هوشنگ داداش زاده

بی شک موضوع حریق و آتش سوزی در عرصه های مرتعی و جنگلی در این روزها یکی از موضوعات مهم اجتماعی و رسانه ایی است که بعد از آتش سوزی مهیب جنگل های پاسارگاد در استان فارس نقل محافل شده است و همه رسانه های جمعی و اطلاع رسانی نگاه ویژه ایی به آن داشته اند.

با تاملی گذرا به این موضوع می توانیم علت اهمیت موضوع را درک کرده و برای جلوگیری از تخریب و یا زیان دیدن اکوسیستم اطرفمان آستین ها را بالا زد و از موضوع حریق و آتش سوزی در محیط پیرامونی خودمان اقدامات لازم را انجام دهیم.

در آتش سوزی جنگل های پاسارگاد استان فارس در اواسط خردادماه جاری چیزی نزدیک به 900 هکتار از جنگل های طبیعی و به تبع آن مراتع جنگلی بر اثر یک سهل انگاری کوچک انسانی دچار حریق شد و چنان ضربه ایی بر پیکره ی طبیعی این اکو سیستم زیبا وارد کرد که جبران آن شاید تا صد سال آینده غیرممکن باشد.

 متاسفانه بی اهمیت و یا کم اهمیت بودن موضوع مسائل زیست محیطی یکی از معضلات اجتماعی است که گریبانگیر جامعه ما شده و علی رغم تلاش های بسیارخوب دستگاه ها و نهادهای ذیربط، مقوله ی اطلاع رسانی و آگاهی در جامعه با پیشرفت لاک پشتی برخوردار است و هنوز نتوانسته ایم منافع مادی و معنوی جنگل و مرتع را برای خودمان استخراج و آنالیز نماییم که اگرمی توانستیم منافع مادی و سود سرشار یک درخت را برای جامعه برآورد نماییم آن موقع شاید می توانستیم اهمیت موضوع را نیز بیش از پیش نمایان و آشکار سازیم.

با توجه به تاکیدات بزرگان دینی و توصیه ی صریح و آشکار کتاب خداوند منان یعنی قرآن کریم در اهمیت درخت و درختکاری بایستی با تکیه بر این منابع غنی، گام های اساسی برای رفع معضل بی مبالاتی انسان ها درحفاظت از درختان و فضای سبز پیرامونی قدم برداریم.چراکه با تکیه بر همین رهنمودها و تاکیدات می توانیم با آموزش و تعلیم انسان ها از سطوح پایین درجامعه هدف، حس انگیزه شی جامعه را نیزحرکت داده و حساسیت آنها را نسبت به مسائل زیست محیطی دوچندان نماییم.

با توجه به یک روایت قدیمی که می گوید: " درختان قبل ازپیدایش انسان ها و بیابان ها بعد از پیدایش انسان ها به وجود آمده است"پر واضح است که انسان امروزی به شدت در صدد به یغما بردن منابع خدادادی در کره ی خاکی است و این روند حریصانه متاسفانه همچنان نیز ادامه دارد. با توجه به این موضوع همه ی نسل امروزی باید حداقل در حفظ وضعیت موجود و کنونی تلاش مضاعفی را داشته باشد و این نخواهد شد مگر در سایه ارتقاء اهمیت مسائل زیست محیطی و دانش حفاظت از محیط زیست در نزد انسان های غرق شده در تکنولوژی و پیشرفت مدار.

باید اذعان داشت متاسفانه علی رغم وضع قوانین بازدارنده و افزایش چتر حمایتی از سوی نهادهای ذیربط برای درختان و مراتع در سطح کشور به خصوص در سال های اخیر، هنوز آن چنان که شایسته و بایسته نتوانسته ایم ازاین موجود ارزشمند و بی زبان (درخت) حمایت لازم را داشته باشیم و این موجود بی بدیل همچنان در آتش سهل انگاری و یا بی مبالاتی انسان ماشینی می سوزد.

 به نظر نگارنده در این حلقه ی طولانی یک حلقه ی مفقوده وجود دارد که باید به دنبال آن باشیم تا ارتباط دوسویه انسان و طبیعت بطور کامل برقرار شود. و این حلقه ی مفقوده چیزی نیست به غیر از" دانش و آگاهی". همانطور که رهبر معظم انقلاب نیز برآن تاکید فراوانی داشته اند( فرهنگ منابع طبیعی باید به معارف عمومی تبدیل شود) مسئولان نیز باید برروی این امربرنامه ریزی همه جانبه داشته باشند و بشدت به سمت فرهنگی نمودن موضوع طبیعت گرایش داشته باشند که به غیر از این هیچ راهی برای برون رفت ازاین معضل وجود ندارد.

در کشورهای توسعه یافته این موضوع (حفاظت از طبیعت) تقریبا" نهادینه شده و با توجه به تجربه نگارنده حداقل در برخی از کشورهای همسایه ، درخت به عنوان یک همسایه و همراه زنده چنان مورد احترام و تکریم قرار گرفته که شاید به ذهن هیچ یک از افراد آن جامعه حتی خط کشیدن برتنه ی درخت خطور نکند چه رسد که بخواهد آن را آتش بزند و یا اینکه درخت را نابود کند تا ساختمانی بنا شود. که حتی در برخی موارد نیز از بین بردن درختان برای توسعه ی عمرانی شهرها کاملا منافات داشته و اگر چنین اتفاقی رخ دهد افراد جامعه و گروهای مردمی و زیست محیطی برای حمایت از حقوق درختان در مقام مخالفت، پافشاری و ایستادگی می کنند. از این رو باید با ترویج فرهنگ طبیعت دوستی و مهر ورزی با طبیعت برای انسانهای جامعه این موضوع را جا انداخت که " درخت هم یک موجو زنده است " پس بیایم حقوق این موجود زنده را به رسمیت بشناسیم.

برخی از بایدهایی که برای عرصه های طبیعی ضروری به نظر می رسد عبارتند از :

مجاب نمودن وزارت آموزش و پرورش و رواج دادن ساعات درسی با موضوعیت طبیعت و درخت، افزایش ضریب نظارت بر عملکرد بخش ترویج و استفاده از متخصصان ترویج در" ترویج فرهنگ منابع طبیعی" ، بکارگیری پتانسیل عظیم نیروهای لشکری و نظامی در توسعه فرآیند پوشش گیاهی و درختکاری، ایجاد کانال رادیویی و تلویزیونی طبیعت همانند کشورهای توسعه یافته برای استمرار و انتشار مسائل زیست محیطی، باز نگری اساسی در قوانین منابع طبیعی و زیست محیطی که متاسفانه هنوز قوانین مربوط به عرصه های ملی مربوط به سال های 46 و 47 به بعد می باشد، تزریق ملزومات سخت افزاری و نرم افزاری در بدنه ی حفاظت از طبیعت و جلوگیری از افزایش حریق های جنگلی و مرتعی ، هدایت گروهای سرمایه گذار به سمت احیاء درخت و افزایش پوشش گیاهی با تاکید برسود آوری آن، استفاده از تکنولوژی های نوین درتوسعه صنعت کشاورزی بدلیل فله ایی نگریستن به عرصه های ملی و حمایت ازتولیدات کشاورزی در بخش کشت گلخانه ایی؛ افزایش جرائم و وضع قوانین سنگین برای بهره برداران معادن از عرصه های ملی( که فصل نوینی را می تواند این موضوع در عرصه های ملی باز نماید) البته با تاکید برترمیم محیط زیست بعد از بهره برداری ( البته این موضوع هم اینک هم وجود دارد ولی نظارت شایسته ایی بر آن نیست) و تغییر معیشت دامداران جامعه و هدایت آنها به سمت صنعتی شدن که این موضوع نیز امان عرصه های مرتعی را بریده است و نیاز به یک درمان فوری و قطعی دارد.

که امیدواریم مسئولان هر چند خود تجربه ی بالایی در این مقوله دارند ولی از باب یادآوری هر چند اندک گفته شد تا شاید تلنگری بر خود و دیگران باشد.

انتهای پیام/