لعیا نورانی زنوز

رئیس‌جمهور گفت: رسانه یکی از ارکان اصلی توسعه است. اگر می‌خواهیم جامعه امنی داشته باشیم نباید گوش شنوایی برای افراط و ندای تروریسم داشته باشیم.

حجت‌الاسلام و المسلمین حسن روحانی طی سخنانی در مراسم افتتاحیه بیست و دومین نمایشگاه مطبوعات اظهار کرد: شما اصحاب رسانه و دنیای فرهنگ و هنر می‌توانید برای جامعه امنیت‌آفرین باشید، اما اگر خود اصحاب رسانه امنیت نداشته باشند و دل‌نگران امنیت خود، راه خود، شغل و قلم خود باشند چگونه می‌توانند امنیت بیافرینند؟

وی خاطرنشان کرد: از قلم شکسته و دهان بسته کاری ساخته است؟ نشکنیم قلم‌ها را به بهانه‌های واهی، نبندیم دهان‌ها را با بهانه‌های غیراساسی، بگذاریم در این جامعه آزادی باشد و بگذاریم آزادی مسئولانه باشد، امنیت امروز برای ما اصل است اما فکر نکنید تنها با تفنگ امنیت ساخته و یا حفظ می‌شود که تفنگ هم به جای خود لازم است. اما قلم چه؟ اما بیان؟ و اما فرهنگ؟...

بر کسی پوشیده نیست که رسانه ها در دنیای امروز به عنوان یکی از نهادهای مهم و تاثیرگذار بر طرز فکر مردم هستند و نقش مهم و کارکرد عمیق تری در شکل گیری عقاید، باورها و هدایت افکار عمومی برعهده دارند.

از سوی دیگر آزادی بیان، مشارکت همگانی و استقلال مطبوعات یکی از ارکان دموکراسی است و در چنین جوامعی ساز و کارهای پاسخگویی و شفافیت در سطوح مختلف فراهم و رسانه ها با آزادنگاری هایشان باعث کاهش فساد اداری، مالی و سیاسی می شوند و عرصه را بر بسیاری از سوءاستفاده های اقتصادی تنگ می کنند.

لذا چندان بیراه نیست اگر ادعا کنیم آزادی رسانه ها و متعاقب آن تامین امنیت روزنامه نگاران ضامن استمرار دموکراسی، آزادی شهروندان و مهم تر از آن مانع فساد اداری، مالی، اقتصادی و فساد سیاسی است.

اتفاقاتی که در دوران شکل گیری انقلاب اسلامی و پس از آن رخ داد نیز به عینه نشان داد که مجاهدت روزنامه نگاران آزادیخواه باعث شد تا ملت با حقوق خود آشنا شوند و حقوق از دست رفته را مطالبه کنند، از این رو نقش برجسته ابزارهای اطلاع رسانی در روشنگری ها، بیان حقایق، دفاع از حقوق و آزادی های شهروندان، تقویت بنیان های دموکراسی و پیشبرد توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایجاب می کند که به آزادی، تامین استقلال و امنیت فعالان این عرصه توجه ویژه ای معطوف گردد.

چه اصل 24 قانون اساسی نیز بیانگر اصل آزادی مطبوعات است به طوری که تاکید شده است «مطبوعات در بیان مطالب آزادند مگر آنکه مخل به مبانی اسلام یا حقوق عمومی باشند...».

آزادی رسانه ها به حدی حائز اهمیت است که بدون آن سایر مباحث معنی و مفهوم خود را از دست می دهند.

دکتر قدرت الله رحمانی عضو سابق هیات منصفه دادگاه مطبوعات در تعریف آزادی مطبوعات می گوید: موضوع آزادی مطبوعات زیر مجموعه‌ی یک مفهوم وسیع‌‌تری تحت عنوان آزادی بیان است که آزادی بیان هم به نوبه‏ی خودش از شعبه‌ها و شقوق آزادی‌های فکری و معنوی محسوب می‌شود و این آزادی‌های فکری و معنوی در کنار آزادی‌های مادی یا شخصی مجموعاً آزادی‌های عمومی را تشکیل می‌دهند. بنابراین آزادی مطبوعات یک شعبه از آزادی‌های اساسی افراد یا همان آزادی‌های عمومی و از جمله حق‌هایی است که در حقوق معاصر به آن حقوق بشر می‌گویند و خیلی هم روی آن مانور می‌دهند.

 مفهوم آزادی مطبوعات در معنای خاص یعنی نشر آزاد روزنامه‌ها، نشریات، جراید و امثال این‌ها بدون هیچ گونه محدودیت و نظارت قبل از انتشار و همچنین مصونیت از توقیف یا تعطیلی خودسرانه بعد از انتشار. یعنی از یک سو نباید قبل از انتشار هیچ محدودیت، فشار یا نظارتی روی نشریه باشد و یک نشریه بتواند آزادانه اقدام به انتشار افکار مورد نظرش کند و از سویی دیگر بعد از انتشار هم بایستی از تهدید یا اقدام به توقیف و تعطیلی مصون باشد. این دو قسمت مفهوم آزادی مطبوعات را شکل می‌دهند. البته یک نکته‏ی سومی را هم به معنای مفهوم آزادی مطبوعات اضافه می‌کنند و آن هم این است که بالاخره اصحاب جراید ممکن است مرتکب تخلفات و جرایمی هم بشوند. لذا قوانین موضوعه باید در این مواقع به صورت خاصی از جراید و مطبوعات حمایت کنند. بنابراین برخورداری اصحاب جراید از حمایت‌ها و تضمین‌های ویژه‏ی قضایی، به هنگام تحقق مسؤولیت‌های قانونی ناشی از انتشار محتوای واجد وصف مجرمانه، هم از جمله اجزای مفهوم آزادی مطبوعات است.

 به این ترتیب آزادی مطبوعات قلمرو وسیعی را از پیش از انتشار تا پس از آن شامل می‌شود. حتی در صورت وقوع جرایم و تخلفاتی که به خاطر نشر مطالب مجرمانه ممکن است به وجود بیاید، آزادی مطبوعات شامل حمایت‌ها و تخفیف‌های نظام قضایی از نشریات متخلف می‌شود.

سخن آخر اینکه با نگاه اجمالی به وضعیت رسانه ها در شرایط فعلی می توان به این واقعیت دست یافت که رسانه ها با تاثیرپذیری از مولفه های گوناگون نتوانسته اند به جایگاه حقیقی و اثربخشی لازم دست یابند و تصویب و اجرای قانون شفاف و آزادسازی جریان اطلاعات و تسهیل دسترسی به آن به منظور توانمندسازی شهروندان، تامین آزادی رسانه ها، حفاظت و حمایت از مطبوعات ضرورتی اجتناب ناپذیر است تا بنا به گفته ریاست محترم جمهوری اصحاب رسانه و دنیای فرهنگ و هنر بتوانند برای جامعه امنیت‌آفرین باشند.

انتهای پیام/