دموكراسي بدون تكيه به احزاب آزاد و رسانه‌هاي آزاد تقريبا امري محال است و اگر حاكميت‌هاي غير دموكراتيك را نتيجه ندهد، شبه دموكراتيك و نسخه بدل نوعي ديكتاتوري است، زيرا در اين نوع كشورها از سويي تفكيك قوا وجود دارد ولي از سوي ديگر نهادهاي آن مفقود است.
بزرگ‌ترين مانع در جوامع غير دموكراتيك يا شبه دموكراتيك، عدم آگاهي مردم و عدم تمايل حاكمان نسبت به نقش و تاثير احزاب در توزيع قدرت و منافع آن براي ملت است. ديگر آنكه، ساختارهاي متناسب با نظام‌هاي پارلماني ايجاد نشده كه مانع بزرگي است. نظامي مثلا جمهوري است و حق حاكميت مردم را به رسميت مي‌شناسد اما ساختارهاي حقوقي و حقيقي جمهوريت، كه بعد دموكراتيك آن نظام است، موجود نيست. در اين نظام‌ها تحزب فقط بر روي كاغذ و در شعار وجود دارد. ولي آثار عيني آن وجود ندارد. حتي اگر احزابي نيز فعاليت داشته باشند چون از طريق حاكميت تقويت نمي‌شوند و حتي گاه حاكميت آنها را رقيب قدرت خود مي‌داند بنابراين اجازه گسترش و نفوذ پيدا نمي‌كنند. اينها را مي‌توان از موانع عمده بر سر راه تحزب دانست.
احزاب در نظام‌هاي دموكراتيك يكي از اركان دموكراسي است. به ويژه در نظام‌هايي كه مي‌خواهند به شكلي واقعي دموكراسي را نهادينه كنند، نقش احزاب هم در نظام حقوقي آن كشورها و هم در ساختار حقيقي وحقوقي قدرت، پر رنگ تعريف شده است. در نظام‌هاي مدرن پارلمان‌ها برآمده از احزاب سياسي‌اند و جريانات مستقل اگر چه امكان حضور در رقابت‌ها را پيدا مي‌كنند اما چونان احزاب حرفه‌اي تاثيرگذار نيستند. اين احزاب هستند كه در نظام‌هاي پارلماني بيشترين نقش را ايفا مي‌كنند. از منظر اجتماعي و سياسي نيز احزاب با رقابت با يكديگر، در حقيقت، برنامه‌ها و راهبردهاي خويش را جهت توسعه كشور به راي مردم مي‌گذارند.
نهاد انتخابات بهترين فرصت را براي داوري مردم نسبت به برنامه‌هاي آنان فراهم مي‌آورد. توسعه سياسي نيز در گرو رفتار‌هاي حزبي است. زيرا در اينجا رقابت قبل از رقابت افراد با يكديگر، رقابت با برنامه‌ها ي رقيبان براي اداره كشور و رشد و توسعه آن است. احزاب در نظام‌هاي دموكراتيك يكي از اركان دموكراسي هستند. به ويژه در نظام‌هايي كه مي‌خواهند به شكلي واقعي دموكراسي را نهادينه كنند، نقش احزاب هم در نظام حقوقي آن كشورها و هم در ساختار حقيقي وحقوقي قدرت، پر رنگ تعريف شده است.
در نظام‌هاي مدرن پارلمان‌ها برآمده از احزاب سياسي‌اند و جريانات مستقل اگر چه امكان حضور در رقابت‌ها را پيدا مي‌كنند اما چونان احزاب حرفه‌اي تاثيرگذار نيستند. اين احزاب هستند كه در نظام‌هاي پارلماني بيشترين نقش را ايفا مي‌كنند. از منظر اجتماعي و سياسي نيز احزاب با رقابت با يكديگر، در حقيقت، برنامه‌ها و راهبردهاي خويش را جهت توسعه كشور به راي مردم مي‌گذارند.
نهاد انتخابات بهترين فرصت را براي داوري مردم نسبت به برنامه‌هاي آنان فراهم مي‌آورد. توسعه سياسي نيز در گرو رفتار‌هاي حزبي است. زيرا در اينجا رقابت، قبل از رقابت افراد با يكديگر، رقابت با برنامه‌هاي رقيبان براي اداره كشور و رشد و توسعه آن است.
داود سليماني |
