جريان آزاد اطلاعات و ارتباطات امروزه به نحو چشمگیری دچار تحول و مفاهيم رايج در عرصه خبر و رسانه با تغييرات شديدي مواجه شده است.
به گزارش نای قلم، با ورود اینترنت و راه اندازی رسانه های برخط عنصر "زمان" معنا و مفهوم خود را بین تولیدکننده و دریافت کننده خبر از دست داده، چه بسا عناصر "مكان" و "جغرافيا" نیز بسيار كوچك و در دسترس شده است.
از سوی دیگر ضريب نفوذ، تاثيرگذاري و قدرت مانور رسانه هاي مجازي بيش از رسانه هاي مكتوب است چرا که به دليل آزادي عمل بالاتر، سهم بهره برداري رسانه هاي مجازي در بخش غيردولتي بسيار بيشتر از دولتي ها بوده است.
اما آنچه در این بخش مطمح نظر است، فعالیت شبکه های اجتماعیست که قابلیت نصب بر گوشی‌های هوشمند را یافته‌اند و این شبکه ها عرصه‌ای را فراهم کرده‌اند تا شهروندان در تولید محتوا و توزیع آن به شکل گسترده‌ای مشارکت کنند و همین سرعت انتقال پیام از طریق شبکه های اجتماعی که در برخی از موارد به خاطر کنترل کمتر حتی موثق تر و جزیی تر از رسانه ها به مخاطبان ارایه می شود، نقش رسانه ها را کمرنگ تر کرده و آنها را با چالش هایی از جمله ریزش مخاطب و... مواجه کرده است.
محدودیت های پیش روی رسانه ها و اعتماد مردم به شبکه های مجازی
گرایش روزافزون مردم به شبکه های اجتماعی و قرار گرفتن آنان در معرض آسیب اخبار و اطلاعات ناصحیح و انواع شایعه ها دو نکته نهفته در خود دارد؛ نخست اینکه عملکرد رسانه های جمعی و اصلی یک جامعه به گونه ای بوده است که نتوانسته اند رسالت خود را به درستی به انجام برسانند و در دستیابی به اهداف خود ناموفق بوده اند. دیگر آنکه برخی محدودیت های پیش روی رسانه ها در بیان واقعیت های جامعه اعم از سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی موجب شده مخاطبان برای دستیابی به نیازهای خبری خود شبکه های اجتماعی را برگزینند و به آن ها اعتماد کنند.
اساتید و تحلیلگران رسانه گرچه با دید مثبت به این موضوع نگاه می کنند و معتقدند که به «دموکراتیزه شدن محتوا» و به نوعی به بالا بردن سطح کنشگری مخاطب انجامیده است چرا که جزییات رویدادهای خبری به محض وقوع از طریق شبکه ها منتشر و نیاز مخاطبان ارضا می شود اما سوالی که در این بین مطرح می شود و نگرانی فعالان رسانه این است که «آینده خبرنگاری و خبر» به مفهوم حرفه‌ای آن، چه می‌شود؟
تولید محتوا در شبکه های مجازی توسط افراد فاقد اهلیت رسانه ایی
تولید محتوا در شبکه های مجازی اغلب توسط افرادی است که فاقد اهلیت رسانه ایی، صلاحیت تجربی و آکادمیک رسانه ایی هستند و طبیعی است کسی که صلاحیت تولید محصول رسانه ایی ندارد می تواند اطلاعات یا اخباری را تولید کند که این اطلاعات به واسطه ناتوانی آن فرد در واقعیت خبر، خبر را دچار تحریف کند و این افراد می توانند شایعه و کذب محض را در جامعه پخش کنند اما یک رسانه رسمی دارای تایید نامه و مجوز باید در برابر مردم و زمامدار اصلی قدرت پاسخ گو باشد و نمی تواند هر خبر و اطلاعاتی را تولید و منتشر کند.
رئیس خانه مطبوعات آذربایجان غربی می گوید: نخستین ثبت کنندگان تاریخ و تاریخ نویسان خبرنگار بودند که مباحث دوران خود را به صورت مکتوب برای آیندگان ثبت می‌کردند بنابراین زمینه اصلی خبرنگاری از مباحث اجتماعی برمی خیزد و اصولاً در یک جامعه قوی نمی‌توان خبرنگار ضعیف جست و جو کرد.
جواد زاهدی می افزاید: با توجه به اینکه خبرنگارها تاریخ نگاران اولیه بودند، تولیدات خبری همواره مبنای توجه به تحقیقات اجتماعی شده است.
به گفته وی هیچ جامعه ای بدون توجه به رسانه های خود توسعه نمی یابد چرا که رسانه ها وظیفه آگاه سازی و رشد فکری جامعه را بر عهده دارند.
رئیس خانه مطبوعات آذربایجان غربی ادامه می دهد: امروز وارد فضایی شده ایم که شبکه های اجتماعی فعال هستند و بزرگ ترین تاثیر این شبکه ها تاثیرات خبری است.
به گفته زاهدی فناوری های فضای مجازی به سرعت در حال گسترش است و ملت های جهان امروز از مزایای آن بهره می برند، اما این فرصت و ظرفیت اگر با مدیریت عقلانی و اخلاقی اداره نشود، می تواند زیان بار هم باشد.
او متذکر می شود: گرچه شبکه های اجتماعی و فضای مجازی توانسته اند سطح خبررسانی را بالا ببرند اما سطح علمی روزنامه نگاری و نوشتاری اخبار تنزل یافته است.
علم روزنامه نگاری در فضای مجازی نیازمند توجه ویژه است
زاهدی اضافه می کند: علم روزنامه نگاری در این فضا نیازمند توجه ویژه است که اگر حمایت های خاصی چون برگزاری کلاس های آموزشی انجام شود می توانیم این توفیق را در عرصه اطلاع رسانی گسترش دهیم.
رئیس خانه مطبوعات آذربایجان غربی اضافه کرد: وی اظهار کرد: هر چند با ورود شبکه ها اجتماعی تاثیرات بزرگی بر عرصه اخبار گذاشته شده اما همچنان رسانه های استاندارد جزء مهم و اثرگذار جامعه امروزی هستند.
او خاطرنشان می کند: در صورت استفاده اصولی از شبکه های اجتماعی در فضای مجازی، مبادلات سالم و تاثیرگذار در این فضا می تواند به عاملی موثر، بی بدیل و پرشتاب در فرآیند رشد جامعه تبدیل شود.
سخن آخر اینکه با توجه به ویژگی هایی چون جهانی بودن، دسترسی آسان، امکان ایجاد تعامل های گسترده و فراگیر و جایگاه ویژه ای که شبکه های اجتماعی در انتشار اخبار و اطلاعات دارند، روز به روز اقبالِ مردم به عضویت و استفاده از امکانات آن ها بیشتر می شود. این شبکه ها به تناسب ویژگی ها، دارای کارکردهای مثبت فراوانی هستند اما متاسفانه مسایلی مانند انتشار اخبار ناصحیح و غیردقیق، شایعه پراکنی، فریب مخاطب و جریان سازی و اتهام زنی به افراد در این شبکه ها بسیار به چشم می خورد. گاهی این شایعه سازی ها و دروغ پراکنی ها تا جایی پیش می رود که زمینه را برای گسترش بی اخلاقی در جامعه فراهم می کند؛ آسیبی که به دلیل گستره و نفوذ شبکه های اجتماعی یه سرعت در فضای واقعی نیز رخ می نماید.
از این رو با توجه به به دورنمای وضعیت این شبکه‌ها ساماندهی آنها ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
انتهای پیام/ |
