند و اجازه بدهند فرزند شان در یک شرایط آرام و ایده آل، ضمن مشاوره حضوری با چند نفر مشاور اهل فن و در نظر گرفتن شرایط و واقعیت های موجود، شخصاً برای آینده تحصیلی اش تصمیم گیری کند.

انتهاي پيام/